حقایقی خواندنی درباره کافئین/ ماده‌ای که خواب را از سر شما می‌پراند

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، کافئین یک ماده شیمیایی با طعم تلخ است و مربوط به بازهای اسید نوکلئیک «آدنین» (adenine) و «گوانین» (guanine) است. کافئین درواقع یک ماده شیمیایی خوراکی است که در گیاهان مختلفی ازجمله قهوه، کاکائو، کولا و چای یافت می‌شود. این ماده از ترکیب کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده‌ است. کافئین پرکاربردترین ماده روان‌گردان در سراسر جهان است؛ از هر پنج بزرگ‌سال، چهار نفر از این ترکیب به شکل یک نوشیدنی گرم یا سرد مانند قهوه، چای یا نوشابه استفاده می‌کنند که اغلب برای جلوگیری از خواب‌آلودگی است.

به زبان ساده، این تحریک به لطف شباهت کافئین به ماده شیمیایی‌ای که برای کند کردن سلول‌های عصبی تولید می‌کنیم، اتفاق می‌افتد. سلول‌های عصبی ما از طریق تداخل با اثرِ کاهشیِ آن ماده شیمیایی بر روی مغز، همچنان فعال باقی می‌مانند و یک واکنش زنجیره‌ای ایجاد می‌کنند که می‌تواند پاسخ ستیز یا گریز (یک واکنش فیزیولوژیک) را در سراسر بدن ایجاد کند.

چرا گاهی احساس خواب‌آلودگی می‌کنید؟

خواب شامل ترکیبی از عملکردهای بیولوژیکی است که می‌تواند مدت‌ها قبل از اینکه حیوانات حتی مغز داشته باشند، تکامل یافته باشد. بااین‌حال برای کسانی که سیستم عصبی دارند یک قسمت مهم در پایان روز، تجمع تدریجی ترکیبی به نام آدنوزین است. وقتی بدن ما کار می‌کند، این ترکیب در بافته‌ای مغز جمع می‌شود و در گیرنده‌های غشای سلول‌های عصبی خاص قفل شده و سرعت تحریک آنها کاهش می‌یابد. برخی از این اعصاب با عملکرد عضلات مرتبط هستند و در نتیجه در ساعات پایانی شب احساس سنگینی و بی‌حالی ایجاد می‌شود. همچنین اتساع رگ‌های خونی برای اطمینان از اینکه مغز هنوز اکسیژن کافی دریافت می‌کند، وجود دارد. سایر اعصاب به مدارهایی متصل هستند که حالات روحی را کنترل می‌کنند، که به شما توضیح می‌دهد چرا خستگی دقیقاً یک احساس شاد نیست.

برای پاک‌سازی آدنوزین و احساس شارژ مجدد، باید کار را متوقف کرده، جایی آرام پیدا کنیم و بخوابیم. وقتی بیدار شدیم، آن گیرنده‌ها دوباره شفاف می‌شوند و اعصاب با حداکثر ظرفیت تحریک می‌شوند؛ حداقل تا زمانی که با آدنوزین مسدود شوند. کافئین در اطراف آن گیرنده‌ها وجود دارد و لغزش آدنوزین را برای شما سخت می‌کند. ظرف دو ساعت پس از نوشیدن یک فنجان قهوه، غلظت کافئین در مغز به یک قله می‌رسد، حال شما را بهتر کرده و به عضلات کمک می‌کند تا احساس سبک‌تری داشته باشند. همچنین رگ‌های خونی مغز را منقبض می‌کند.

چرا کافئین باعث می‌شود شما نه‌تنها بیدار مانده، بلکه دارای انرژی باشید؟

با اجازه دادن به اعصاب خاصی در مغز که با سرعت نسبتاً سریع تحریک می‌شوند، در واقع به مدارهای دیگر (مانند آنهایی که با غده هیپوفیز مرتبط هستند) می‌گوییم که اتفاق مهیجی در حال رخ دادن است. این ماده با ترشح اپی‌نفرین (یا آدرنالین؛ هورمونی که در زمان استرس یا خطر پاسخ‌هایی را ایجاد می‌کند که به آن نیاز داریم) واکنش می‌دهد. قلب ما کمی سریع‌تر می‌تپد، مردمک چشم گشاد می‌شود، خون به عضلات ما هدایت شده و کربوهیدرات ذخیره‌شده از کبد آزاد می‌شود.

آیا کافئین خطرناک است؟

به‌طورکلی، بیشتر افرادی که عادت دارند معادل یک تا چهار فنجان قهوه در روز مصرف کنند (حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در یک دوره ۲۴ ساعته) هیچ خطری برای سلامتی خود ایجاد نمی‌کنند. در حقیقت مقدار کمی کافئین حتی ممکن است دارای چند فایده کوچک، اما ناچیز باشد؛ از جمله جلوگیری از بیماری‌های قلبی، کمک به ماهیچه‌ها در سوزاندن کالری و حتی احتمال افزایش عمر طولانی‌تر. هرچند کارشناسان هشدار داده‌اند که حتی عادت به نوشیدن یک فنجان قهوه در روز نیز می‌تواند باعث ایجاد یک وابستگی جسمی شود که ترک آن را با سردرد، بی‌حالی و تحریک‌پذیری همراه خواهد بود. از طرفی داشتن عادت بیش از چند فنجان در روز، یا شامل افزودن انبوهی از شکر یا سایر مواد افزودنی به رژیم غذایی شما می‌تواند به‌سرعت این فواید را از بین ببرد. همچنین این واقعیت وجود دارد که آدنوزین در واقع به بدن شما لطف می‌کند و شمارا برای مقادیر لازم خواب آماده می‌کند تا به مغز و بدن خود آرامش دهید.

برای کسانی که باردار هستند، نوشیدن هر مقدار کافئین احتمال خطر را نیز به همراه دارد. شاید تعجب کنید اما کافئین دارای دوز کشنده است و در غلظت‌های حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میکروگرم کافئین در هر میلی‌لیتر خون، مرگ‌ومیر گزارش شده است. برای دریافت این مقدار کافئین نیاز به مصرف حدود ۱۰ گرم کافئین خالص است، چیزی که فقط از طریق قهوه قابل دریافت نیست. اما با اشکال متبلور کافئین غلیظ به شکل پودر یا قرص غیرقابل‌تصور نیست که در گذشته بر تعداد کمی از مرگ‌های ثبت شده نقش داشته‌ است.

بنابراین از آن فنجان قهوه صبحگاهی لذت ببرید و سعی کنید کمی زودتر بخوابید تا بیشتر از مزایای خواب و کافئین بهره‌مند شوید.

انتهای پیام/۴۱۱۲/