سالی برای اقتصاد خلاق؛ جنگ نوآوری‌ها و کرونا

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا،  سال ۲۰۲۱ در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان «سال بین‌المللی اقتصاد خلاق برای توسعه پایدار» اعلام شد. درست در سالی که بیماری همه‌گیر کرونا اقتصاد خلاق را فلج کرده است، عنوان «سال بین‌المللی اقتصاد خلاق برای توسعه پایدار» انتخاب شد و اجرای فعالیت‌های سال توسط کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد با مشورت یونسکو و سایر نهادهای مرتبط سازمان ملل متحد انجام می‌شود.

‌سال ۲۰۲۱ سالی متفاوت و منحصر به فردی است و به واسطه شیوع کرونا، اقتصاد دنیا روندی نزولی دارد. تاثیر این همه‌گیری بر همه جوانب اقتصادی و صنایع مختلف کاملا مشهود و مشخص است. یکی از صنایعی که در این میانه تاثیرات نامطلوبی از این همه‌گیری را تجربه کرده صنایع  فرهنگی و خلاق است. صنعتی که بازیگرانش در زنجیره ارزش از مرحله ایجاد، تولید، توزیع تا دسترسی به آن از این بحران در امان نماندند و آسیب دیدند.

صنایع خلاق را صنایعی می‌دانند که بر پایه خلاقیت، مهارت و استعدادهای فردی ظهور و بروز یافته است. این صنایع ظرفیت بالایی در ایجاد ثروت و اشتغال‌زایی دارند و فعالان این عرصه می‌توانند مالکیت معنوی محصول یا خدمات ارائه شده‌شان را از آن خود کنند. آمارها مبین این است که طی سال‌های اخیر شکل‌گیری زنجیره ارزش این صنعت در دنیا با سرعت بالایی در حال تکمیل شدن و نقش این صنایع در اقتصاد مشهود و نمایان است.

«مفهوم صنایع خلاق و فرهنگی» معمولا توسط ذی‌نفعان مختلف به ویژه سیاست‌گذاران فعال در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این مفهوم جهانی جای خود را در «ادبیات اقتصادی نوین جهان»، «مفاهیم صنایع خلاق»، «کالاهای خلاق»، «اقتصاد خلاق»، «شهرهای خلاق»، «مناطق خلاق»، «کلاس خلاق» و غیره باز کرده است. صنعت انیمیشن، مد و لباس،  گردشگری و  میراث فرهنگی موسیقی، سینما و نشر برخی از نمونه های موفق صنعت خلاق در جهان است.

نکته این است که باید توجه کنیم مفهوم خلاقیت را با معیارهای آماری نمی‌سنجند. باید در به کارگیری این مفهوم توجه داشته باشیم که همه جوانب آن را در نظر گرفته و به کار ببندیم تا مفهوم آن را درست و اصولی بیان کرده باشیم و دچار سردرگمی نشویم. قرار است در سالی که با عنوان سال بین‌المللی اقتصاد خلاق برای توسعه پایدار نام‌گذاری شده است، فعالیت‌هایی برای بروز خلاقیت‌ها در این حوزه، اشتراک گذاشتن بهترین شیوه‌ها و تجربیات، افزایش ظرفیت منابع انسانی و مقابله با چالش‌های اقتصاد خلاق انجام شود.

امروز در مدیریت منابع و بسیج امکانات کشورهای توسعه یافته نقش «نیروی انسانی خلاق»، «مدیریت استعدادها»، «تمایل به ایجاد شهرهای خلاق»، «تمرکز بر روی استراتژی و ابتکار» و «توسعه مدل‌های تجاری» به چشم می‌خورد. در این نوع نگاه، استراتژی‌های جدید و ساختارهای زنجیره ارزش در بیشتر صنایع خلاق فرهنگی ظاهر شده است اما این صنعت رو به رشد جهانی با همه ظرفیتی که دارد مانند دیگر صنایع کهن و با سابقه، در مواجهه با بیماری کووید ۱۹ دستخوش تغییر و بحران شده است. بحرانی که نقش فناوری در معادلات جهانی و اقتصادی را پررنگ‌تر کرده است و قطعا تغییرات ناشی از آن در آینده عمیق‌تر و جدی‌تر خواهد شد.

در ایران اسلامی نیز ما در ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان صنایع نرم و خلاق ضمن حمایت از کسب‌وکارهای نوپای این حوزه در تلاشیم تا با توانمندسازی شرکت‌های خلاق در کنار حمایت از تأسیس و ایجاد خانه‌های خلاق و نوآوری اکوسیستم و زیست‌بوم صنایع خلاق و فرهنگی را رونق دهیم و با بهره‌گیری از مزیت‌های ملی و بومی و نیروی انسانی و خلاق موجود در استان‌های کشور جانی دوباره به فناوری‌های نرم و هویت‌ساز کشور دهیم، ما در معاونت علمی در پی تقویت خانه‌های خلاق از طریق دادن زیرساخت، تجهیزات لازم و تسهیلات مالی و نیز حمایت از منتور و vc های حوزه صنایع خلاق در پی تحریک تقاضا و بازارسازی ملی و جهانی برای این شرکت‌ها از طریق مشارکت و حمایت از حضور آنها در بازار های بین‌المللی و توسعه فعالیت‌های کریدور صادراتی صنایع خلاق ایران ساخت هستیم.

ما در این مسیر چالش‌های فراوانی داریم که اصلی‌ترین آن نبود قوانین اختصاصی یا روزآمدی در حوزه صنایع خلاق نبود قوانین حقوق مؤلف و ایده‌های خلاق است. قابلیت‌های صنایع خلاق باید برای عموم مردم روشن شود ما متأسفانه مراجع تخصصی به روز در این حوزه در ایران نداریم هنوز صنف تخصص برای پرداختن ویژه به این صنایع در ایران فرهنگ و هنر زیر بنای اصلی خلاق هست اما در ایران وقتی از فناوری و استفاده از آن در صنایع فرهنگی به میان می‌آید نگرشی سلبی نسبت به فناوری می‌شود. البته ما منکر بهره‌مندی از شیوه‌های سنتی در تولید آثار هنری نیستیم اما بهره‌گیری از فناوری‌های روزآمد هم در این خصوص شایسته توجه است.   توجه به این چالش‌ها می‌تواند جهش در حرکت فعالانه و رفع موانع موجود در این حوزه را ایجاد کند.

 *مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان وصنایع نرم و خلاق

انتهای پیام/۴۰۲۱/