دولت برای توسعه و ساخت پالایشگاه کاری نکرده است

جلیل سالاری، قائم‌مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، به گلایه از ضعف عملکرد دولت در توسعه پالایشگاه‌ها پرداخته و گفت: در چند سال اخیر، دولت هیچ اقدامی در بخش توسعه و ساخت پالایشگاه انجام نداده و درواقع اقداماتی هم که در دستور کار بوده، متوقف مانده است. حتی اگر دستاوردی نیز در این خصوص وجود داشته، مربوط به پروژه‌هایی است که در گذشته به بهره‌برداری رسیده بودند.

سالاری به ارائه توضیحاتی پیرامون اقدامات دولت در حوزه نفت پرداخت و اظهار داشت: اگر کل وضعیت پروژه‌های نفتی و پالایشگاهی کشور را نگاه کنید، بخشی به طرح‌های توسعه و بهینه‌سازی و بخش دیگر به حذف کارت سوخت مربوط بوده است. عمده طرح‌های دولت در بخش توسعه و بهینه‌سازی، طرح‌های پالایشگاه بنزین‌سازی تهران، بهینه‌سازی پالایشگاه اصفهان، بهینه‌سازی پتروشیمی اراک و طرح بنزین‌سازی بندرعباس بوده‌اند. این پروژه‌ها اغلب، پیش از دوره فعالیت دولت دوازدهم کلید خورده و بهره‌برداری فازهای آن‌ها در سال‌های 90 و 91 انجام شده است.

طرح‌های دولتی، ویرانی‌های نفتی

قائم‌مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، با تأیید کیفی طرح ستاره خلیج‌فارس، تزریق منابع مالی اندک از سوی دولت را علت به تأخیر افتادن بهره‌برداری آن دانسته و افزود: تنها طرح قابل‌قبول دولت ستاره خلیج‌فارس است که این پروژه نیز باید زودتر از زمان تحقق‌یافته به بهره‌برداری می‌رسید. متأسفانه دولت تزریق منابع لازم برای تکمیل این طرح را انجام نداد.

وی به تصمیم دولت برای حذف کارت سوخت انتقاد کرد و گفت: حذف کارت سوخت، دیگر اقدام دولت در این سال‌ها بود. درواقع همین تصمیم سبب شد، کشور در سال 96، روزانه چیزی در حدود 13 میلیون لیتر واردات سوخت داشته باشد. به همین علت مصرف بنزین ما در 6 ماه اخیر به نزدیک 97 میلیون لیتر رسید؛ به‌عبارت‌دیگر نفتی باقی نمی‌ماند تا کشور به سمت صادرات حرکت کند.

دولتی که فرصت‌ها را به تهدید تبدیل کرد

سالاری افزایش رشد مصرف بنزین را محصول سیاست‌های غلط دولت دانسته و تصریح کرد: در مدیریت مصرف و سیاست‌های جایگزینی نیز هیچ اقدامی انجام نشد و نهایتاً مصرف در داخل افزایش پیدا کرد؛ بنابراین گرچه فرصت‌های بسیاری برای صادرات در بازار منطقه داشتیم، با وجود همین سیاست‌ها نتوانستیم از فرصت صادرات به‌صورت بهینه استفاده کنیم. اگر شرایط حذف کارت سوخت تداوم می‌یافت، طبیعتاً با این رشدها دوباره به ورطه وارد کردن فرآورده‌های نفتی و خام‌فروشی می‌افتادیم.

وی ادامه داد: در بحث بازارهای منطقه نیز، کشور بازارهای سنتی مثل هند و چین و... را در اختیار داشت. با سرمایه‌گذاری و سهام‌داری برون‌مرزی‌ای که کشورهای حوزه خلیج‌فارس انجام دادند، ظرفیت‌های ایران جایگذاری و پوشانده شد و طبیعتاً ما بخشی از بازارهای سنتی را هم از دست دادیم.

اشتغال و درآمدزایی در گرو تولید نفت خام به فرآورده‌های نفتی

این کارشناس حوزه نفت، در پاسخ به این سؤال که اگر فرآورده‌های نفتی جایگزین خام‌فروشی شود از خروج چه میزان ارز از کشور جلوگیری می‌شود، گفت: این موضوع به دو مسئله بستگی دارد؛ نوع فرآورده و میزان فرآورده. اگر نفت خام را به نفت کوره تبدیل کنیم، حدوداً 15 تا 20 دلار در هر بشکه ضرر خواهیم کرد ولی اگر فرآورده را تبدیل به محصول کنیم، 25 تا 30 دلار سود خواهیم داشت و با توجه به نوع محصول به ازای هر بشکه در حدود 15 تا 20 دلار، ارزش‌افزوده ایجاد می‌شود. با این میزان ارزش‌افزوده، علاوه بر اینکه در حوزه اشتغال‌زایی کمک کرده‌اید، سیاست تولید مستمری داشته و تبعات بالادستی را کنترل می‌کنید. همچنین فرآورده را می‌توانید به توجه به شرایط، وارد بازار و سپس صادر کنید.

وی در ادامه تأکید کرد: تبدیل هر بشکه نفت خام به فرآورده، چیزی حدود 15 تا 20 دلار ارزش‌افزوده دارد. برای مثال اگر نفت خام، بشکه‌ای 60 دلار به فروش برسد، با تبدیل نفت به فرآورده 75 دلاری، ضمن اینکه دانش فنی و انتقال تکنولوژی در کشور اتفاق می‌افتد، مبالغی نیز از این مسیر برای کشور به دست می‌آید. زمانی که ما ساخت‌وساز و اشتغال را ایجاد می‌کنیم، درواقع صنایع جنبی را توسعه داده‌ایم، پیمانکاران فعال می‌شوند و باعث می‌شود که زمینه خوداشتغالی در حوزه نفت ایجاد شود.

در حوزه نفت، دستاوردهایی داشته‌ایم

سالاری با اعتقاد به این نکته که توسعه پالایشگاه‌ها، مهم‌تر از ساخت پالایشگاه جدید است، از عملکرد کشور در خصوص ساخت پالایشگاه دفاع کرده و اظهار داشت: در دنیا زمانی که پالایشگاهی ساخته می‌شود، با توجه به شرایط بازار، پیوسته توسعه کمّی و کیفی پیدا می‌کند. ظرفیت پالایشی ما زمانی حدود 600 بشکه در روز بود. اکنون این ظرفیت به روزانه 160 میلیون لیتر رسیده و به همین ترتیب، بعضی اقدامات در این سال‌ها، اقدامات توسعه‌ای بوده است. برای نمونه ظرفیت طراحی پالایشگاه اصفهان 200 هزار بشکه بود اما حالا با اقداماتی که انجام شده، بیش از 360 هزار بشکه تولید می‌کند؛ یعنی این پالایشگاه، بیش از 50 درصد افزایش ظرفیت داده شده است.

وی تأکید کرد: بنابراین اینکه صرفاً بگوییم، پالایشگاه‌های موجود غالباً پیش از انقلاب ساخته شده و کشور در این سال‌ها دستاورد چندانی نداشته، صحبت دقیقی نیست.

مجلسی‌ها باز هم کم‌کاری می‌کنند

قائم‌مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، درباره موانع ساخت پالایشگاه در کشور گفت: اگر در کشور بخش خصوصی به سمت پالایشگاه‌سازی نرفته است، بخشی از تقصیر بر گردن سیستم رگولاتوری نفت است. قاعده این است که حاکمیت باید زیرساخت و بستر فعالیت اقتصادی را ایجاد کند و متناسب با آن، بخش خصوصی بتواند سرمایه‌گذاری کند. صرف اینکه شخصی متقاضی ساخت پالایشگاه در کشور است، کفایت نمی‌کند. باید مشخص باشد، آب مورد نیاز پالایشگاه از کجا تأمین می‌شود، سیستم برقش چگونه است، مجوزهای زیست‌محیطی‌اش چگونه است و اگر فرآورده‌ای تولید کرد چگونه باید آن را به بازار هدف ببرد.

وی خلأهای موجود در قانون و ضعف عملکرد مجلس شورای اسلامی را موجب بی‌انگیزگی بخش خصوصی برشمرده و افزود: قانون در این نقطه دچار ابهام است؛ یعنی از این لحاظ که قیمت‌گذاری‌ها، شرایط شاخص کیفی و شیوه‌نامه تسویه‌حساب با بخش‌های مرتبط، به‌وضوح در قانون مشخص نشده است. این مشکلات باید حل شود تا انگیزهٔ سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی به وجود بیاید و بتواند در این چهارچوب‌ها کار کند. ما باید در خود قانون هم این اشکالات را برطرف کنیم. بخش قانون‌گذاری اکنون می‌تواند در بهبود وضعیت ساخت پالایشگاه و گسترش تولید فرآورده‌های نفتی تأثیرگذار باشد.

انتهای پیام/پ