در گفت‌وگو با آنا بررسی شد؛
سوابق و ضروریات همکاری دانشگاهی ایران و روسیه؛
میزبانی دیپلماتیک پوتین از رئیسی با چشم‌انداز همکاری ۲۰ ساله/ دیپلماسی علمی، گسترش روابط تهران و مسکو را در پی دارد
روابط علمی و فناوری بین ایران و روسیه همواره برای طرفین اهمیت خاصی داشته اما شرایط کنونی منطقه و جهان اهمیت ارتباطات آکادمیک بین دو کشور همسو را صدچندان کرده است.
گروه جهان خبرگزاری آنا- محمد جعفری؛ رئیس‌جمهور امروز در رأس هیئتی عالی‌رتبه به مسکو سفر می‌کند تا زمینه امضاء تفاهم‌نامه جدید همکاری ۲۰ ساله بین دو کشور دوست فراهم شود. به گفته کارشناسان، دیپلماسی علمی نقش ویژه‌ای در محقق ساختن اهداف این سفر بر عهده خواهد داشت.
شکی نیست که ایران و روسیه نقش بی‌بدیلی در تحولات منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کنند و هرگونه هماهنگی بین این دو قدرت همسو ازجمله تقویت همکاری‌های علمی و دانشگاهی خواهد توانست برآیند بردار نیروهای برآمده از این دو کشور را در راستای تأمین منافعشان بکار بگیرد. به همین دلیل بررسی سوابق همکاری دانشگاهی بین تهران و مسکو می‌تواند جزئیات مهمی را در اختیار مقامات ذی‌ربط دو کشور قرار دهد تا از نقاط ضعف و قوت درس گرفته و بهترین برنامه‌ریزی ممکن برای محقق ساختن اهداف مشترک را انجام دهند.
همکاری‌های مراکز علمی ایران و روسیه در اوایل دهه ۱۳۹۰ از رشد قابل توجهی برخوردار نبود اما از سال ۱۳۹۴ به بعد به‌صورت سالانه یک سری گردهمایی با شرکت رؤسای دانشگاه‌های اصلی دو کشور با حمایت قاطع و همکاری نزدیک دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه تهران برگزار شد که نشان از عزم مقامات دو کشور در برقراری روابط پایدار علمی داشت.
نقش محوری واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در چشم‌انداز تعامل با مراکز علمی روسیه
در این نشست‌های سالانه مباحث کارشناسانه و مفیدی مطرح شده و در ضمن یادداشت تفاهم‌هایی هم برای اجرایی کردن یک سری برنامه‌های مشترک به امضاء رسیده است. لازم به ذکر است که دانشگاه تهران تا سال ۱۳۹۷ توانست ۲۴ تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه‌های تیومن، حمل و نقل مسکو، دانشگاه دولتی مسکو، فدرال جنوبی، موسسه زبان‌شناسی مسکو، کازان، دانشگاه نفت و گاز گوبکین، لوباچفسکی، آلتای و موسسه روابط بین‌الملل مسکو منعقد کند. تأسیس مؤسسه روسکی‌میر نیز توسط دانشگاه تهران را می‌توان نقطه عطفی در همکاری دانشگاهی بین دو کشور به حساب آورد.
گفتنی است که مقامات آکادمیک روسیه کاملاً به رتبه بالای علمی دانشگاه‌های ایران ازجمله دانشگاه دولتی تهران در سطوح بین‌المللی واقف هستند و به‌خوبی می‌دانند بسیاری از مقاله‌های اعضای هیئت‌علمی و حتی دانشجویان دانشگاه‌های ایران به‌ویژه دانشگاه تهران در مجلات معتبر علمی جهان منتشر می‌شوند؛ بنابراین روسیه نیز از هرگونه گسترش تعاملات آکادمیک با ایران به گرمی استقبال می‌کند.
در راستای تعامل پایدار با مراکز علمی روسیه طرف ایرانی باید برنامه داشته باشد و برنامه‌محور حرکت کند تا بتواند با هم‌رده‌ها و هم‌ترازهای خودش وارد فاز مذاکراتی و عملیاتی شود
در این میان دانشگاه آزاد اسلامی که دارای یکی از بزرگ‌ترین سامانه‌های دانشگاهی جهان و بزرگ‌ترین سامانه دانشگاهی در ایران است نیز از سابقه همکاری نزدیک با دانشگاه‌های روسیه برخوردار است.
دانشگاه آزاد اسلامی از سال ۱۳۹۵ با همکاری دانشگاه "سینرگیا" روسیه موفق شد شعبه‌ای در روسیه را افتتاح کند تا در زمینه‌های متفاوت علمی و پژوهشی با این دانشگاه روسی همکاری داشته باشد. از سال ۱۳۹۵ به بعد دانشگاه سینرگیا و دانشگاه آزاد اسلامی به صورت مشترک، رشته‌های آموزش زبان و ادبیات فارسی و روسی، تاریخ و تمدن ایران و اسلام، هنرهای اسلامی و ایرانی، مدیریت بازرگانی، اقتصاد و حقوق بین‌الملل و برخی از رشته‌های علوم پایه را تدریس کرده‌اند.
از آن سال به بعد بود که واحد الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی با همکاری واحد تهران مرکز، واحد دوبی و آکسفورد انگلیس را ایجاد کرد تا دانشجویان ایرانی در کشورهای مختلف بتوانند برای ارتباط بیشتر از آن استفاده کنند. در ضمن مقرر شد که دانشجویان کشورهای دیگر نیز بتوانند در این شبکه ثبت‌نام کرده و ادامه تحصیل بدهند.
علاوه بر این در آذرماه سال ۱۳۹۵، رؤسای دانشگاه‌های اصلی ایران و روسیه در مسکو گرد هم آمدند تا زمینه گسترش همکاری‌های آکادمیک بین دو کشور را بررسی کنند. رؤسای دانشگاه تهران، صنعتی شریف، شهید بهشتی، علوم و فناوری، خواجه نصیر، علامه طباطبایی، دانشگاه تبریز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شیراز و دانشگاه فردوسی مشهد نمایندگان ایران در گردهمایی مسکو بودند که با رؤسای ۱۳ دانشگاه مطرح روسیه به بحث و گفت‌وگو برای تعمیق همکاری‌های آکادمیک پرداختند.
در آذرماه سال ۱۳۹۷ نیز مقامات ارشد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایران و دانشگاه سچنوف مسکو تفاهم‌نامه‌ای را برای افزایش همکاری‌ها و تبادلات علمی بین دو مرکز امضاء کردند. بر اساس این تفاهم‌نامه، قرار شد دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه سچنوف همکاری‌های خود را در طرح‌های تحقیقاتی مشترک، برگزاری دوره‌های آموزشی، تبادل دانشجو و استاد و انتقال فناوری گسترش دهند.
بیشتر بخوانید:
پیشنهاد جذاب سفیر ایران برای همکاری اقتصادی ایران و روسیه
لازم به ذکر است که دانشگاه سچنوف اولین و بزرگ‌ترین دانشکده پزشکی تحقیقاتی در روسیه و دانشگاه شهید بهشتی نیز مرکز برجسته آموزشی پزشکی و یکی از معتبرترین دانشگاه‌های ایران هستند.
در مهرماه ۱۳۹۸ نیز مدیر امور بین‌الملل دانشگاه خواجه نصیر در سفری به مسکو با مقامات مرکز هوافضای دانشگاه دولتی روسیه دیدار و در زمینه بسط همکاری علوم فضایی ازجمله حوزه ماهواره‌ها گفت‌وگو کردند. در این دیدار، مقامات دو کشور زمینه همکاری صنایع هوافضای دو کشور را نیز بررسی کردند.
به دلیل اهمیت موضوع دیپلماسی علمی در جهت توسعه و تقویت روابط پایدار در دیگر زمینه‌ها بین دو کشور که قصد دارند از امتیازات یکدیگر بهره‌مند شده و در جهت رفع نقصان‌ها قدم بردارند، پای صحبت روح‌الله مدبر کارشناس مسائل روسیه نشسته‌ایم تا از نظرات تخصصی و ایده‌های جالب ایشان نیز مطلع شویم.
مدبر معتقد است که مسیر دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی بر مبنای توجه به اصول عزت، حکمت و مصلحت بر توسعه روابط با همسایگان ازجمله کشور قدرتمند روسیه در حال عملیاتی شدن است. این تحلیلگر مسائل روسیه اهمیت زیادی برای سفر رئیسی به مسکو قائل است و تأکید دارد که این سفر زمینه انعقاد سریع تفاهم‌نامه جدید همکاری ۲۰ ساله بین تهران و مسکو را فراهم خواهد کرد.
حضور رئیس دانشگاه آزاد در هیئت همراه سید ابراهیم رئیسی در سفر به مسکو پیام بسیار مهمی برای کشورهای منطقه و جهان دارد که ایران درصدد انجام میدانی اهداف استراتژیک خود با زیربنایی علمی و دانشگاهی نیز هست
نکته‌ای که مدبر به آن توجه دارد این است که تفاهم‌نامه جدید، ضعف قانونی تفاهم‌نامه قبلی تحت عنوان «قانون معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری‌های ایران و روسیه» را رفع خواهد کرد و خط بطلانی بر ساختار ناقص و عدم وجود عزم جدی در ایران برای توسعه روابط همه‌جانبه با روسیه خواهد کشید. لازم به ذکر است که بر اساس اظهارات سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه دولت سیزدهم برنامه جامعی برای انعقاد قراردادهای همکاری درازمدت (۲۰ ساله) با همه ۱۵ همسایه ایران در دستور کار قرار داده است.
مدبر ابراز امیدواری می‌کند که تفاهم‌نامه جدید بین ایران و روسیه در صحن مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد و تبدیل به قانون لازم‌الاجرا شود تا در قالب سندی راهبردی ریل‌گذاری درازمدت همکاری دو کشور را محقق کند. این کارشناس مسائل روسیه از تمرکز تفاهم‌نامه جدید بر گسترش روابط فرهنگی، سیاسی، امنیتی، اجتماعی و علمی- دانشگاهی خبر داده و اهمیت دیپلماسی علمی در محقق ساختن اهداف تفاهم‌نامه جدید را بسیار زیاد می‌داند.
مدبر که خود بارها از نزدیک شاهد فرازوفرودهای روابط بین تهران و مسکو در سال‌های اخیر بوده از روند مناسب همکاری‌ها بین بعضی از دانشگاه‌های ایران ازجمله دانشگاه تهران، صنعتی شریف و دانشگاه اصفهان با دانشگاه ملی مسکو و سن‌پترزبورگ خبر داده و از اینکه برخی دانشگاه‌های استان‌های شمالی ایران توانسته‌اند با دانشگاه آستراخان روسیه تعامل داشته باشند ابراز خوشنودی می‌کند.
این کارشناس مسائل روسیه که از ظرفیت‌های علمی ایران به خوبی مطلع است از دست برتر و بازتر دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به دیگر دانشگاه‌های کشور در راستای بکارگیری دیپلماسی علمی سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که دانشگاه آزاد اسلامی در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های حضوری خاورمیانه و حتی جهان اسلام است.
مدبر واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی را از امکانات فوق‌العاده ازجمله خوابگاهی، هتلینگ، ورزشی، آزمایشگاهی، کلاس‌های متنوع و مجهز برخوردار دانسته و اعتقاد دارد که این واحد می‌تواند به‌عنوان نماینده بخش علمی ایران تعامل بسیار خوبی با دانشگاه‌های اصلی روسیه داشته باشد.
با توجه به اینکه وی اهمیت زیادی برای سفر سید ابراهیم رئیسی به روسیه قائل است، حتی این موضوع را مطرح می‌کند که محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عضوی از هیئت همراه رئیس‌جمهور در سفر به مسکو باشد تا از ظرفیت بی‌بدیل این غول علمی منطقه‌ای در راستای پیشبرد اهداف کلان و راهبردی کشور به‌خوبی بهره گرفته شود.
وی معتقد است که حضور رئیس دانشگاه آزاد در هیئت همراه سید ابراهیم رئیسی در سفر به مسکو پیام بسیار مهمی برای کشورهای منطقه و جهان دارد که ایران درصدد انجام میدانی اهداف استراتژیک خود با زیربنایی علمی و دانشگاهی نیز هست.
این کارشناس مسائل روسیه به حضور بیش از ۱۵۰ هزار دانشجوی خارجی بورسیه‌ای در دانشگاه‌های روسیه اشاره و بر اهمیت حضور دانشجویان مستعد ایرانی در رشته‌های علوم پایه و فناوری‌های نوین در مراکز علمی این همسایه قدرتمند و پیشرفته در جهت بسط تبادل اطلاعات علمی تأکید ویژه می‌کند؛ به این شرط که در راستای تعامل پایدار با مراکز علمی روسیه، طرف ایرانی برنامه‌محور حرکت کند تا بتواند با هم‌رده‌ها و هم‌ترازهای خودش وارد فاز مذاکراتی و عملیاتی شود.
دیپلماسی علمی می‌تواند در پیشبرد اهداف سیاسی به یک دولت کمک کند
لازم به ذکر است که در ساختار دولت روسیه، مباحث آموزشی زیرمجموعه وزارت آموزش‌وپرورش و علوم روسیه هستند. از زمانی که یک کودک وارد بحث آموزش می‌شود تا زمانی که فارغ‌التحصیل شود یک متولی قوی تحت عنوان وزارت آموزش‌وپرورش و علوم دارد که پیشرفت علمی وی را از سطح مدرسه تا دبیرستان، دانشگاه و تحصیلات تکمیلی بر عهده دارد.
جای خالی دانشجویان ایرانی در ۳۷ پارک علم و فناوری مسکو
مدبر معتقد است که مراکز علمی ایران به‌ویژه دانشگاه آزاد می‌تواند با وزارت آموزش‌وپرورش و علوم روسیه تفاهم‌نامه‌های مشترکی در کنار سند همکاری ۲۰ ساله منعقد کند و در حوزه زبان و ادبیات، شرق‌شناسی، ایران‌شناسی، پزشکی، فناوری، پارک‌های تحقیقاتی به تبادل اطلاعات بپردازد.
به گفته این تحلیلگر مسائل روسیه با توجه به اینکه دانشگاه آزاد هم بیمارستان مجهزی به نام فرهیختگان دارد و هم ظرفیت ویژه‌ای در همه شاخه‌های رشته پزشکی ایجاد کرده، می‌تواند اقدام مشترکی در حوزه بهداشت و درمان با دانشگاه‌های پزشکی روسیه در مسکو، کازان، سن‌پترزبورگ و یکاترینبورگ انجام دهد.
بیشتر بخوانید:
کاخ کرملین: نمی‌توان نقش ایران در منطقه را نادیده گرفت
بر اساس آمار و اطلاعات منتشرشده در مسکو بیش از ۳۷ پارک علم و فناوری تخصصی ویژه با مأموریت‌های مختلف وجود دارد. مادر این پارک‌های علم و فناوری که در حوزه هوش مصنوعی فعال است و ظرفیت ویژه‌ای هم دارد، پارک علم و فناوری "اسکولکوو" روسیه است که با پارک علم و فناوری "سیلیکون ولی" آمریکا برابری می‌کند. اسکولکوو هم ازنظر وسعت و هم ازنظر جامعیت یک پارک علم و فناوری بی‌نظیر است. این پارک همه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مستعد را میزبانی می‌کند. در این پارک دانشجویان توانمندی خود را در زمینه علم و فناوری به بوته آزمایش می‌گذارند و به مدیریت هوش مصنوعی به صورت عملیاتی می‌پردازند.
گفتنی است که روسیه دارای پارک‌های علم و فناوری دیگری در حوزه انرژی هسته‌ای، انرژی‌های پاک، راه‌سازی، کشاورزی، بذر، شیلات و غیره است.
با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که دیپلماسی علمی، زمینه‌ساز تقویت سایر دیپلماسی‌هاست و می‌تواند در پیشبرد اهداف سیاسی به یک دولت کمک کند. در حوزه غلبه بر تبعات تحریم‌ها نیز می‌توان به خوبی از دیپلماسی علمی کمک گرفت زیرا بیشتر شدن ارتباطات علمی بین شخصیت‌های علمی و دانشگاهی تعامل مقامات در حوزه سیاسی را نیز تحت تاثیر مثبت قرار خواهد داد.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
