زندگی شخصی حضرت فاطمه و جهیزیه ایشان چگونه بود؟

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، در جهان اسلام بلکه عالم انسانیت حضرت فاطمه علیهاالسلام الگوی جامع و کاملی است که چون خورشید می‌درخشد و راه زندگی را به هر زن مؤمن و آزادی می‌آموزد. اگر چه عمر او کوتاه و فرازهای تاریخ زندگی او محدود بود اما همان مقدار که بیان شده است کافی است زیرا قطعه‌های تاریخی که از زندگی را برای هر زنی که بخواهد از او تبعیت کند روشن می‌سازد. از طرفی مسائل زندگی زنان و مردان در اکثر موارد مشترک است و زن‌ها می‌توانند در مسائل مشترک از الگوهای بزرگی چون از پیامبر خدا و ائمه اطهار علیهم‌السلام بهره می‌گیرند، اما مسائلی وجود دارد که اختصاص به زنها دارد و جز یک زن کامل و جامع نمی‌تواند در آن قرار گیرد.

بهترین ویژگی زن

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: من و عده‌ای از اصحاب نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله بودیم، آن حضرت فرمود: بهترین ویژگی زنان چیست؟
هیچ‌یک از ما نتوانستیم جواب دهیم تا اینکه جلسه به پایان رسید و از یکدیگر جدا شویم.
من به‌سوی فاطمه علیها السلام رفتم و از سؤالی که پیامبر صلی الله علیه و آله از ما پرسیده بود او را مطلع کردم و گفتم کسی از ما نتوانست به آن پاسخ دهد.
فاطمه علیها السلام فرمود: ولی من جواب آن را می‌دانم، بهترین ویژگی زنان این است که به مردها نگاه نکنند و مردها آنان را نبینند.
نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله رفتم و عرض کردم: ای رسول خدا! شما سؤال کردید چه چیزی برای زنان بهتر است. بهترین صفت زنان این است که به مردها نگاه نکنند و مردها آن‌ها را نبینند.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: تو وقتی نزد من بودی جواب آن را نمی‌دانستی چه کسی جواب سؤال را به تو آموخت؟
عرض کرد: فاطمه.
پیامبر صلی الله علیه و آله شگفت‌زده شد و فرمود: به‌راستی‌که فاطمه پاره تن من است.
بنا بر گفته فاطمه علیها السلام زن باید پوشش کامل خود را مراعات کند تا نامحرم او را نبینند و خود از نگاه به نامحرم بپرهیزد تا عفت و سلامت او محفوظ بماند.

آزادی در انتخاب همسر

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: بعضی از صحابه نزد من آمدند و گفتند: چه می‌شود خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله برسی و درباره خواستگاری از فاطمه علیها السلام با ایشان صحبت کنی.
من هم به محضر رسول خدا رفتم وقتی مرا دید خندید و فرمود: برای چه به اینجا آمدی و چه حاجتی داری؟
من هم خویشاوندی با او و پیش‌قدمی در اسلام و یاری‌کردن وی و جهاد خود در راه خدا را برای او بیان کردم
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: یا علی راست می گوئی تو بهتر از آن هستی که می‌گویی.
عرض کردم: یا رسول الله! فاطمه را به ازدواج من درمی‌آوری؟
حضرت فرمود: یا علی قبل از تو کسانی برای خواستگاری او آمدند و من آن‌ها را به فاطمه معرفی کردم اما با شنیدن نام آن‌ها علائم نارضایتی در چهره او مشخص می‌شد حال تو اینجا بمان تا من برگردم. آنگاه به سراغ فاطمه علیها السلام رفت و به او گفت، ای فاطمه تو خویشاوندی و فضل و اسلام علی بن ابیطالب را می‌دانی و من هم از پروردگار خود خواسته‌ام که بهترین و محبوب‌ترین خلقش را همسر تو قرار دهد و او الآن به خواستگاری تو آمده است چه نظری داری؟
فاطمه سکوت کرد و نارضایتی در چهره او آشکار نگشت و رو برنگرداند.
پیامبر صلی الله علیه و آله که سکوت او را علامت رضایتش دانست گفت: الله‌اکبر سکوت او اقرار و قبول اوست.
این قطعه از تاریخ زندگی فاطمه علیها السلام بیانگر حیای اوست که چگونه پاسخ مثبت خود را با سکوت اعلام کرد و از طرفی آزادی او در انتخاب همسر را بیان می‌کند و حرمت خاصی که پیامبر صلی الله علیه و آله برای دخترش فاطمه علیها السلام را اختیار او در انتخاب همسر قائل است که هرچند علی علیه‌السلام بهترین خلق خدا بود که به خواستگاری رفته بود باز هم خواستگاری امام علی علیه‌السلام را با او در میان گذارد تا خود پذیرش خویش را اظهار نماد.

جهیزیه فاطمه علیها السلام

وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله تصمیم گرفت که فاطمه علیها السلام را به عقد علی علیه‌السلام در آورد به او فرمود: ای علی برخیز و زرهت را بفروش.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز گوید: من هم رفتم زرهم را فروختم و پول آن را دریافت کرده و بر پیامبر صلی الله علیه و آله وارد شدم و پول زره را به او دادم. نه پیامبر صلی الله علیه و آله از مقدار آن سؤال کرد و نه من خبری دادم آنگاه بلال را صدا کرد و مبلغی به او داد و فرمود، برو برای فاطمه عطر خریداری کن و مبلغی به ابوبکر داد و گفت، برو برای او لباس و اثاثیه منزل خریداری نما و عمار یاسر و برخی دیگر از اصحاب را به کمک او فرستاد. آن‌ها هم رفتند و اشیاء مورد نیاز را خریداری کردند. جمع آنچه برای جهیزیه زهرا علیها السلام خریدند عبارت بود از:
یک عدد پیراهن، یک روبنده، یک حله سیاه خیبری، یک تختخواب بافته شده از برگ و لیف خرما، دو عدد تشک که یکی از پشم گوسفند و دیگری از لیف خرما پر شده بود، چهار بالش، یک پرده پشمی، یک تخته حصیر، یک دستاس، یک طشت مسی، مشکی از پوست، کاسه‌ای چوبی، یک آفتابه، دو کوزه سفالی، یک سفره چرمی، یک چادر بافت کوفه، یک مشک آب و مقداری عطر.
اصحاب پس از خرید اشیاء مذکور آن‌ها را به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله آوردند. وقتی آن‌ها را به او دادند حضرت آن‌ها را زیرورو کرد و گفت: خداوند مبارک گرداند.

تقسیم‌کار

رسول خدا در اولین شب ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه (س) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع‌آوری هیزم و مواد غذایی را علی (ع) انجام دهد. پس‌ازآن بود که حضرت زهرا (س) فرمود: جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم‌کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا (ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است،‌ باز داشت. حضرت زهرا (س) هیچ گاه حتی اموری را که احتمال می‌داد علی (ع) قادر به تدارک آن‌ها نباشد، از او طلب نمی‌نمود؛ تا آنجا که از علی (ع) در رابطه با حضرت زهرا (س) نقل شده است: به خدا سوگند که او را به خشم نیاوردم و تا هنگامی که زنده بود، او را وادار به کاری که خوشش نیاید نکردم؛ او نیز مرا به خشم نیاورد و نافرمانی هم نکرد.

الگوی شوهرداری

یک روز صبح امیرالمؤمنین علیه‌السلام به فاطمه علیها السلام گفت: آیا چیزی در منزل هست بخوریم؟
فاطمه علیهاالسلام گفت: سوگند به کسی که پدرم را به نبوت و تو را به وصایت برگزید چیزی در منزل نیست تا برای شما آماده کنم و دو روز است که چیزی در منزل نبوده است مگر کمی که آن هم تو را بر خود و حسن و حسین مقدم داشتم.
امام علی علیه‌السلام گفت: ای فاطمه! چرا نگفتی تا چیزی برای شما تهیه کنم؟
فاطمه علیها السلام گفت: یا اباالحسن! من از خداوند شرم دارم که شما را به آنچه توان نداری وادار کنم.
(چون می‌دانستم توانائی خرید چیزی را نداری درخواستی نکردم).

شوخی زن و شوهر با رضایت خداوند

سلمان فارسی حکایت نماید:

روزی حضرت فاطمه زهراء سلام‌الله‌علیها بر پدرش، رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد شد.

وقتی رسول خدا چشمش بر چهره فاطمه افتاد، او را گریان و غمگین دید، به همین جهت علّت را جویا شد؟

حضرت زهراء سلام الله علیها در پاسخ پدر اظهار داشت: ای رسول خدا! روز گذشته بین من و همسرم، علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام جریانی اتّفاق افتاد که با یکدیگر ضمن صحبت، شوخی و مزاح می‌کردیم و من جمله‌ای را به‌عنوان شوخی به شوهرم گفتم که موجب ناراحتی او شد.

و چون احساس کردم که همسرم ناراحت است، از سخن خویش غمگین و پشیمان گشتم و از او خواهش کردم تا از من راضی و خوشحال گردد.

و او نیز عذر مرا پذیرفت و شادمان شد و با خنده‌رویی با من مواجه گشت و احساس کردم که از من راضی است؛ ولی اکنون از خدای خود وحشت دارم که مبادا از من خشمگین و ناراضی باشد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله با شنیدن چنین مطالبی اظهار نمود: ای دخترم! همانا رضایت و خوشنودی شوهر همانند رضایت و خوشنودی خداوند متعال خواهد بود و غضب و ناراحتی شوهر سبب نارضایتی و ناراحتی خدا می‌گردد.

و سپس افزود: هر زنی که خداوند را همچون حضرت مریم عبادت و ستایش کند؛ ولیکن شوهرش از او ناراضی باشد، عبادات و اعمال او مقبول درگاه خدا قرار نمی‌گیرد.

ای دخترم! بدان که بهترین اعمال، فرمان‌برداری و تبعیّت از شوهر است، البتّه در مواردی که خلاف اسلام و قرآن نباشد بعدازآن، بهترین کارها برای زن ریسندگی است، یعنی کارهای سبک و فردی، به‌دوراز نامحرمان را انجام دهد.

ای دخترم! هر زنی که زحمات و مشقّات خانه‌داری را تحمّل کند و خانه‌داری نماید و برای رفاه و آسایش اعضاء خانواده‌اش تلاش ‍ نماید، همانا او اهل بهشت خواهد بود.

متابعت از همسر

از ویژگی‌های مهم حضرت زهرا (س) این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی (ع) در اجرای فرمان‌های الهی بود. پیامبر (ص) از علی (ع) سؤال کرد: همسرت را چگونه یافتی؟ و علی (ع) پاسخ گفت: نِعْمَ الْعَوْنُ علی طاعَةِ الله (بهترین یار و یاور برای اطاعت و بندگی خدا). حضرت زهرا (س)، آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی (یا ابن عم) وی را ندا می‌داد. در حدیث شریف کساء آمده است که حضرت فاطمه (س) می‌فرماید: ابوالحسن علی بن ابیطالب وارد شد و فرمود سلام بر توای دختر رسول خدا گفتم: و بر تو باد سلام ای ابا الحسن و ای امیر مؤمنان. این گونه نقل نام و خطاب احترام‌آمیز یکی از نکات اصلی رابطه زوجین نسبت به یکدیگر است.

از دیگر نکات حضرت زهرا (س)، متابعت ایشان از شوهر بود. نقل است هنگامی‌که مصدوم کننده حضرت زهرا (س) از امیرمؤمنان درخواست ملاقات و عیادت ایشان را کردند، حضرت علی (ع) تقاضای آن دو را به فاطمه (س) ارائه کردند و ایشان در جواب فرمودند: البیت بیتک و الحره امتک (خانه متعلق به شماست و من هم به منزله کنیز و خدمتگزار در خانه شما هستم). رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است. آمده است پیامبر برای شب عروسی حضرت زهرا (س) دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و حضرت زهرا (س) نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.

انتهای پیام/پ