آشنایی‌زایی و آشنایی‌زدایی از سینمای ایران برای مخاطبان خارجی

به گازرش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، تولد هر برنامه سینمایی فارغ از اینکه در کدام شبکه و به چه زبانی باشد یک تعامل رسانه ای اثربخش است. تعاملی که در اینجا تلویزیون به عنوان یک رسانه همگانی و پرمخاطب با سینما داشته و می تواند به پویایی و توجه بیشتر به آن کمک کند. قطعا در این میان برنامه های سینمایی شبکه‌های برون مرزی، کارکردهایی فراتر از سرگرمی دارند که می توان آن را ذیل دیپلماسی سینمایی-رسانه ای معنا کرد. به این معنا که یک برنامه سینمایی که به نمایش و بررسی فیلم های ایرانی در شبکه‌های برون مرزی می پردازد، صرفا برای تامین اوقات فراغت و سرگرمی جامعه هدف این شبکه که مخاطبان غیرایرانی هستند، نیست؛ بلکه این قاب همچون پنجره ای است که رو به فرهنگ و تمدن و تاریخ سرزمین ما گشوده می شود و مخاطب برون مرزی ضمن سرگرم شدن با فیلم و آشنایی با سینمای ایران و مختصات آن، دریچه ای برای تعامل و گفت و گو با فرهنگ ایرانی پیدا می کند.

«سینمای ایرانی» شبکه هیسپان تی وی را می توان مبتنی بر همین مولفه ها و ویژگی ها تعریف کرد. برنامه ای که با پخش فیلم های موفق ایرانی در ژانرهای مختلف نه تنها مخاطب اسپانیایی زبان را با سینما و سینماگران ایرانی آشنا می کند که نشان می دهد از طریق سینما می توان به اشاعه فرهنگی هم دست زد و فرهنگ و تمدن غنی ایرانی را به اسپانیایی زبان های دنیا شناساند.

نکته مهمی که باید به آنتوجه داشت، کارکرد «آشنایی» است. اساسا یکی از خاصیت‌های مدیوم سینما و ماهیت فیلم، آشنایی‌زایی و آشنایی‌زدایی است که در متن اثر و به اصطلاح جهان سینمایی فیلم رخ می دهد. فیلم در قالب قصه و شخصیت و فضا و موقعیت هم مخاطب را با سوژه آشنا می کند و هم گاهی دست به آشنایی‌زدایی زده و تصویر و باور غلط و کلیشه ای را از ذهن مخاطب زوده یا به چالش می کشد.

گاهی عملکرد آشنایی‌زایی و آشنایی‌زدایی بر هم مماس بوده و با حضور یکی، دیگری نیز امکان ظهور می یابد. این خاصیت و کارکرد به ویژه در نمایش فیلم های ایرانی برای مخاطبان خارجی نمود بیشتری پیدا می کند. به این معنا که خیلی از مواقع، مخاطب خارجی یا شناخت دقیقی از ایران و مسائل آن ندارد یا دچار خطای شناختی بوده و تصویر غلطی دارد که نیازمند اصلاح و بازسازی است. فیلم های ایرانی یکی از بهترین ابزارهای سرگرم کننده و در عین حال آگاهی بخش است که می تواند به تصویر و بازنمایی درست از ایران و مسائل آن در ذهن مخاطب خارجی کمک کند.

بارها پیش آمده که حضور فیلم های ایرانی در جشنواره های بین المللی و نمایش آن در کشورهای دیگر نه از حیث قصه یا کیفیت سینمایی فیلم که از بابت تصویری که از ایران و ایرانی و مناسبت های آنها یا پیشرفت و توسعه کشور نشان می دهد، موجب شگفتی مخاطب خارجی شده و تازه آنها از طریق تماشای فیلم های ایرانی پی به واقعیت های ایران می برند؛ با تصاویری از ایران که متفاوت از تصاویری است که از ایران در خبرها می بینند!.

در برنامه «سینمای ایرانی» قبل از پخش هر فیلم، گزارشی درباره روند تولید و چگونگی و چرایی ساخت آن از زبان کارگردان، تهیه کننده، بازیگران و سایر عوامل در قالب یک مستند گزارشی پخش می شود و در واقع با عوامل آن گفت و گو می شود که گاه با بیان اتفاقات و خاطراتی که در پشت صحنه افتاده، جذابیت این بخش بیشتر هم می شود.

انتخاب و گزینش فیلم ها معمولا بر اساس فیلم های استراتژیک، تاریخی و سینمای دفاع مقدس صورت می گیرد. با این شیوه می توان از زبان سینما برای انتقال و تبیین برخی مفاهیم و مسائلی که می تواند ذهن مخاطب اسپانیایی زبان را علاوه بر قصه متوجه برخی مسائل فرامتنی کند، استفاده کرد تا مخاطب بر اساس آن نه فقط به یک فیلم ایرانی که به تفکر و فرهنگ ایرانی هم بیندیشد. به عنوان مثال نمایش فیلم هایی مثل «ماجرای نیمروز»، «سیانور»، «امکان مینا»، «به وقت شام»، «برادرم خسرو»، «گیتی» و... نشان می دهد فیلم های برای نمایش انتخاب شده اند که هم از سطح قابل قبولی از ساختار سینمایی برخوردار بوده و هم به بازنمایی برخی از مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی می پردازند و هم می توان ردپای تنوع ژانری را هم در آن ها پیدا کرد. این تنوع ژانری می تواند به نیاز، سلیقه ها و ذائقه های گوناگون مخاطب پاسخ دهد. انتخاب برخی فیلم ها هم بر اساس منطق مناسبتی صورت می گیرد مثل فیلم «به وقت شام» در شب شهادت شهید قاسم سلیمانی که در گزارش پشت صحنه آن خود شهید سلیمانی هم حضور داشت و با محمد خزایی تهیه کننده آن گفت و گو شد.

واقعیت این است که شبکه های برون مرزی ما بیش از آنچه اکنون است به تولید برنامه های سینمایی نیاز دارند. سینما به عنوان زبان هنری مشترک و محبوب در جهان امروز می تواند به عنوان ابزاری موثر در دیپلماسی فرهنگی و رسانه ای مورد استفاده اثرگذار قرار بگیرد. تولید این برنامه جذاب که توانسته توجه سینماگران ایرانی را هم به خود جلب کند و باعث شده بازیگرانی مثل امین تارخ و... هم مقابل دوربین آن قرار بگیرند، نمود بارزی از همین دیپلماسی فرهنگی است.

انتهای پیام/4104/