در گفت‌وگو با آنا بررسی شد؛
سعید توکل در گفت‌وگو با آنا مطرح کرد؛
می‌خواهیم یک موزه دیداری و شنیداری از رادیویی‌ها داشته باشیم/ «پرنیان صدا»؛ کادوی تولد تلویزیون برای ۸۰سالگی رادیو
تهیه‌کننده برنامه «پرنیان صدا» این برنامه را کادوی تولد تلویزیون برای ۸۰سالگی رادیو دانست.
به گزارش خبرنگار حوزه رادیو و تلویزیون گروه فرهنگ خبرگزاری آنا «پرنیان صدا» برنامه‌ای با محوریت رادیو است که شامگاه جمعه‌ها روی آنتن شبکه پنج سیما می‌رود. «پرنیان صدا» یک موزه دیداری و شنیداری از صداهای ماندگار رادیو است که در مقابل دیدگان مردم قرار می‌گیرد. این برنامه برای علاقه‌مندان رادیو فرصتی برای مرور خاطرات شیرین از رادیو است و نسل جوان را نیز با پیشکسوتان این رسانه خاطره‌ساز آشنا می‌کند.
سعید توکل، سردبیری و تهیه‌کنندگی برنامه خاطره‌انگیز «صبح جمعه با شما» را به عهده داشت که در سال‌های دهه شصت و هفتاد از پرطرفدارترین برنامه‌های رادیو بود. برنامه‌ای که بعدها با عنوان «جمعه ایرانی» تولید و پخش شد. این دو برنامه شاهد حضور جمع زیادی از هنرمندان کاربلد و خاطره‌ساز رادیو بود که از آن جمله می‌توان به زنده‌یادان منوچهر نوذری، فرهنگ مهرپرور، مهین دیهیم، عزت‌الله مقبلی، مهدی کاشانیان، کنعان کیانی، مرتضی احمدی، حسین عرفانی، رضا عبدی، مهین بزرگی و چهره‌هایی همچون عباس محبی، منوچهر آذری، داود منفرد، مهران امامیه، امیرحسین مدرس و ... اشاره کرد.
به بهانه پخش برنامه «پرنیان صدا» با این تهیه‌کننده پیشکسوت به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید؛
هدیه تولد سیما برای ۸۰سالگی صدا
آنا: ایده اولیه «پرنیان صدا» چطور شکل گرفت؟
توکل: من ورودی سال ۵۶ رشته کارگردانی تلویزیونی در مدرسه عالی تلویزیون و سینما هستم اما ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کار شدند تا به سمت رادیو کشیده شوم. در نیمه دهه شصت در کنار آقای احمد شیشه‌گران «برنامه صبح جمعه با شما» را تهیه می‌کردیم سال‌ها مهمان خانه ایرانیان بود و با استقبال زیادی هم مواجه شد.
پس از توقف پخش«برنامه صبح جمعه با شما» در اواخر دهه هفتاد، برای برنامه «جمعه ایرانی» در کنار هنرمندان پیشکسوت و طناز گروهی از جوانان خوش‌قریحه و علاقه‌مند به رادیو را برای حضور در این برنامه دعوت کردم.«جمعه ایرانی» از سال ۸۲ تا ۹۴ برای ۱۳ سال هر جمعه و در مناسبت‌هایی همچون نوروز و اعیاد ملی و مذهبی پخش می شد.
از بدو تأسیس رادیو در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ چهره‌های فراموش‌نشدنی بسیاری برای آن زحمت کشیده‌اند که عده‌ای از آنها در قید حیات نیستند، شاید دیگر کمتر صدا و چهره‌ای از آنها به یادگار مانده باشد. این موضوع بر دوش ما سنگینی می‌کرد. سال گذشته همزمان با هشتاد سالگی رادیو، به این فکر افتادیم که یک موزه دیداری و شنیداری از این پیشکسوتان رادیو را در مقابل دیدگان مردم قرار دهیم که هم برای کسانی که خاطره دارند، مرور خاطرات شود و هم نسل جوان با آن چهره‌ها آشنا شوند.
همان زمان که ایده اصلی «پرنیان صدا» در رادیو شکل گرفت، از طریق کارافزار «ایران صدا» بخش‌هایی از برنامه که در استودیو بود را نیز پخش می‌کردیم. منتهی آن برنامه متوقف شد. پس از آن چهار ماه وقفه افتاد و مدیریت‌ها تغییر کردند. من نیز دچار کسالت شدم که پس از آن با انجام کار موافقت شد.
تمایل داشتم این برنامه از شبکه تلویزیونی پخش شود، خوشبختانه با هماهنگی آقایان بخشی‌زاده، معاون صدای رسانه ملی و سعید اشناب مدیر شبکه پنج سیما، میسر شد. برای این برنامه پژوهش بسیاری انجام شد. اواخر زمستان سال گذشته کار جدی‌تر شد و شروع به تصویریابی کردیم و برای اینکه برنامه علاوه بر شنیداری، دیداری هم باشد، طراحی‌های خاصی انجام شد و از گروه‌های استارت‌آپ گرافیکی استفاده کردیم. در نهایت «پرنیان صدا ده هفته است که روی آنتن می‌رود.
هنرمندان با سختی بسیاری پای میکروفون رسیده‌اند، از فیلترهای مختلفی عبور کردند تا سرگذشت‌شان در برنامه «پرنیان صدا» منعکس شودآنا: «پرنیان صدا» برای چند قسمت تعریف شده؟
توکل: شبکه پنج برای ۲۶ قسمت ۴۰ دقیقه‌ای با تولید «پرنیان صدا» موافقت کرده است. البته این برنامه گنجایش بیشتری برای پخش دارد. اما مسئولان شبکه پنج سیما هم برنامه‌ریزی‌های خاص خود دارند و شاید پیش‌بینی نمی‌کردند که با اقبال مردمی مواجه شود.
مخاطبان ما سلایق مختلفی دارند، من سعی کردم هم از قطعات موسیقی و آیتم‌های جدید و هم از چهره‌هایی که در گذشته کار کردند استفاده کنم و آنها را در قالب یک مجله تلویزیونی دیدنی روی آنتن بیاورم تا در همین فرصت کوتاه ۲۶ برنامه‌ای، تا جایی که در توان است حق مطلب ادا شود. در تاریخ رسانه این اولین بار است که رادیو و تلویزیون کار مشترکی را انجام می‌دهند. البته تک‌برنامه‌هایی بوده که مثلاً از دو هنرمند دعوت کنند یا از پشت صحنه یک برنامه رادیویی تصویر بگیرند.
آنا: خاطرم هست سال ۸۵ در برنامه تلویزیونی «مردم ایران سلام»، جواد آتش‌افروز یک آیتم محدود رادیویی اجرا می‌کرد.
توکل: بله، در آن برنامه یک بخش کوتاه رادیویی طراحی شده بود که خاطره برنامه رادیویی «سلام صبح بخیر» را زنده می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
- مجری و صداپیشه پیشکسوت مهمان «پرنیان صدا» شد
- «پرنیان صدا» دوران جوانی منوچهر نوذری را به تصویر می‌کشد
- کارگردان پیشکسوت برنامه خردسالان رادیو به تلویزیون می‌آید
«پرنیان صدا» به رادیو جان دوباره‌ای می‌دهد
آنا: انگار آرشیو رادیو یک معدن دست نخورده است که خیلی جای کار دارد؟
توکل:صددرصد. من خودم دو سال مدیر آرشیو و کتابخانه‌های رادیو بودم، هر چند که تا آن زمان به درستی هم نگه‌داری نشده بود اما به هر صورت گنجینه پرارزشی آنجا وجود دارد. بنابراین همین حدی که داریم انصافاً در هیچ جای دنیا این کار را برای احیای هنرمندان وآثار رادیوئی شان نکرده‌اند. «پرنیان صدا» جان دوباره‌ای به کالبد رادیو می‌دهد. این برنامه فقط به طنز در رادیو نمی‌پردازد بلکه بخش‌های برنامه های ادبی علمی اجتماعی نمایشی کودک، فرهنگ مردم و برنامه‌هایی به‌نام «سیر و سفر»، «جانی دالر»، «قصه شب» و ... دارد. تا جایی که مقدور باشد پیش می‌رویم زیرا که امکانات ما کم است.
ما میراث معنوی و ناملموس بسیاری در رادیو داریم که بخش بزرگی از میراث فرهنگی ما هستند. اگر مسئولان امکانات بیشتری را در اختیار ما قرار دهند اتفاق خوبی برای کشوری که سابقه فرهنگ ۲ هزار و ۵۰۰ ساله دارد، می‌افتد. این حیف است که این برنامه و امثال آن رها شوند. اگر امکانات و نیروهای بیشتری باشد یقیناً کار با کمترین نقص و بهترین کیفیت ارائه خواهد شد.
«بوی عیدی» «زمستان» یادگار هنر ایران زمین
آنا: خیلی از هنرمندان خاطره‌ساز رادیو در استانها هستند.
توکل: بله، هنرمندان بسیاری در حوزه‌های مختلف موسیقی، گویندگی و نمایشی در استان‌های مختلف کشور هستند. اگر امکان داشته باشد می‌توانیم به سراغ آرشیوهای محلی و استانی در گیلان، خراسان، آذربایجان، جنوب کشور و... برویم.در خراسان زنده‌یاد رضاپور، آقای مهدی صباغی یا زنده یاد ستارزاده که از قدیم می‌خواند و شاعران طنز آن خطه همه خاطره‌ساز هستند. خاطرم هست یک بار در زمان تولید «صبح جمعه با شما» به دعوت مرکز خراسان یک برنامه مشترک با اجرای حیدر صارمی ساختیم.تمام استان‌های کشور سرشار از این معادن و گنجینه‌ها هستند.
آنا: بعضی از آهنگ‌های قدیمی که پخش می‌شود ممکن است حساسیتی روی آنها باشد، مشکلی نداشتید؟
توکل: : مرجعی برای این کار وجود دارد و هماهنگ می‌شود. مثلاً ترانه‌های آقای مازیار از رادیو آوا، رادیو پیام و سایر شبکه‌ها پخش می‌شود، چه اشکالی دارد که تصویرش را هم مردم ببینند؟ فضای مجازی و شبکه‌های خارجی پر از این برنامه‌ها است. افشین مقدم که حتی یک ویدئو هم از آهنگ معروف «زمستان»اش وجود دارد که نوار او هم از رادیو پخش می‌شود. آثاری از فریدون فروغی، ایرج بسطامی و کوروش یغمایی نیز وجود دارد که استفاده می‌کنیم. مثلاً یک ترانه از فریدون فروغی در رادیو قابل پخش است. ما از این مزیت استفاده می‌کنیم تا بتوانیم او را به نسل جوان نشان دهیم.
من خودم عاشق صدای فرهاد هستم. وی از لحاظ اجتماعی، فرهنگی و هنری شخصیت بی‌نظیری بوده است، از ترانه «والا پیامدار»ش یا «بوی عیدی» بگیرید تا سایر ترانه‌هایش، اینها جز یادگارهای هنر ایران زمین هستند. موسیقی سنتی ارزش‌های خودش را دارد اما بالاخره نسل جوان هم باید سهمی در رادیو داشته باشند.
حرف زیاد است، وقت نداریم، خلاصه می‌کنیم!
آنا: آیا وقت کمی در اختیار مهمانان قرار نمی‌گیرد؟
توکل: صددرصد. در آن برنامه چهارساعته هم که در رادیو پیام داشتیم، وقت کم می‌آوردیم. الان به ۴۰ دقیقه محدود شده و نمی‌شود فقط به گفت‌وگو پرداخت، می‌ترسیم برنامه برای عده‌ای خسته‌کننده شود. همان مصاحبه‌ها را هم باز چکیده می‌کنیم، در برنامه هم اشاره می‌کنیم که گفت‌وگوی ما با هنرمندان بسیار مفصل‌تر است. بخش‌هایی از آن را نگه داشته‌ایم که شاید در آینده از آنها به صورت کتاب یا چندرسانه‌ای استفاده کنیم.
من معتقدم مراکزی که متولی بحث میراث فرهنگی هستند، مأموریت و وظایف‌شان این است که از مباحث فرهنگی صیانت کنند، فضا و امکانی را فراهم کنند که باقی آثار را هم جمع‌آوری کنیم.
آنا: به نظر می‌رسد اگر در قالب نمایش خانگی یا مولتی‌مدیا باشد دست شما بازتر است.
توکل: بله، اگر بشود خیلی خوب است. البته پیشنهادش را شفاهاً به وزارت میراث فرهنگی داده‌ایم اما توقع داشتیم که خود آنها برای این ماجرا اهمیت قائل شوند.
آنا: یکی از جذابیت‌های برنامه استفاده از نرم‌افزاری است که عکس‌ها را به سخن درمی‌آورد.
توکل: احسنت بر شما! همه غافلگیر شدند که چطور برنامه آقای صبحی که ۶۰ سال است فوت کرده به خوبی وهوشمندانه بازسازی شده است، صرفا استفاده از امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خارجی نیست و ما هم در باب محتوایی قضیه و چینش قضایا کمک کرده‌ایم. متخصصان جوانمان هم درحوزه تصویرسازی به کمک می‌کنند.
گذشته رادیو چراغ راه آینده است
آنا: یکی از نکات قابل‌توجه برنامه، این است که خودتان مجری آن بودید، یقیناً در چهاردهه حضور در رادیو این فرصت برای شما فراهم بود به سمت اجرا نرفتید. دلیل این تصمیم و این که از مجری حرفه‌ای استفاده نکردید چه بود؟
ما میراث ملموس و ناملموس بسیاری در رادیو داریم که بخش بزرگی از میراث فرهنگی هستندتوکل: من نه مجری بودم نه هستم، نه گوینده بودم و نه هستم! ۴۰ سال تهیه‌کننده بودم. وقتی بحث رادیوپیام پیش آمد دیدیم که بخشی به‌نام مجری-کارشناس وجود دارد. با وجود تجربه‌ای که در این راستا داشتم سریع‌تر می‌توانستم اجرا کنم و راجع به جایگاه هنرمندان صحبت کنم.
از سوی دیگر تا بخواهم نیروی جوانی را به عنوان مجری توجیه کنم، انرژی زیادی مصرف می‌شد، ممکن بود باورپذیر نباشد یا حق مطلب ادا نشود، این بود که در زمان مدیریت آقای ملا زاده پیشنهاد شد خودم بیایم. من بخش‌هایی که در برنامه است را اعلام می‌کنم و در اصل باز همان هنرمندان هستند که مطرح هستند.
آنا: دلیل جذابیت «پرنیان صدا» برای مخاطبان چیست؟
توکل: «پرنیان صدا» نشان می‌دهد اگر ما در رسانه ملی به پله دهم نردبان رسیده‌ایم، کسانی بوده‌اند که با هر سختی‌ای پله اول را ساختند، پله دوم و سوم و ... که الان شما می‌توانید به راحتی پا بر پله آخر بگذارید و آن را تماشا کنید. هنرمندان با سختی بسیاری پای میکروفون رسیده‌اند، از فیلترهای مختلفی عبور کردند و حالا سرگذشت‌شان در برنامه «پرنیان صدا» منعکس می‌شود.
«پرنیان صدا» میخواهد به جوانانی که به رادیو می‌آیند بگوید که کسانی که این بنا را ساختند با چه مرارت، سختی و دشواری با امکانات ضعیف آن زمان تلاش کردند تا رادیو پابرجا بماند. پس این رسانه باید چراغش روشن بماند. همیشه می‌گویند گذشته چراغ راه آینده است. در حقیقت گذشته رادیو است که آینده آن را پرنورتر می‌کند، پس آن را خاموش نکنید.
انتهای پیام/۱۱۰/
انتهای پیام/
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
