محمد بن سلیمان بغدادی و راه رسیدن به مراتب توحید

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

محمد بن سلیمان حنفی بغدادی، صوفی سلسله نقشبندیه و از خلفای خالدیه در قرن سیزدهم هجری قمری است.

از سال ولادت و نحوه زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. او مدتی طولانی در جست‌وجوی شیخ و مرشدی کامل بود تا اینکه در 1231ق با شیخ خالد نقشبندی شهروزی معروف به ذوالجناحین ملاقات کرد و طریقه نقشبندیه را پذیرفت. اندکی بعد نیز از پیشوایان این طریقه شد.

مهم‌ترین اثر بغدادی الحدیقة الندیة فی الطریقة النقشبندیة و البهجة الخالدیة نام دارد. این کتاب به زبان عربی و در سه باب با مقدمه‌ای درباره سلسله نقشبندیه و احکام آن تألیف شده است. باب اول، به لزوم فراگیری علم باطن نزد مرشدی کامل اختصاص دارد. باب دوم، به شرح مناقب و کرامات شیخ خالد پرداخته است. باب سوم، درباره شرایط و آداب و اوراد لازم برای سالک، با استناد به نص قرآن و سنت پیامبر و اشارات اولیا است.

به باور بغدادی، نزدیک‌ترین و آسان‌ترین راه برای رسیدن به مراتب توحید پیروی از طریق نقشبندیه است. او اساس طریقه نقشبندیه را اعتدال در امور می‌دانست؛ کما اینکه در این طریقت شب‌زنده‌داری و تحمل ریاضت‌هایِ دشوار توصیه نمی‌شد. بغدادی بر مداومت ذکر اصرار داشت و آن را دارای مراتبی می‌دانست که آنها را شرح داده است.

در رسالة حدیقه، اتصال سلسله شیخ خالد به بزرگان و امامان شیعه توضیح داده شده است. تألیف کتاب در 1234ق به پایان رسید و ظاهراً اندکی پس از آن، بغدادی در زمان حیات شیخ خالد درگذشت. نسخه‌های خطی این اثر در کتابخانه ازهریه و نیز کتابخانه ظاهریه دمشق نگه‌داری می‌شود.

اثر دیگر بغدادی کتاب توضیح المعانی و کشف الاشتباه فی احکام مسائل الصلاة است که نسخه خطی آن در کتابخانه اوقاف بغداد محفوظ است.

انتهای پیام/4104/