چه دلایلی باعث بازگشت هواداران به سکوهای ورزشگاه‌ها شد؟

فوتبال و MOMENTUM
حدود ٣٠‌سال قبل، شور و هیجان مردم با حضور در ورزشگاه‌های فوتبال باعث شد یک محقق انگلیسی ماه‌ها وقت خود را صرف پیداکردن علت این علاقه مردم به پدیده فوتبال و حضور پرهیجان روی سکوها کند. او به دنبال پیداکردن جواب یک سوال بسیار مهم بود. این‌که چه چیزی باعث شده تا این همه انسان در کره‌زمین دنبال فوتبال باشند و مهمتر از آن فوتبال به دنبال این همه آدم که نامشان هوادار! نتیجه تحقیقات این محقق نتیجه‌‌ای جالب داشت. او فهمید تماشاگران یکی ازعوامل ناشناخته موفقیت تیم‌های فوتبال هستند که تأثیر مستقیم روی اتفاقات یک مسابقه از ابتدا تا انتها و عملکرد بازیکنان و مربیان دارند. مسأله‌ای که یادآور واژهMOMENTUM است.
Momentum درفیزیک به معنای نیروی حرکت است و برای محاسبه آن باید وزن جسم را ضربدر سرعت آن کرد. Momentum واژه‌ای است که ترجمه آن خارج از متن مقدور نیست. بهترین مثال برای آن سنگی است که آن را از بالای کوه به پایین سرازیر می‌کنیم. سنگ در ابتدا به آرامی حرکت می‌کند و خیلی زود دور برداشته و سپس مهار و متوقف‌کردن آن ناممکن می‌شود، اما اگر بخواهیم درفوتبال ایران کلمه را ترجمه کنیم، جنسش واژه مناسبی نیست و به نوعی نمی‌توان واژه‌ای که مفهوم momentum را به صورت کامل معنا کند، پیدا کرد اما واژه «تکانه» به معنای آنچه تیم‌ها را از نظر روحی دچار تکان و تحول می‌کند، می‌تواند تا حدود بسیار زیاد معنا و مفهوم momentum درفوتبال باشد.
گزارش جالب نشریه معروف
چند ‌سال قبل نشریه معروف ٤- ٤- ٢ هم گزارشی جامع درباره momentum و فوتبال منتشر کرد. دربخشی ازگزارش که سال‌ها قبل منتشر شد، آمده بود: «درماه ژانویه و به دنبال پیروزی ٥ بر صفر منچستریونایتد برابر وست برومویچ «ریو فردیناند» مدافع یونایتدها که از بابت این پیروزی جان تازه‌ای گرفته بود، تاکید کرد که منچستریونایتد برای بدست آوردن امتیازهای بیشتر به حفظ Momentum نیاز دارد. اشاره‌کردن به یکی از قوانین فیزیک به‌عنوان یکی از هسته‌های اصلی موفقیت درکسب عناوین به راستی عجیب است، اما این روزها فوتبالی نمی‌بینید که در آن هیچ‌کس حرف از Momentum نزند. گزارشگران از جابجایی آن صحبت می‌کنند، مربیان و بازیکنان درباره اهمیت حفظ آن صحبت می‌کنند و همه ما هم به خوبی می‌دانیم که حرف آنها چیست.»
تماشاگر بزرگترین محرک
بازی برگشت بارسلونا مقابل پاری‌سن‌ژرمن بود که کاتالان‌ها نیوکمپ را با وجود شکست ٤ بر صفر تیم‌شان در بازی رفت پر کردند، مصداق بارز این موضوع است. هواداران بارسلونا با ایجاد یک جو وحشتناک فضایی را به وجود آوردند که این تیم توانست با نیروی محرک هواداران در آن بازی تاریخی با نتیجه ٦ بر یک حریف خود را شکست دهد و راهی مرحله بعد شود. همه آنهایی که علاقه‌مند به فوتبال هستند، بدون ‌شک مثال‌های مختلف دیگری هم دراین زمینه برای خود خواهند داشت. این دو روی سکه Momentum درفوتبال بود و نشان داد اگر این انرژی هواداران بر ضد یک تیم باشد، چقدر ناخوشایند و درصورتی که به نفع تیم باشد، چقدر مهار آن دشوار خواهد بود. به این ترتیب مشخص است هواداران چگونه نقش عمده‌ای در Momentum یک مسابقه فوتبال ایفا می‌کنند. آنها به خوبی قادر به درک جریان بازی هستند. بازیکنان و مربیان و مدیران حساسیت بسیاری نسبت به واکنش تماشاگران نشان می‌دهند. اگر تماشاگران از آنها حمایت کنند، این مسأله باعث درک بهتر آنها از شرایط بازی و حرکت روی نوار پیروزی می‌شود و نقطه مقابل آن چیزی جز ناکامی به دنبال نخواهد داشت.
وقتی مردم ایران با فوتبال قهر بودند
فوتبال ایران هم ازگذشته تاکنون از نظر تعداد تماشاگر و میزان علاقه‌مندی مردم نسبت به این رشته، همواره بین چند کشور نخست دنیا بوده است. پرسپولیس، استقلال و چند تیم ریشه‌دار تهرانی و شهرستانی با طرفداران ویژه و پرتعداد خود رونق‌بخش اصلی فوتبال درکشور بوده و هستند. طی سال‌های گذشته شرایط نه‌چندان مطلوب تیم‌های پرسپولیس و استقلال و حتی تراکتورسازی البته باعث قهر مردم با ورزشگاه‌ها شده بود. سکوهای خالی و قطع ارتباط فوتبال و momentum بدجوری توی ذوق می‌زد. کسب نتایج نه‌چندان مطلوب،‌ شرایط بد ورزشگاه‌های ایران،‌ گرانی قیمت بلیت‌ها، فشار اقتصادی که مردم با آن رو‌به‌رو هستند و عوامل دیگری روی این قهر مردم با استادیوم‌ها تأثیر مستقیم داشتند. در واقع سال‌ها بود که فوتبال بدون مردم در ایران چیزی نزدیک به هیچ بود، اما این شرایط حالا تغییر کرده است.
ترک عادت بد!
پرسپولیس، استقلال و تراکتورسازی با بازی‌های خوب خود در یکی دو‌سال گذشته و حضور در کورس رقابت برای قهرمانی شرایطی را فراهم کرده‌اند که مردم دوباره برای تماشای بازی‌های آنها به ورزشگاه بیایند. اگر در روزهای اول مدیران باشگاه با ترفند رایگان‌کردن قیمت بلیت بازی‌ها به دنبال این حضور بودند، حالا رفته‌رفته این عادت بد درحال ترک‌شدن است. حالا در قدم بعدی بعضی مواقع بلیت‌ها ارزان‌تر می‌شود، حتی دربازی پرسپولیس مقابل الریان در آسیا هم که باشگاه پرسپولیس قیمت بلیت‌ها را افزایش داد، باز هم حدود ٦٠‌هزار نفر در آزادی حضور پیدا کردند. این مسأله نشان می‌دهد که این باشگاه‌ها توانسته‌اند دوباره اعتماد مردم را جلب کنند. درباره تیم‌ملی فوتبال ایران و بسیاری دیگر از باشگاه‌های پرطرفدار شهرستانی مثل تراکتورسازی، سپاهان، ملوان، پارس‌جنوبی جم، سپیدرود رشت و ... این قضیه کاملا صادق است.
رضا شجیع و نگاه جامعه‌شناسی
دکتر رضا شجیع، جامعه‌شناس فوتبال که کتابی با این نام نیز منتشر کرده، درباره آشتی هواداران با ورزشگاه‌ها می‌‌گوید: «امروز مردم چیزی را از تیم‌های محبوب خود می‌بینند که در سال‌های دوری از ورزشگاه در آنها وجود نداشت. امروز اوضاع خوب تیم‌های پرطرفدار باعث شده فوتبال در ایران به ذات اصلی ‌خودش برگردد و مردم را سرگرم و مشغول خود کند. این حضور مردم هم علاوه بر بالارفتن شور و هیجان و انگیزه باعث توسعه اقتصاد درفوتبال می‌شود. کاری که درتمام کشورهای پیشرفته شاهد آن هستیم. به این شکل که تلاش می‌کنند مردم را با فوتبال همراه کنند و به وسیله این حضور، اسپانسرها علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری درمقوله فوتبال می‌شوند و این چرخه به سوی پیشرفت و موفقیت ادامه پیدا می‌‌کند.» وی ادامه داد: «درحال حاضر هم به نظر می‌رسد فوتبال در ایران درمسیر واقعی خودش دارد حرکت می‌‌کند، اما باید تمام دست‌اندرکاران تلاش کنند این ثبات حفظ شود؛ چراکه از دست‌دادن دوباره اعتماد مردم به فوتبال کشور را با خطرات بسیار زیادی مواجه خواهد کرد. من معتقد هستم همچنان شرایط ورزشگاه‌های مختلف ایران از استانداردهای روز دنیا فاصله دارند. باید شرایط رفاهی و سخت‌افزاری بهتری برای مردم درنظر گرفت، چون با حضور پرشور درسکوها و بازتاب آن، مردم دیگر مشتاق حضور در ورزشگاه می‌شوند. باید برای حضور آنها برنامه‌ریزی بهتری داشت، چون این حضور به فوتبال کشور کمک خواهد کرد».