چالشی که پیش روی مدیر جدید سازمان سینمایی است/ ضرورت تعطیل، تعدیل یا تدبیر جشنواره‌های پرتعداد و کم اثر

به گزارش خبرنگار سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، از جمعه همین هفته (شانزدهم مهرماه 1400) آغاز و تا ۲۱ مهر۱۴۰۰ ادامه خواهد داشت. این رویداد هنری به دبیری علیرضا تابش و با شعار «سینما، سرزمین خیال» برگزار خواهد شد. به سنت هر ساله، شهر اصفهان که محل استقرار دبیرخانه دائمی جشنواره است میزبان اصلی هنرمندان و علاقه‌مندان سینما خواهد بود. در سایر شهرها نیز اگران آثار رقم خواهد خورد.

در جشنواره امسال ۱۰ وب سری، ۱۶ اثر با موضوع کرونا در بخش ویژه کرونا روایت، ۱۵ اثر دربخش پویانمایی کوتاه، ۱۷ فیلم کوتاه داستانی و ۱۸ اثر بلند ایرانی به جشنواره راه یافته اند که قرار است در خانه جشنواره در تهران، اصفهان و سایر استان‌های متقاضی اکران شوند.

قصه قدیمی سود جشنواره‌ها برای سینما

اما فارغ از چیستی و چگونگی برگزاری این جشنواره آن‌چه قابل تامل است، تداوم سیاست برگزاری جشنواره‌ها در شرایط کرونایی و عدم توجه به خروجی این گونه رویدادهاست. البته جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان از جشنواره‌های باسابقه سینمایی است و در اصل برگزاری و کارکردهای مثبتی که می‌تواند داشته باشد تردید نیست. موضوع اصلی تعدد جشنواره‌های سینمایی و اصرار بر برگزاری آنها در شرایط فعلی است؛ شرایطی که از یک سو اهالی سینما از ورشکستگی سینمای ایران خبر می‌دهند و و از طرف دیگر تداوم شرایط کرونایی (با وجود فروکش کردن پیک پنجم) همچنان جریان اکران را با رکود همراه ساخته است.

در دو سال اخیر و در شرایطی که سازمان سینمایی توان یا اراده برنامه‌ریزی برای اکران درست و فارغ از نگرانی برای مخاطبان را نداشتد، شاهد تلاش برای برگزاری جشنواره‌های گوناگون سینمایی به صورت ترکیبی (آنلاین و فیزیکی) بودیم. جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان امسال هم مثل سال گذشته به صورت ترکیبی و با مشارکت پلتفرم‌های پخش اینترنتی برگزار می‌شود. با این حال این دوره از جشنواره فیلم کودک و نوجوان بخش‌های حضوری و فیزیکی نیز دارد. ضمن این‌که با توجه به تجارب قبلی در برگزاری مجازی رویدادهای فرهنگی، کیفیت برگزاری به صورت آنلاین نیز مورد پرسش جدی است؛ هرچند برای قضاوت درست و دقیق در این زمینه باید منتظر روزهای آینده ماند.

در بین رویدادهایی که در طول یک سال در ساحت فرهنگ و هنر کشورمان رخ می‌دهد، جشنواره‌های سینمایی هم ازلحاظ تعداد و هم از حیث کیفیت، جایگاه ویژه‌ای دارند.این جشنواره‌ها به دلیل جذابیت ذاتی دنیای سینما و تلویزیون، با موج رسانه‌ای و پوشش خبری فراوانی همراه می‌شوند؛محلی برای تبادل نجارب حرفه ای عوامل سینما هستند و از سوی دیگر بهانه‌ای برای برقرای ارتباط میان سه ضلع یک مثلث مهم در صنعت سینما یعنی اهالی سینما، مخاطبان و منتقدان محسوب می‌شوند.

رقابت هنری و داوری برای انتخاب بهترین‌ها، ویژگی اصلی جشنواره‌های سینمایی است. البته برخی ناظران آنچه به‌عنوان جشنواره‌های غیررقابتی شناخته می‌شود را نیز در دایره جشنواره‌ها قرار می‌دهند. اما آنچه مدنظر این نوشتار قرار دارد، به جشنواره‌های سینمایی رقابتی محدود می‌شود.

جشنواره‌های سینمایی؛ ترکیبی از باسابقه‌ها و ناشناس‌ها

برگزاری جشنواره‌های سینمایی در موضوعات مختلف توسط برگزارکنندگان متنوع یکی از نکاتی است که در بررسی فضای سینمایی سال‌های اخیر به چشم می‌آید. پرسش اینجاست که آیا این تعداد جشنواره سینمایی در کشور، از یک روال منطقی برخوردار است یا این‌که پدیده جشنواره زدگی (تعداد زیاد جشنواره با مخاطبان اندک) را به دنبال آورده است. پدیده‌ای که در آن صرف برگزاری یک رویداد هنری توسط یک‌نهاد عموماً دولتی بدون توجه به کیفیت و پیامدهای برگزاری این رویداد، اهمیت می‌یابد. از سوی دیگر باید به این پرسش پاسخ داد که مهم‌ترین کارکرد جشنواره‌های سینمایی (با تأکید بر جشنواره‌های داخلی) چیست؟

پیش از هرگونه قضاوت در این زمینه باید آمار جشنواره‌های سینمایی و گونه‌های مختلف آن را بررسی کرد. طبق اعلام دفتر جشنواره‌ها و همکاری‌های بین‌الملل سازمان سینمایی و امور سمعی بصری، در سال 1398 سی‌وهفت رویداد سینمایی در کشور برگزارشده و یا خواهد شد. از این تعداد، بیست‌وهفت رویداد در قالب جشنواره رقابتی تعریف‌شده است. 10 رویداد باقی‌مانده بیشتر به جشن‌های سینمای نظیر جشن سینمایی تلویزیونی دنیای تصویر (حافظ)، آکادمی سینما سینما و جشن خانه سینما، یا هفته‌ای فلیم مانند هفته فیلم فرانسه، هفته فیلم ژاپن و هفته فیلم‌های اروپایی و برنامه‌هایی همچون شب کارگردانان سینما اختصاص دارد.

بیشتر بخوانید:

درخشش «خورشید» مجیدی زیر سایه کرونا

سینما اگر مرد، چه باک! سر جشنواره سلامت

تداوم تردید در تدارک جشنواره فیلم فجر

از بیست‌وهفت جشنواره سینمایی، 15 جشنواره صرفاً به فیلم کوتاه (داستانی، مستند و پویانمایی) اختصاص دارد. جشنواره‌های فیلم کوتاه 55 درصد از تعداد کل جشنواره‌ها را تشکیل می‌دهد. هفت جشنواره نیز به فیلم‌های کوتاه و بلند اختصاصاً دارد و قالب رقابت سه فیلم نیز، تنها فیلم بلند است.

در بین این رویدادها، شاهد جشنواره‌های با قدمت بالا هستیم. «جشنواره فیلم رشد» قدیمی‌ترین جشنواره فیلم در ایران است که از سال 1342 راه‌اندازی شده و چهل و نه دروه آن نیز برگزار شده است. جشنواره فیلم فجر با 39 دوره، جشنواره فیلم کوتاه تهران با 36 دوره و جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوان اصفهان با 33 دوره برگزاری، قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی در کشور هستند.

در کنار این جشنواره‌ها، جشنواره فیلم مقاومت با 16 دوره و جشنواره سینما حقیقت با 13 دوره برگزاری نیز قرار دارند، اما سایر جشنواره‌ها همچون وارش، کودک آنلاین، مردمی فیلم عمار، خورشید، ساباط یزد، تدبیر وزندگی، فیلم ورزشی، فیلم شهر، شالیزار و... اغلب عمری کمتر از 10 دوره برگزاری را دارند.

بااینکه در بین این رویدادها، به نام‌های آشناتری همچون جشنواره فیلم شهر یا جشنواره مردم فیلم عمار برمی‌خوریم اما سایر جشنواره‌ها برای غالب مخاطبان عادی و حتی نیمه‌حرفه‌ای سینما نام‌آشنا نیستند. البته این ناآشنا بودن را نمی‌توان صرفاً به بی‌کیفیت بودن تعبیر کرد؛ برای بررسی دقیق محتوا و پیامدهای هر جشنواره سینمایی باید به شکل مستقل و مفصل هر یک از این جشنواره‌ها را بررسی کرد، اما آنچه مدنظر است تعدد جشنواره‌هایی است که هرسال هم بر تعداد آن‌ها اضافه می‌شود.

بسیاری از کارشناسان بر ضرورت کیفی‌سازی این رویدادهای سینمایی تأکید دارند، از سوی دیگر به نظر می‌رسد گردآمدن فیلم‌سازان و هنرمندان و ارائه تولیدات در یک فضای رقابتی همچنان مهم‌ترین کارکرد جشنواره‌های سینمایی است. در پرتو چنین رویدادهای است که علاوه بر تبادل‌نظر و انتقال تجربیات نوعی نشاط جمعی نیز شامل حال فیلم‌سازان و مخاطبان سینما خواهد شد.

حتی اگر موضع را کارکردی حداقلی جشنواره‌های سینمایی بدانیم نیز نمی‌توان از پیامدهای مثبت آن غفلت کرد. بااین‌حال نظارت بیشتر بر هزینه‌ها و پرهیز از صدور مجوز برای جشنواره‌هایی با موضوعات غیرکاربردی، می‌تواند تأثیرگذاری این رویدادهای فرهنگی را افزایش دهد؛ بازنگری در تعداد و روند برگزاری جشنواره‌های پرتعداد سینمایی یکی از چالش‌های مهم محمد خزاعی رئیس جدید سازمان سینمایی است که نیاز به اقدام سریع و البته به دور از شتابزدگی دارد.

انتهای پیام/4104/