افشین اسماعیلی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در اراک در بخش دوم تشریح استراتژی‌های دانشگاه آزاد اسلامی در تحقق امنیت غذایی روغن‌های خوراکی کشور با هدف اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، دلایل اصلی شکست طرح دانه‌های روغنی را بیان و با تأکید بر اینکه باید دلایل شکست این طرح را فراتر از تغییرات مدیریتی جست‌وجو کرد، توضیح داد: به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی عدم توفیق این طرح و طرح‌های مشابه (طرح محوری گندم) توجه ناکافی به شاخص‌های پایداری تولید و در نظر نگرفتن تأثیرات ثانویه اجرای اینگونه طرح‌ها بر تولید محصولات رقیب و مکمل است.

بیشتر بخوانید:

کشور نیازمند اصلاح الگوی کشت است

بررسی موانع تولید دانه‌های روغنی در 4 بخش

اسماعیلی‌فر با تشریح موانع تولید دانه‌های روغنی در کشور اضافه کرد: موانع تولید دانه‌های روغنی کشور در چهار بخش قابل بررسی و تأمل است که شامل نارسایی‌های فنی و تحقیقاتی تولید دانه مانند کمبود ماشین‌آلات و ادوات اختصاصی کاشت به‌ویژه کارنده و تجهیزات برداشت، ضرورت معرفی ارقام جدید با خصوصیات و مزیت‌هایی شامل عملکرد برتر، درصد روغن بیشتر، مقاومت به تنش‌های محیطی و غیرمحیطی، زودرسی و دسترسی به تکنولوژی تولید بذر هیبرید، از کمبودهای عمده محسوب می‌شود.

وی تأمین‌نکردن به‌موقع و کافی نهاده‌های تولید، نارسایی‌های مربوط به مشکلات دریافت وام کشت، نقاط ضعف سیستم خرید دانه، نارسایی‌های مدیریت و امکانات اجرایی طرح افزایش تولید دانه‌های روغنی در سطوح مختلف، ضعف سیستم مدیریت، نظارت و پیگیری طرح دانه‌های روغنی، کمبود نیروی فنی توأم با پایین‌بودن دانش و آگاهی علمی آنان در کنار نبود انگیزه کافی برای فعالیت، ناسازگاری و ناکارایی ارتباط ساختاری برنامه دولتی با نیازهای بهره‌برداران و تولید، کافی‌نبودن خدمات دولتی متناسب با نیازهای توسعه برنامه و ضعف و محدودیت‌های ارتباطات بین‌المللی با مراکز علمی و پژوهشی پیشرفته را از نقاط ضعف مدیریت اجرایی و ازجمله موانع تولید دانه‌های روغنی کشور عنوان کرد.

تکیه بر کفایت خدمات دولتی، توسعه کشت و افزایش دانه‌های روغنی را نامطمئن کرده است

رئیس دبیرخانه کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: تکیه بر کفایت خدمات دولتی، تحقق اهداف و گسترش روزافزون توسعه کشت و افزایش دانه‌های روغنی را نامطمئن کرده است.

اسماعیلی‌فر نارسایی‌های عمده کیفیت دانه‌های تولیدی شامل بالابودن رطوبت دانه در زمان برداشت، نارس‌بودن دانه برداشت‌شده، آلودگی دانه‌های کلزا به مواد خارجی، پوکی دانه‌های آفتابگردان، کمبود تجهیزات مناسب اندازه‌گیری کیفیت دانه و ناکافی‌بودن انبارهای مناسب نگهداری دانه را از دیگر نقاط ضعف‌ها برشمرد.

بزرگ‌ترین مشکلات و معضلات تولید دانه‌های روغنی در ایران کدامند؟

وی تأکید کرد: نامطمئن‌بودن بازار دانه‌های روغنی و تنظیم بازار متکی بر واردات و تغییر نظام تعرفه به‌نفع واردات و حمایت دولت از واردات محصول نهایی (روغن خام) در سال‌های گذشته بزرگ‌ترین مشکل و معضل تولید دانه‌های روغنی در ایران بوده که با توجه به شرایط موجود حصول خوداتکایی در وضعیت فعلی و در کوتاه‌مدت از امکان بالایی برخوردار نبوده است.

لزوم طراحی و اجرای طرح‌های افزایش تولید دانه‌های روغنی

رئیس مرکز تحقیقات غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک بیان کرد: افزایش ضریب خودکفایی روغن در درازمدت را تا حدی که وابستگی به واردات به حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد برسد، می‌توان برنامه‌ریزی کرد. یکی از این راهکارها طراحی و اجرای طرح‌های افزایش تولید دانه‌های روغنی است. باید وضع موجود تولید دانه‌های روغنی به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود در هر مرحله از زنجیره تولید روغن با تغییرات تکنولوژیک و مدیریتی تا چه حد می‌توان از تلفات تولید کم کرد و به میزان آن افزود.

اسماعیلی‌فر بیان کرد: این کار علاوه‌بر افزایش تولید با هزینه کمتر موجب تقویت زیرساخت‌های تولید کلزا در صورت افزایش سطح زیر کشت این محصول خواهد شد.

کلزا؛ بهترین و مهم‌ترین گیاه روغنی که می‌تواند در ایران مورد استفاده قرار بگیرد

وی تأکید کرد: بهترین و مهم‌ترین گیاه روغنی که می‌تواند در ایران مورد استفاده قرار بگیرد، کلزاست. کلزا با قرارگرفتن در تناوب با غلات براساس یافته‌های علمی می‌تواند موجب افزایش ۱۵ تا ۲۵ درصدی تولید گندم شود و با کاهش مصرف کود و سم موجب افزایش سلامت گندم و کلزای تولیدی شود و این راهکار دوم است.

رئیس دبیرخانه کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: وجود ارقام زودرس کلزا سبب شده که این زراعت در اراضی شالیزار استان گلستان و شرق مازندران به‌عنوان کشت دوم در تناوب با شالی قرار گیرد. کاشت کلزا در تناوب با برنج موجب بهبود وضعیت خاک و پایداری تولید برنج می‌شود و این راهکار سوم است.

اسماعیلی‌فر اظهار کرد: با ممنوعیت کشت برنج در سایر مناطق کشور به جز استان‌های گیلان، مازندران، گلستان و خوزستان به‌دلیل کمی میزان نزولات جوی در زمان رشد برنج، می‌توان با کاهش یک هکتار سطح زیر کشت برنج ۴ هکتار زمین زراعی را زیر کشت کلزا برد.

کشت ذرت باید در استان فارس محدود شده و آب حاصل از آن به کشت کلزا اختصاص یابد

وی متذکر شد: یکی دیگر از گیاهان پرمصرف ذرت است که در استان‌هایی مانند خوزستان، لرستان و کرمانشاه از نظر منابع آبی دارای توجیه کاشت است؛ بنابراین کشت این محصول در مناطقی مانند استان فارس باید محدود شده و آب حاصل از آن به کشت کلزا اختصاص یابد.

عضو هیئت علمی واحد اراک با بیان اینکه کشت گلرنگ از لحاظ تحمل به شوری بالا و نیاز آبی پایین در اراضی کم‌بازده توصیه می‌شود، اضافه کرد: گسترش کشت کلزا و گلرنگ در اراضی دیم می‌تواند علاوه‌بر تولید محصول به جلوگیری از فرسایش خاک نیز کمک کند.

اسماعیلی‌فر یادآور شد: در استان‌های شمالی، اردبیل و خوزستان تولید ارقام مناسب سویا در گسترش کشت این محصول و افزایش تولید آن بسیار مؤثر خواهد بود.

وی اضافه کرد: با توجه به این موارد و با توجه به اهمیت استراتژیک دانه‌های روغنی و بهره‌برداری از توانمندی و ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی در این راستا، در نخستین نشست کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی مقرر شد تولید و تحقیق کلزا، سویا، آفتابگردان، گلرنگ، کنجد و کتان متناسب با اقلیم و امکانات و با برنامه‌ریزی و محور دبیرخانه کنسرسیوم و در تعامل با طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی و جهاد کشاورزی استان‌ها، توسط واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در تمام استان‌ها اجرایی شود.

رئیس دبیرخانه کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: کشت کلزا و گلرنگ در سطح واحدهای دانشگاهی استان مرکزی (اراک، ساوه، نراق، تفرش، دلیجان، کمیجان و فراهان) بالغ بر ۱۰۰ هکتار در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ برنامه‌ریزی و اجرا شد.

اسماعیلی‌فر بیان کرد: با واحدهای کرمان، دزفول، ایلام و زاهدان مذاکره شد تا با کشت دانه‌های روغنی، محصول آنها از تولید تا مصرف با مشارکت دبیرخانه کنسرسیوم و تعامل با دستگاه‌های اجرایی به بازار عرضه شود، این در حالی است که دبیرخانه کنسرسیوم آمادگی همکاری فنی-تخصصی و تحقیقاتی با هریک از واحدهای دانشگاهی متقاضی کشت دانه‌های روغنی را دارد.

انتهای پیام/۴۰۶۲/۴۱۰۳/