صادرات کشاورزی باید با کشت فراسرزمینی رونق یابد

گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی اتاق بازرگانی در سه ماه نخست سال ۱۴۰۰، میزان واردات هندوانه عراق از ایران ۸۸ میلیون دلار بوده است. پس از آن گوجه فرنگی زراعی با ۵۰ میلیون، سیب با ۲۲ میلیون، گوجه گلخانه‌ای با ۱۷ میلیون و خربزه با ۱۶ میلیون دلار در رده‌های بعدی قرار دارند. صادرات هندوانه ایران به عراق در طول این مدت بیش از ۲۶ درصد افزایش یافته است.

هندوانه در کشاورزی جزو محصولات آب‌بر است، این محصول درحالی رتبه نخست ارز آوری در کشاورزی را کسب کرده‌ که ایران دچار بحران آب است و به نظر کارشناسان تولید این محصول حتی برای رفع نیاز داخلی نیز باعث لطمه به کشور می‌شود.

با توجه به بررسی‌هایی که انجام شده است جایگزینی هندوانه با محصولاتی مانند مرغ و شیلات از خروج آب به صورت مجازی از کشور جلوگیری خواهد شد و ارز آوری بیشتر را نیز در پی خواهد داشت.

اکنون برای بررسی این موضوع که این حجم از افزایش صادرات هندوانه به کشوری مانند عراق، برای صنعت کشاورزی ایران دستاورد محسوب می‌شود یا نه، به سراغ حسین قهرمانی، کارشناس مسائل اقتصادی رفتیم که در زیر ماحصل بخش اول این گفت‌گو را می‌خوانیم.

ایران باید به سمت واردات هندوانه برود

آنا: آیا صادرات هندوانه در شرایطی که کشور دچار بحران آب است صحیح است؟

قهرمانی: انتخاب محصول در حوزه کشاورزی برای تولید و صادرات در دنیا این ادبیات دارد، در کشورهایی مثل ایران که میانگین بارندگی حدوداً ۲۵۰ میلیمتر است، معدود مناطقی در کشور هستند که بارندگی آنها ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیمتر است. در بحث بارندگی جزء کشورهای نیمه خشک محسوب می‌شویم. ورودی بارش ما کم و پایین است. و همچنین کشور ما از نظر منابع آب داخلی هم غنی نیست که به توان به کمک آن مشکل آب کشور را حل کرد. البته دریای خزر و جنوب هم وجود دارد ولی باز کفایت نمی‌کند.

باتوجه به اینکه وضعیت ایران به لحاظ بارش خوب نیست و میانگین بارش‌آن پایین است، نباید به سمت کشت محصولاتی که آب‌بر و غیراستراتژیک هستند برویم. از سوی دیگر محصولی مثل دانه‌های روغنی آب‌بر ولی استراتژیک است؛ نمی‌توانیم به مردم روغن ندهیم. چون این محصول استراتژیک است می‌گوییم کشت‌های این مدلی اشکالی ندارد.

بیشتر بخوانید:

در وضعیت خشکسالی، هندوانه در رتبه یک صادرات قرار دارد

اما محصولات غیراستراتژیک و آب‌بر مثل هندوانه یا طالبی نباید در ایران کاشت بشود؛ یک کیلو هنداوانه چیزی حدود ۷۰۰ لیتر آب می‌برد. هندوانه را باید در حد نیاز بازار داخلی را با کشت و تولید کنیم اما نباید به سمت صادراتش برویم. وقتی هندوانه به عراق یا روسیه صادر می‌کنیم، درست است که بازارپسند است اما مثل آن است که داریم آب صادر می‌کنیم. در دنیا کشورهایی که کم آب هستند نباید محصولات آب‌بر غیراستراتژیک تولید کنند اما با توجه به فرهنگ غذایی ما و اینکه اینها در سبد غذایی خانوار هستند، از این طرف هم نمی‌توانیم بگوییم اصلاً تولید نشود. باید با افزایش بهره‌وری و راندمان، نیاز داخل را تأمین کرد و اگر هم می‌توانیم، هندوانه را با کشت فراسرزمینی وارد کنیم. چه اشکالی دارد؟ واردات و صادرات خون بخش کشاورزی است.

شیلات و تولید مرغ گزینه مناسبتری برای صادرات هستند

آنا: چه جایگزینی برای صادرات هندوانه معرفی می‌کنید؟

قهرمانی: ما می‌توانیم محصولات غیر استراتژیک آب بر مثل هندوانه را وارد کنیم و به جایش یک محصول دیگر که هم صرفه اقتصادی و هم استراتژیک است تولید و صادر کنیم، به طور مثل کشور در بحث شیلات ۵ میلیون تن ظرفیت تولید دارد اما ۱.۲ میلیون تن تولید می‌شود. می‌توانیم ظرفیت شیلات را بالا ببریم، هم بازار داخل را بیشتر گسترش دهیم و هم به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر کنیم.

در حال حاضر ۴۰ درصد ظرفیت تولید مرغ خود را استفاده نمی‌کنیم، یعنی کارخانه داریم اما استفاده نمی‌کنیم. نیاز داخلی مرغ ۳ میلیون تن است ولی می‌توانیم ۵ میلیون تن تولید کنیم، می‌توانیم این ۲ میلیون تن را به کشورهای حاشیه خلیج فارس که مرغ می‌خواهند و برایشان بازارپسند است صادر کنیم و با ارز حاصله از این صادرات هندوانه از پاکستان یا هند وارد کنیم.

این اشتباه است که در وضعیت فعلی سراغ کشت با هدف صادرات محصولاتی مثل هندوانه برویم. می‌توانیم بخشی از نیاز داخل را تولید و بخشی از آن را هم وارد کنیم.

برای تولید نیاز داخل هندوانه باید کشت فراسرزمینی کرد

آنا: از صادرات هندوانه ۸۸ میلیون دلار درآمد ارزی داشتیم آیا می‌توان با صادرات مرغ و ماهی این درآمد ارزی را کسب کنیم؟

قهرمانی: کشورهای حاشیه خلیج فارس ما نزدیک یک و نیم میلیون تن واردات مرغ دارند و آن را از ترکیه وارد می‌کنند. قیمت جهانی هر کیلو مرغ حدود ۲ دلار است، بنابراین حتی اگر بتوانیم یک میلیون تن از واردات کشورهای حاشیه خلیج فارس را با صادرات خود تأمین کنیم می‌توانیم ۲ میلیارد دلار از این طریق به دست آوریم که اصلاً قابل مقایسه با ۸۸ میلیون دلار صادرات هندوانه نیست.

ما در اوج صادرات هندوانه برای کشور حدود ۱۰۰ میلیون دلار ارزآوری برای کشور دارد اما می‌توانیم با صادرات مرغی که به راحتی ۲ میلیارد دلار ارزآوری داشته باشیم این درحالی است که کارخانه‌هایمان تولید مرغ کشورفعال و بسیارمجهز هستند

هندوانه را می‌توانیم با کشت فراسرزمینی در پاکستان یا هند تهیه کنیم. می‌توانیم اینها را در کشورهای CIS تولید کنیم. یکی از روش‌هایی که ترکیه استفاده می‌کند و در آن موفق هم هست به طوریکه الآن بازار محصولات کشاورزی خاورمیانه دستش است کشب فراسرزمینی است، درحال حاضر ترکیه غذای خاورمیانه را تأمین می‌کند، به عراق، قطر و کویت صادرات مواد غذایی صادر می‌کند اما همه محصولات را خودش تولید نمی‌کند، او می‌رود در این طرف و آن طرف کشت فراسرزمینی می‌کند. از روسیه گندم می‌خرد آرد تولید می‌کند و به عراق و قطر می‌دهد؛ ما هم می‌توانیم همین کار را کنیم.

بحث صادرات هندوانه هم از نظر ارزآوری به داخل کشور خوب است ولی بخش کشاورزی ما اینقدر ظرفیت ارزآوری‌های دیگر برای کشور دارد که باید به سمت آنها برویم.

الان سالی ۴ میلیارد دلار داریم دانه روغنی وارد می‌کنیم که نزدیک ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. منطقی نیست که دانه روغنی‌مان را تولید نکنیم و سراغ تولید هندوانه برویم که مثلاً ۸۰ میلیون دلار ارزآوری برای ما داشته باشد.

لذا در محصولات استراتژیک آب‌بر باید برنامه‌ریزی کنیم مثل ذرت، کلزا، سویا، گلرنگ، نه هندوانه‌ای که برای ما نه آنقدر استراتژیک و نه آنقدر ارزآور است.

ادامه دارد...

انتهای پیام/