علوم انسانی بر اساس میل و خواست انسان شکل می‌گیرد

به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگ گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، در حالی‌که برخی از چهره‌های علوم در ایران از علوم انسانیِ اسلامی صحبت می‌کنند، عده‌ای آن را یک ترکیب نامتجانس می‌دانند و معتقدند علوم انسانی و علوم اسلامی دارای تفاوت‌های ماهوی و بنیادی هستند.

سید حمیدرضا طالب‌زاده، عضو هیئت گروه فلسفه علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار آنا درباره ماهیت علوم انسانی مدرن گفت: علوم طبیعی مدام در مسیر رشد است، تغییر می‌کند و تاریخ به شکل دائم عوض می‌شود. تا قبل از این، عهدها چند هزار سال یک‌بار عوض می‌شد، عهد حجر، عهد آتش و عهد آهن. اما الان ۱۰ سال یک‌بار عوض می‌شود و وارد عهد جدید می‌شویم. این علوم تحقق پیدا می‌کنند. پس آگاهی به این آگاهی، مرتب در بحران قرار و شکل می‌گیرد و خودش را دوباره بازسازی می‌کند. این است که دیلتای می‌گوید علوم انسانی مرتب در حال تغییرند و مرتب خودشان را از نو بازخوانی می‌کنند. این‌گونه است که علوم انسانی تاریخی می‌شوند. امکان ندارد علم انسانی، غیرتاریخی باشد. دیلتای متوجه مسائل هست و می‌بیند چگونه انسان در بستر تاریخ خودآگاه می‌شود. علوم انسانی یعنی علومی که حقیقت آزادی را در پهنه تاریخ به تفصیل درمی‌آورد و انسان را نسبت به این وضع، خودآگاه می‌کند.

طالب‌زاده ادامه داد: این علوم را علوم انسانی می‌گویند نه علوم انسان. این‌ها علومِ آن شأنی هستند که اسمش آزادی است. این علوم، انسان را به آن شأن خودش که آزادی است آگاه می‌کنند و در آن به‌تفصیل، مسائل را بیان می‌کنند. آنچه در دین مطرح می‌شود، علم انسان است، یعنی اینکه انسان چگونه موجودی است؟ چه مبدأ و مقصدی دارد؟ برای چه به این عالم آمده است؟ غایتش از حیات چیست؟ چه کاری بکند که شأن انسانی او باشد؟ چه کاری نکند؟ بایدها و نبایدهای او کجاست؟ این‌ها بیان می‌شود که حقیقت انسان در او محقق شود.

 این استاد فلسفه افزود: عرفان ما به این معنا می‌پردازد که حقیقت انسان طلوع کند و از پرده غیب اهوای نفسانی درآید. اما در علوم انسانی، حقیقت انسان مطرح نیست. انسان یک حقیقت معین و تعریف‌شده دارد که بر اساس آن حقیقت عمل کند و اگر بر اساس آن عمل نکرد، شر و رذیلت است. علم انسان دائرمدار رذیلت و فضیلت است. انسان آمده که رذایل را کنار بگذارد و به فضائل متعالی شود؛ اما علوم انسانی دائرمدار آزادی بشر است، نه رذایل و فضائل.

وی در پایان گفت: آزادی با میل توأم است و با میل گره خورده است. دائم خودش را در میل و خواستن نمودار می‌کند. این انسان «می‌خواهد» رفاه، سلامتی، قدرت، سیطره، سلطه بر جهان، سلطه بر طبیعت و تبدیل همه مواد طبیعت به آن چیزهایی که مورد علاقه‌اش است را می‌خواهد. علوم انسانی بر اساس خواست انسان شکل می‌گیرد. بر اساس اینکه در اقتصاد، اجتماع، روابط بین‌الملل، رسانه و در امور مختلف چه می‌خواهد. پس این‌ها بر مدار میل تعریف شده است.

انتهای پیام/۴۱۰۷/پ