ویرانه‌ای که اردوغان برای اقتصاد ترکیه بر جای گذاشت/ باخت سنگین لیر در برابر دلار

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، افت شدید ارزش لیر ترکیه که در پایان سال گذشته شمسی به حدود ۳ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده بود و در حال حاضر تا حدود ۲ هزار و ۴۰۰ تومان سقوط کرده، از منظر اقتصادی یک‌ نوع تحلیل می‌شود و از دیدگاه سیاسی هم به صورتی دیگر. منظور این است که کمتر کشوری در جهان پیدا می‌شود که به هر دلیلی چنین روزهایی را تجربه نکرده باشد؛ اما کمتر کشوری هم پیدا می‌شود که به دلیل رؤیاپردازی افسارگسیخته سیاسی راهبرش به ورطه فروپاشی اقتصادی کشیده شود.

صحبت از عملکرد رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه است که در برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده، نقشه‌ای خیالی به‌عنوان «جهان ترک» را از «دولت باغچه‌لی»، رئیس حزب حرکت ناسیونالیست هدیه گرفت که در آن، از جمهوری آذربایجان گرفته، تا ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بخش‌هایی از چین و روسیه، جزو قلمرو ترکیه قلمداد شده بود. همین تک‌ماجرا کافی است که همه امیدی که برخی در داخل ترکیه و نیز به قول خودشان جهان ترک به اردوغان بسته بودند به ناامیدی بگراید.

کاهش ارزش پول ملی ابتدای فروپاشی اقتصادی - سیاسی ترکیه

رهبر حزب عدالت و توسعه که حدود ۲۰ سال است به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در صحنه سیاسی ترکیه حکومت می‌کند، گاهی از حس ملی‌گرایی، گاهی از احساسات مذهبی، گاهی از نگاه پست‌مدرنیسم، گاهی با ادعاهای فراتر از کاپیتالیسم و لیبرالیسم و گاهی از نگاه پدرسالارانه بهره گرفته تا آن حس پنهان بسیار خطرناک قدرت‌طلبی خود را ارضاء کند و به هر قیمتی که شده در مسیر محقق کردن اهداف سیاسی خود قدم بردارد.

این سیاستمدار ۶۷ ساله که در اندیشه سلطانی بر امپراتوری نوعثمانی شب و روز سپری می‌کند، حتی حاضر شده برای نیل به اهدافش به بازیچه‌ای در دستان آمریکا و رژیم صهیونیستی بدل شود. اردوغان در وقوع جنگ و تنش در بخش‌هایی از منطقه نقش مؤثر ایفا کرد تا شاید عزت و احترامی نزد قدرت‌های جهانی بیابد حتی اگر از چشم مردم خویش و ملت‌های مسلمان منطقه بیفتد و سفره مردم ترکیه بیشتر از همیشه خالی شود.

اردوغان فکر می‌کند می‌تواند در قفقاز جنوبی جولان دهد، برای ایران خط‌ونشان بکشد، شمال عراق و سوریه را به خاک و خون بکشاند، ... و هیچ‌گونه تبعاتی هم در انتظارش نباشد

اردوغان را احزاب سیاسی و نیز مردم این کشور باید همان تیرماه سال ۱۳۹۵ می‌شناختند که در پی کودتای بخشی از نظامیان ترکیه دست به سرکوب گسترده زد و خشک و تر را باهم سوزاند.

وی که اصلاً در خصوص اتخاذ سیاست خارجه از ثبات برخوردار نیست گاهی که گمان می‌کند منافع سیاسی‌اش تأمین می‌شود عیناً از همه سیاست‌های غرب پیروی می‌کند و گاهی که به هر دلیل با بی‌مهری آمریکا، اروپا و هم‌پیمانان منطقه‌ای آن‌ها ازجمله اسرائیل و عربستان مواجه می‌شود، ژست رهبران سیاسی آزادمنش و ظلم‌ستیز را به خود می‌گیرد، از غیرقابل‌اعتماد بودن غربی‌ها می‌گوید و بر طبل توخالی اقدام متقابل می‌کوبد.

این در حالی است که ترکیه تحت حاکمیت اردوغان تقریباً ۴۶۵ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد، بیشترین درآمدش از طریق حضور گردشگران خارجی تعریف شده و برای سروسامان دادن به تولید و صادرات به منابع خارجی وابسته است اما بی‌مهابا دست به عملیات نظامی در دیگر کشورها می‌زند. دخل‌وخرج دولت اردوغان از همه بابت به هم نمی‌خواند. در داخل کشور که جو سرکوب و تک‌صدایی حاکم است، کشورهای همسایه از دخالت‌های غیرمنطقی آنکارا به ستوه آمده‌اند، بخش‌هایی از شمال سوریه در اشغال نظامیان این کشور هستند، ترکیه در شمال عراق پایگاه نظامی دارد، در لیبی دخالت نظامی کرده، به‌صورت یکجانبه دست به استخراج منابع انرژی در دریای مدیترانه می‌زند، نقش بسیار منفی در بحران قره‌باغ بازی کرده و حدود ۵ هزار نیروی نظامی در قطر برای مقابله احتمالی با عربستان مستقر کرده است.

بیشتر بخوانید:

پس‌لرزه‌های کاهش ارزش لیر؛ ۹۰۰ قلم دارو در ترکیه نایاب شد

اردوغان: ترکیه، ترکیه قدیم نیست/ نگران هرج و مرج داخلی هستم

اگر همه این کجی‌ها و کاستی‌های سیاست داخلی و خارجی را کنار هم بگذاریم نتیجه همین می‌شود که یک رئیس‌جمهور بدون توجه به نظرات کارشناسان اقتصادی دست به کاهش نرخ بهره بانکی می‌زند تا سرمایه‌های سرگردان در کشور را به خیال خودش به بخش تولید و صادرات سوق دهد. البته کشورهایی بوده‌اند که بسیار محتاطانه با تعدیل نرخ بهره بانکی توانسته‌اند در درازمدت با جلب اعتماد مردم و سرمایه‌گذاران بخش تولید را تقویت کنند اما آن کشورها بر اقتصاد علم پایه تمرکز کرده‌اند و هر موضوع را از فیلتر اقتصاد عبور داده‌اند و تصمیم گرفته‌اند. این امتیاز اصلاً در اردوغان یافت نمی‌شود.

وی در کشتی رؤیاهای خود نشسته اما بادبان‌های کشتی‌اش را در جهات متضاد باز کرده است. به این ترتیب که برآیند نیروهای واردشده از سوی باد به بادبان‌های کشتی بحران‌زده اردوغان صفر است. ترکیه هم‌اکنون با سقوط بی سابقه ارزش لیر روبرو است. ۴۲ درصد کاهش از ابتدای سال جاری میلادی و ۲۲ درصد در یک هفته گذشته فاجعه است. مردم در استانبول، آنکارا و ازمیر دست به تظاهرات اعتراضی زده‌اند اما اردوغان پا در یک کفش بر موفقیت برنامه اقتصادی دولتش اصرار دارد.

از سوی دیگر، کاهش ارزش لیر در روز سه‌شنبه به دنبال سخنان اردوغان درباره افزایش قیمت ارز در این کشور اتفاق افتاد. وی که در نشست کابینه صحبت می‌کرد، گفته بود: «ما مصمم هستیم که از طریق سرمایه‌گذاری، تولید، اشتغال‌زایی، هر چیزی را که صحیح است، برای کشورمان انجام دهیم و سیاست اقتصادی ترکیه بر اساس صادرات بنا نهاده شده است. به‌عنوان دولتی که دارای شناخت و تجربه برای اداره بحران‌های مالی است، ما مصمم به غنیمت شمردن فرصت دوران بحرانی که جهان در آن قرار دارد، هستیم.»

به عقیده بسیاری از منتقدان دولت فعلی در آنکارا این اوضاع نابسامان اقتصادی درنتیجه سیاست داخلی و خارجی غلط اردوغان پیش‌آمده است و تنها راه نجات ترکیه انتخابات فوری و آزاد است

کاهش ۴۲ درصدی ارزش پول ملی در کشوری نرمال که نه با جنگ روبرو است نه تحریم اقتصادی واقعاً توجیه‌پذیر نیست اما ترکیه تحت مدیریت اردوغان یک کشور عادی محسوب نمی‌شود. برای اثبات این مدعا کافی است به پاراگراف فوق نظر بیفکنیم. اردوغان مدعی است که اقتصاد ترکیه بر اساس صادرات بنا شده است و همه مقاصد صادراتی این کشور در بحران احتمالاً برآمده از کرونا روزگار سپری می‌کنند اما با یک نگاه گذرا به بدنه اقتصاد ترکیه می‌توان دریافت که تمام تلاش فعالان عمده اقتصادی این کشور متمرکز بر صنعت گردشگری و تولید مسکن و فروش آن به تبعه‌های دیگر کشورها برای دریافت پاسپورت ترکیه است.

ترکیه به جراحی سیاسی نیاز دارد

ترکیه به‌اندازه کافی اقتصاددان در اختیار دارد که به این حال‌ و روز نیفتد. نرخ تورم در ترکیه تک‌رقمی شده بود و ارزش پول ملی هم ثبات داشت تا اینکه اردوغان با سیاست‌زده کردن اقتصاد دست همه را در حنا گذاشت.

رئیس حزب عدالت و توسعه فکر می‌کند می‌تواند در قفقاز جنوبی جولان دهد، برای ایران خط‌ونشان بکشد، شمال عراق و سوریه را به خاک و خون بکشاند، در لیبی و مدیترانه دخالت کند، به‌عنوان عضوی از ناتو در خدمت منافع قدرت‌های استعمارگر باشد و درعین‌حال با ابرقدرت‌های شرق همکاری نظامی داشته باشد و هیچ‌گونه تبعاتی هم در انتظارش نباشد. علاوه بر این مشکلات که ریشه در سیاست خارجه نادرست اردوغان دارند، اوضاع اجتماعی و سیاسی داخل کشور هم نابسامان است. دولت اردوغان نتوانسته این موضوع را هضم کند که ترکیه برخوردار از اقوام و مذاهب گوناگون است. نه کردها از وی راضی هستند نه جمعیت ۲۰ میلیونی علوی‌ها.

بیشتر بخوانید:

سقوط آزاد لیر ترکیه پس از سخنرانی اردوغان

موج‌سواری اردوغان روی بحران‌های منطقه‌ای؛ کمیته منطقه‌ای آب برای حل بحران ایلیسو تشکیل شود/ سوءاستفاده ترکیه از مسئله جغرافیا به‌عنوان اهرم قدرت

به عقیده بسیاری از منتقدان دولت فعلی در آنکارا این اوضاع نابسامان اقتصادی در نتیجه سیاست داخلی و خارجی غلط اردوغان پیش‌آمده و تنها راه نجات، انتخابات فوری و آزاد است تا شاید تفکر جدیدی بر ساختار سیاسی این کشور حاکم شود و ترکیه را از این گرداب فزاینده نجات دهد. بی‌دلیل نیست که احمد داود اوغلو، نخست‌وزیر سابق ترکیه گفته است: «همیشه می‌گفتیم انتخابات زودهنگام می‌خواهیم، اما حالا ما انتخابات فوری می‌خواهیم؛ انتخابات همین‌ الان!».

انتهای پیام/۴۱۵۵/پ