گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی: نشست سران کشورهای منطقه قرار است اواخر ماه جاری میلادی در بغداد برگزار شود؛ نشستی که به‌زعم مسئولان عراقی منحصر به ۶ کشور همسایه عراق نخواهد بود و مصر، امارات و قطر نیز در آن مشارکت خواهند داشت. همچنین از چند کشور اروپایی و نیز آمریکا برای مشارکت در این نشست دعوت شده است. گرچه یکی از محورهای اصلی نشست بررسی اوضاع سوریه است، ولی تاکنون حضور بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق پس از آنکه در روزهای اخیر دعوتنامه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور را تحویل مقام‌های ارشد کشورهای منطقه ازجمله رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان داد؛ راهی تهران شد و با برخی از مقام‌های ارشد کشورمان گفت‌وگو کرد. درواقع مأموریت اصلی وی تحویل دعوتنامه نخست‌وزیر عراق به آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان بود.

گرچه هفته گذشته برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق در حاشیه مراسم تحلیف ریاست جمهوری و در ملاقات با آیت‌الله رئیسی از وی برای شرکت در اجلاس سران منطقه‌ای در بغداد دعوت کرده بود، ولی موضوع دعوت از جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه نخست‌وزیر این کشور رسمیت یافت. نشست بغداد درحالی انجام خواهد شد که کاظمی ماه گذشته به واشنگتن سفر کرد و علاوه بر گفت‌وگوهای مختلف دوجانبه که در زمینه تنظیم برنامه خروج نیروهای آمریکایی و غربی از عراق انجام شد، به نظر می‌آید دو طرف درباره طرح تشکیل کنفرانس بغداد نیز مذاکره کردند و نخست‌وزیر عراق، برهم صالح را در جریان مواضع آمریکا قرار داده است. در این راستا عراق مسئولیت هماهنگ کردن کشورها را برای برپایی اجلاس برعهده گرفته است.

به نظر می‌آید عراق به‌دنبال ایجاد تشکل جدیدی در منطقه‌ غرب آسیاست که طبعاً با مقدمات متفاوتی انجام می‌شود و این تفاوت را در دعوت سریع سران می‌توان دریافت

بی‌تردید نشست بغداد به اندازه‌ای برای جایگاه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای عراق مهم است که برای حضور در آن از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی‌هایی با مضمون ارسال دعوتنامه رسمی از سران کشورهای غرب آسیا انجام می‌شود. دو هفته دیگر قرار است این اجلاس برگزار خواهد شود و انتظار می‌رود امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در آن حضور یابد و عراق تلاش می‌کند سران کشورهای غربی-عربی و منطقه‌ای را در کنار هم جمع کند تا شاید درباره موضوعات محل اختلاف، نقاط مشترکی یافت شود. برخی منابع رسانه‌ای نیز گزارش کرده‌اند بغداد تلاش می‌کند در حاشیه این اجلاس، نشستی دوجانبه میان ایران و عربستان برگزار کند و بعد از برگزاری نشست‌های دوجانبه غیرعلنی، به قطع روابط میان دو کشور پایان دهد.

مأموریت فرانسه از جانب آمریکا در نشست بغداد

صباح زنگنه، کارشناس امور بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه غرب آسیای گروه جهان خبرگزاری آنا گفت: اجلاس بغداد یادآور معاهده بغداد یا پیمان سنتو است که در سال ۱۹۵۵ میلادی میان کشورهای ایران، ترکیه، عراق، پاکستان و با نظارت انگلیس برگزار شد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی درعمل به فراموشی سپرده شد. در یک سال گذشته مصطفی الکاظمی با مقام‌های اردن و مصر سه بار دیدار و زمینه تشکیل کمپینی به نام «تجمع همکاری شام جدید» را پایه‌ریزی کرد. عراق با کشورهایی که دعوت شده‌اند ازجمله ایران، ترکیه، مصر، اردن، عربستان، قطر و فرانسه به‌عنوان کشور غربی رابطه حسنه دارد و این کشورها با یکدیگر در ارتباط هستند؛ حتی به‌تازگی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بعد از مراسم تحلیف ریاست جمهوری با آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی تلفنی گفت‌وگو کرد. به نظر می‌آید به‌دلیل رابطه نداشتن ایران و آمریکا، مسئولیت پیگیری‌های اجلاس بغداد از سوی واشنگتن به فرانسه محول شده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا بغداد ظرفیت ایفای نقش منطقه‌ای را دارد و می‌تواند همه کشورها را دور یک میز جمع کند، تصریح کرد: اتحادیه عرب در دوره نخست‌وزیری نوری المالکی در بغداد جلسه‌ای تشکیل داد و بعد از آن به‌جز اجلاس سه‌جانبه عراق-مصر-اردن، اجلاس چندجانبه‌ای را در بغداد شاهد نبوده‌ایم و برگزاری اجلاس بغداد در بازه زمانی کنونی جهش و پیشرفت بزرگی از سوی بغداد محسوب می‌شود و نشان می‌دهد عراقی‌ها جزم خود را برای برگزاری اجلاس‌هایی در سطوح چندجانبه در منطقه جزم کرده‌اند. سفرهای کاظمی به غرب آسیا ازجمله ایران، عربستان، امارات و ترکیه و نیز به اروپا ازجمله فرانسه و درنهایت رفتن به آمریکا نشان می‌دهد نخست‌وزیر عراق یا آن‌هایی که پشت سر وی قرار دارند، برای طرحش به‌عنوان شخصیتی که می‌تواند گام‌های مهمی در نزدیک کردن دیدگاه‌های کشورهای منطقه بردارد، اهمیت قائل شده‌اند.

عراق

بغداد و تلاش برای حل تناقض‌ها

به گزارش آنا، برگزاری اجلاسی در سطح سران میان کشورهای عربی، اسلامی و غربی در سطحی که با یکدیگر تضاد منافع دارند و اشتراکات کمی میان‌شان یافت می‌شود اقدام بزرگی است که بغداد انجام می‌دهد. شاید بتوان دیدارهای مهمی میان دیدار سران ایران و عربستان یا ترکیه و مصر را در حاشیه آن متصور بود، ولی باید دید تلاش‌های عراق برای حل اختلافات میان این کشورها با برگزاری یک اجلاس منطقه‌ای حل خواهد شد؟

زنگنه درباره نزدیک بودن زمان برگزاری اجلاس بغداد با برگزاری انتخابات پارلمانی پیش‌ از موعد در عراق و برخی گمانه‌زنی‌ها که ممکن است بغداد نتواند به‌خوبی از عهده اجلاس برآید، گفت: در هر صورت عراق انتخابات پارلمانی مهمی در پیش دارد که باید ماه اکتبر (حدود مهر ماه) برگزار شود. سازمان ملل متحد نیز خود را برای نظارت بر انتخابات آماده کرده و طرح‌های وسیعی در این زمینه دارد. همچنین نمایندگی اتحادیه اروپا در بغداد در حال فراهم کردن مقدمات نظارت بر انتخابات است و همه طرف‌ها خود را مهیای این موضوع می‌کنند؛ بنابراین با توجه به اینکه مدت زیادی تا برگزاری انتخابات باقی نمانده است، امیدواریم کاظمی و دولت عراق بتوانند به‌خوبی از عهده برگزاری این اجلاس مهم بربیایند و آن را برگزار کنند.

بیشتر بخوانید:

احتمال دیدار رسمی مقام‌های ارشد ایران و عربستان در نشست بغداد

وزیر خارجه عراق وارد ایران شد

وی درباره اهداف اجلاس بغداد گفت: به نظر می‌آید عراق به‌دنبال ایجاد تشکل جدیدی در منطقه‌ غرب آسیاست که طبعاً با مقدمات متفاوتی انجام می‌شود و این تفاوت را در دعوت سریع سران می‌توان دریافت. همچنین به نظر می‌آید مقام‌های عراقی به‌دنبال رفع خصومت‌ها، اختلافات، تفاوت‌ها و تناقض‌های موجود میان کشورهایی هستند که دعوت شده‌اند. اینکه آیا محقق شود یا خیر موضوع دیگری است، زیرا هر کدام از کشورها دارای موضوعات و چالش‌های خاص خود هستند. مبارزه با افراط‌گرایی و داعش نیز ازجمله اهداف اجلاس عنوان شده است که باید دید چگونه می‌توان با توجه به تضاد منافع برخی کشورهای عربی، اسلامی و غربی حاضر در نشست آن را محقق کرد. ترکیه از تشکیلات تروریستی خاصی در عراق، سوریه، لیبی، سومالی و کشورهای دیگر حمایت می‌کند؛ اختلافاتی با عربستان و مصر دارد و طبعاً نمی‌توان روی این کشور در زمینه مبارزه با افراط‌گرایی و تروریسم که عنصر مشترک اجلاس است، حساب ویژه‌ای باز کرد. این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران از حامیان اصلی گروه‌های مقاومت است.

این کارشناس امور بین‌الملل عنوان کرد: گرچه ترکیه با عربستان اختلافات زیادی دارد، ولی عمل‌گرا بودن اردوغان می‌تواند به حل اختلافات با عربستان کمک کند. بنابراین امکان اینکه این اجلاس به نزدیک‌تر شدن ترکیه با عربستان در حوزه عراق و منطقه منجر شود، وجود دارد. در این زمینه نباید از چالش‌های ترکیه با ایران غافل شد، ولی دو کشور می‌توانند با هم در کنفرانسی منطقه‌ای حاضر شوند و در راستای یافتن راه‌حل‌هایی برای مشکلات موجود در عراق، به‌ویژه آب دجله و فرات که بعد از راه‌اندازی سدهای الیسو، آتاتورک و ... به‌شدت کاهش یافته، بحران‌های اجتماعی و امنیتی این کشور و دیگر موضوعات تبادل نظر کنند و نقش مؤثری در رشد اقتصادی و اشتغال این کشور داشته باشند.

صباح زنگنه ادامه داد: مهم‌ترین چالش‌ مصر با ترکیه است که به‌دلیل دفاع و حمایت آنکارا از اخوان‌المسلمین و صدور مجوز اقامت تعدادی از رهبران اخوان‌المسلمین مصر در ترکیه، به تنش گراییده بود، ولی عمل گرایی اردوغان و سیسی باعث شده است تا در چارچوب برخی رایزنی‌ها این موارد تا حد زیادی حل‌وفصل شوند.

زنگنه درباره امکان حل مشکلات میان ایران و مصر در اجلاس بغداد گفت: گرچه صحبت‌های پراکنده‌ای وجود داشت که در سطوح امنیتی شاید بتوان مذاکراتی میان ایران و مصر برقرار کرد و آن را به سطوح دیپلماتیک و سایر زمینه‌ها گسترش داد، اما این روند همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و شاید ملاقات رؤسای جمهور ایران و مصر در این کنفرانس بتواند بخش مهمی از موانع را از سر راه بردارد.

چالش ایران با عربستان مطرح بود، ولی روند برگزاری نشست‌های امنیتی در اجلاس بغداد می‌تواند در حوزه دیپلماتیک و سیاسی توسعه پیدا کند

وی عنوان کرد: چالش مصر و قطر رو به حل شدن است. قطر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در مصر داشت و دارد و می‌تواند از این سرمایه‌گذاری‌ها به‌عنوان اهرم فشار بر مصر استفاده کند و حتی همین سرمایه‌گذاری‌ها و نقش قطر می‌تواند به بهبود رابطه مصر و ترکیه نیز کمک کند. به نظر می‌آید حضور بشار اسد در اجلاس بغداد مانع از حضور اردوغان شود، اما اگر نماینده‌ای از سوی دمشق حاضر شود، زمینه حضور رئیس‌جمهور ترکیه فراهم خواهد شد. درباره چالش‌های سوریه با قطر شنیده‌ها حاکی از انجام مذاکرات محرمانه است و امکان ایجاد فضای مناسب‌تر برای ملاقات مقام‌های سوریه با مقام‌های قطری در این اجلاس وجود دارد.

زنگنه درباره چالش در روابط سوریه با عربستان و امکان حل آن در اجلاس بغداد تصریح کرد: با رفت‌وآمد رئیس سازمان امنیت سوریه به عربستان به نظر می‌آید زمینه‌های حل مشکلات دو کشور در حال فراهم شدن است و احتمال باز شدن سفارت عربستان در سوریه وجود دارد.

چگونگی حل چالش‌های ایران

صباح زنگنه در ادامه درباره اینکه چگونه می‌توان چالش‌های دیگر کشورها با ایران را حل‌وفصل کرد، گفت: چالش‌های عراق با ایران در عمل در چند بُعد قابل توجه است؛ نخست، اوضاع داخلی عراق که تحت تأثیر حضور نیروهای آمریکایی قرار دارد. دوم، حضور و دخالت نیروهای نظامی آمریکا. سوم، برگزاری انتخابات پارلمانی و ادعای مداخله ایران در فرایند رأی‌گیری.

وی با بیان اینکه چالش ایران با مصر چندان جدی نیست، گفت: مصر به‌عنوان مسیری برای انتقال نفت عراق به اروپا و آفریقا محسوب می‌شود، ولی از اهمیت ایران و خلیج‌فارس نخواهد کاست. در مباحث ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک ازجمله احتمال بازگشایی مسیری از بندر ایلات اسرائیل به دریای مدیترانه، اگر چنین موضوعی رخ دهد، به اقتصاد مصر، عراق، اردن و حتی ایران ضربه خواهد زد و این چالش می‌تواند محور همکاری خوبی میان این کشورها تلقی شود.

صباح زنگنه درباره روابط ایران و عربستان و مذاکرات دو طرف در حاشیه اجلاس بغداد تأکید کرد: چالش ایران با عربستان مطرح بود، ولی مذاکرات مقدماتی در میان سازمان‌ها و بخش‌های امنیتی دو کشور انجام شده است و روند برگزاری نشست‌های امنیتی در اجلاس بغداد می‌تواند در حوزه دیپلماتیک و سیاسی توسعه پیدا کند. امیدوارم آیت‌الله رئیسی در آغاز دوره ریاست جمهوری خود در اجلاس‌های منطقه‌ای عربی، منطقه اوراسیا و منطقه شانگهای بتواند موفق عمل کند.

انتهای پیام/۴۰۳۳/پ