ایده‌های اقتصادی ایران در مسیر نوین «بریکس»

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ ایران شهریور امسال به عضویت بریکس درآمد. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت حضور در گروه بریکس این است که این گروه به‌واسطه دارابودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸‌درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی ظرفیت بالایی برای تأثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد و از رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ در امور جهانی هم برخوردار است و از سوی دیگر یکی از رویکرد‌های اصلی اعضای بریکس هم این بوده که آن‌ها همیشه حامی کشور‌های درحال توسعه و کشور‌های جنوب و برقرارکننده تعادل و عدالت اقتصادی در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی بوده‌اند.

گروه بریکس یک گروه بین‌المللی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است. بریکس (BRICS) مخفف پنج اقتصاد بزرگ در حال ظهور است؛ برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی. از سال ۲۰۰۹، دولت‌های کشور‌های بریکس سالانه در اجلاس‌های رسمی تشکیل جلسه داده اند. چین میزبان چهاردهمین اجلاس سران بریکس در ۲۴ جولای ۲۰۲۲ به صورت مجازی بود.

مهمترین شاخصه در این گروه کارکرد‌های اقتصادی، مالی و پولی، گستره فرامنطقه‌ای و جهانی بودن اعضا و اثرگذاری آن بوده؛ بنابراین به گروه «قدرت‌های اقتصادی نوظهور» معروف است.

اکنون چند هفته پس از عضویت ایران، بحث و بررسی‌های کارشناسی درباره این عضویت فروکش کرده و اخباری در زمینه عملیاتی‌شدن آن به گوش نمی‌رسد و این پرسش مطرح است که دستاورد‌های عضویت برای ایران چه بوده است و آیا ایران می‌تواند از این عضویت نفع ببرد؟

 محور‌های کلی مورد توجه بریکس

محور‌های کلی مورد توجه بریکس به طور کلی شامل افزایش مبادلات تجاری بین کشور‌های عضو و در نتیجه تقلیل وابستگی اقتصادی به اروپا و آمریکا، تشکیل بانک توسعه و ذخیره ارزی در برابر نهاد‌های غربی هم، چون بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، ایجاد روابط جنوب–جنوب، استفاده از ظرفیت کشور‌های در حال توسعه برای تغییر مناسبات اقتصاد جهانی و عادلانه‌تر کردن آن، ایفای نقش مؤثر در کمک کردن به کشور‌های در حال ورشکستگی و تأثیرگذاری مثبت بر بحران‌های سیاسی یا اقتصادی مهم جهانی است.

ورود ایران به هرگونه تفاهم بین‌المللی به نفع تجارت این کشور است

شهاب جوانمردی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با آنا در پاسخ به این پرسش که نقش عضویت ایران در بریکس در تسهیل تبادلات مالی و تجاری ایران با سایر کشور‌ها چیست، اظهار کرد: ورود ایران به هر گونه تفاهم بین‌المللی به نفع تجارت کشور است. این تفاهم‌ها مورد نیاز است و به دنبال آن یک سری از تفاهمات بین‌اللملی بالادست نیز مورد نیاز است. روابط پولی دوجانبه نیز باید برقرار باشد تا بتوان میزان معاملات و مبادلات را افزایش داد و به معنی واقعی ایران در مسیر نوین اقتصادی قرار بگیرد.

پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف نیز ضروری است

جوانمردی تصریح کرد: همچنین باید اف‌ای‌تی‌اف نیز برقرار باشد تا رفع‌کننده موانع پولی و مالی در تعاملات تجاری و بازرگانی باشد؛ البته عضویت در بریکس یک فرصت است. زیرساخت پولی و بانکی با توجه به تحریم‌ها یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما در معاملات بوده که با راه اندازی آن توسط این گروه رشد معاملات ایران با سایر اعضای گروه بریکس قابل اجرا خواهدشد.

به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران؛ تشکیل کمیته ویژه‌ای در کشور برای ارتباط با کشور‌های عضو بریکس ضرورت دارد. بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت ایران باید از این فرصت ایجاد شده حداکثر استفاده را کرده و حتی فراتر از پروتکل‌ها با این کشور‌ها ارتباط گرفته و معطل نماند.

این فعال اقتصادی گفت: حضور ایران در بریکس برای استفاده از پول ملی، تهاتر، حمل و نقل مشترک، بازار‌های تولید و مصرف بین اعضا، استفاده از منابع انسانی و آموزش با وجود نیروی کار متخصص ایرانی و تقویت اقتصاد اعضا  در چارچوب چندجانبه‌گرایی، توجه به بازار‌های جدید با انگیزه استفاده از ظرفیت شرکت‌های دارای ایده در این بخش ها می‌تواند جایگاه و نقش ایران و اعضای بریکس را توامان افزایش دهد.

تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی لازم و ناکافی

وی با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که موجب افزایش حجم معاملات و مبادلات تجاری میان ایران و سایر کشور‌ها می‌شود، رفع تحریم‌های کنونی است، عنوان کرد: بانک‌های کشور در بسیاری از موارد خارج از تعاملات خارجی و بین‌المللی هستند؛ بنابراین هرگونه تفاهم‌نامه بین‌المللی تسهیل‌گر است و اگرچه لازم است؛ اما کافی نیست.

جوانمردی تأکید کرد: باید رفع تحریم‌ها، زمینه‌ساز اجرای چنین توافق‌نامه‌هایی مانند بریکس باشد؛ زیرا به تنهایی تضمین‌کننده و رقم‌زننده اتفاق‌های جدید در عرصه تجارت خارجی نخواهند بود.

صادرات غیرنفتی امسال با کاهش روبه‌رو شد

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره میزان تجارت خارجی کشور در نیمه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته، بیان کرد: آمار‌های رسمی نشان‌دهنده میزان کاهش صادرات غیرنفتی است که البته مهم‌ترین عامل آن موضوع مشکلات در تبادلات مالی نبوده و گرفتاری‌های داخلی، تغییر شرایط و قواعد و عدم ترغیب به سرمایه‌گذاری از مهمترین عوامل کاهش تجارت خارجی در کشور بوده است.

وی درباره نقش اتاق‌های بازرگانی در افزایش تجارت خارجی به دنبال تفاهم‌های تجاری خارجی، اظهار کرد: اتاق‌های بازرگانی موظف هستند هر یک از این تفاهم‌نامه‌ها که عملیاتی می‌شوند به دنبال راهکار‌های تسریع اجرای آن باشند. به طور مثال به دنبال آن باشند که نقش مالیات مضاعف، تسهیل حمل و نقل یا تجارت ترجیحی یا سایر عوامل در افزایش تجارت در آن تفاهم‌نامه به چه میزان است و زمینه‌های اجرایی‌شدن آن را تسریع ببخشند.

بریکس هنوز در گام‌های اولیه

وی تأکید کرد:‌ اتاق‌های بازرگانی از باب آموزش‌های اولیه و اطلاع‌رسانی به اعضا نقش مهمی را بر عهده دارند و باید در این زمینه ایفای نقش کنند؛ چراکه بریکس هنوز در گام‌های اولیه است.

جوانمردی بیان کرد: حضور ایران در بریکس با توجه به بازار‌های جدید با انگیزه استفاده از ظرفیت شرکت‌های دارای ایده در بخش‌های تولیدی و اقتصادی برای ارتقای جایگاه و نقش ایران بین اعضای بریکس، فرصت‌یابی از توانایی و طرح‌های تولیدی - تجاری اولین گام برای دستیابی به هدفگذاری‌هاست.