احترام به محیط زیست، فرهنگ دیرینه استقبال از بهار چگونه است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، ونوس بهنود - به منظور استقبال از بهار و نونوار شدن طبیعت، رسو‌می در بین تورک‌زبان‌ها اجرا می‌شود که از احترام به طبیعت و بهره‌گیری از مفاهیم نمادین عناصر چهارگانه حکایت دارد.

بر خلاف رسم جشن چهارشنبه آخر سال، تورک زبان‌ها تما‌می‌چهارشنبه‌های آخرین ماه سال یعنی اسفند ماه را با مراسم مختلفی همراه کرده و به استقبال بهار می‌روند. این رسوم که سینه به‌سینه در فرهنگ و فولکلور این منطقه جاری و ساری است حتی امروز نیز با وجود برجسته‌شدن دلمشغولی‌های زندگی ماشینی، رگه‌هایی از آن زنده مانده است. رسو‌می‌که نه تنها برای شنونده جذاب و مطبوع است بلکه می‌تواند با کمترین هزینه اقتصادی لحظاتی خوش توام با امید و نشاط را برای خانواده‌ها رقم بزند.

اولین چهارشنبه اسفند: سو چرشنبه‌سی

تما‌می‌آیین‌های استقبال از بهار با تقویم طبیعت درهم آمیخته است و کاملاً درتناسب و همگام با تغییر فصل اجرا می‌شود.

در بین تورک‌ها گفته می‌شود که ۱۷ روز مانده از پاییز باد‌هایی وزیدن گرفته و خبر از آغاز زمستان می‌دهد. این باد که به «کل وز» شناخته می‌شود نوید زمستان را می‌دهد. تا جایی که مردم می‌گویند «کل وز گلدی، قیش گلدی» یعنی با آمدن کل وز زمستان هم فرا می‌رسد.

بعد از وزیدن این باد چله بزرگ به مدت ۴۰ روز و چله کوچک زمستان به مدت ۲۰ روز تقسیم‌بندی می‌شود.

اما در میان مردم این منطقه با اتمام بهمن ماه، زمستان تقریباً تمام شده و باید به استقبال بهار رفت.

استقبال از بهار به آیین‌های چهار چهارشنبه آخر سال تقسیم می‌شود و در اولین چهارشنبه مردم به کنار آب‌های روان رفته و جشن نو شدن آب‌ها را برگزار می‌کنند.

جشنی که البته امروز با عنوان «نواوستی» در آخرین چهارشنبه برگزار می‌شود، اما در گذشته مردم ابتدا به چشمه‌ها و آب‌های روان رفته و از آب نو در کوزه‌های خود می‌ریختند و با ریختن آن به چهار گوشه خانه، خانه‌تکانی خود را آغاز می‌کردند.

موسی اصغر زاده در کتاب فرهنگ عامیانه دارالارشاد اردبیل به این رسم اشاره کرده و نوشته است: «از جمله نغمه‌های بو‌می «سئل چاپار، سو چاپار، بیر گوناه ائیلدیم، گل آپار، گل آپار» است که به این معنی است که‌سیلاب و آب جاری می‌شود و من گناهانم را به آن می‌سپارم تا بیاید و ببرد.»

دومین چهارشنبه اسفند: اوت چرشنبه‌سی

بر خلاف رسوم متداول امروز، دومین چهارشنبه اسفند ماه به عنصر آتش اختصاص دارد. به دلیل اهمیت آتش و نقش اجاق در فرهنگ مردم این منطقه، در دومین چهارشنبه بر روی حیاط یا پشت بام خانه‌ها آتش بر پا می‌شد و با پریدن از آتش اشعاری نیز می‌خواندند.

«گویمیاخ دده اوجاقی سونه» یا نگذاریم اجاق خانه پدری خاموش شود با همین مضمون ارزش و جایگاه آتش را نشان می‌دهد. در عین حال مردم این منطقه در حین خانه‌تکانی در اتاق‌ها و خانه‌شان چراغ و شمع روشن می‌کنند تا نماد تداوم نور و روشنی در خانه باشد.

در واقع از این تاریخ خانه‌تکانی‌ها آغاز می‌شود. مردم لوازم امانتی را به صاحبان اصلی باز می‌گردانند و همچنین لوازم مستهلک را تعمیر می‌کنند.

سومین چهارشنبه اسفند: یل چرشنبه‌سی

سومین چهارشنبه اسفند ماه به عنصر باد یا یل اختصاص دارد. از این تاریخ به دلیل اینکه زمین با باد‌های این مقطع زمانی نفس تازه می‌گیرد و بستر خود را برای رویش گیاهان آماده می‌کند، در بین مردم تورک‌زبان نیز جشن‌هایی به این منظور برگزار می‌شود.

در کتاب اصغر زاده محقق و مردم شناس آمده است که اصطلاح «وعده یلی» که به بادی گفته می‌شود که پیام‌رسان نوروز است بر اساس همین باور شکل گرفته است.

جایگاه باد به دلیل بارور کردن گیاهان و درختان و کمک به رشد گیاهان به حدی حائز اهمیت است که در بین مردم این منطقه روزی از سال به اهمیت آن اختصاص یافته است.

چهارمین چهارشنبه اسفند ماه: توپراق چرشنبه‌سی

آخرین چهارشنبه سال به عنصر خاک اختصاص دارد. در واقع به واسطه اینکه کشاورزانبر سر زمین‌های زراعی خود رفته و شروع به کاشت گیاهان می‌کنند، این موضوع اهمیت دارد.

بعد از نوشدن آب‌ها و وزش باد‌هایی که می‌تواند گیاهان را بارور کند، کاشت محصولات کشاورزی آغاز شده و زندگی همگام با نوشدن طبیعت، نوشده و از سر گرفته می‌شود. مردم نیز به زمین‌ها و باغات و مناظر سرسبز سفر کرده و به ویژه تا ۱۳ فروردین ماه از نوشدن طبیعت لذت می‌برند.

بایرامیز موبارک، گلن گونلریز خیر اولسون