نگاه انتخاباتی به مذاکرات وین خسارات چندصد میلیارد دلاری به بار خواهد آورد

گروه جهان خبرگزاری آنا - محمد جعفری؛ دکتر فؤاد ایزدی، عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات آمریکا و کارشناس مسائل ایالات‌متحده که از سال‌ها پیش روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی را رصد کرده است در گفت‌وگو با آنا تصریح کرد هرگونه مذاکره که خطوط قرمز ترسیم‌شده توسط رهبر معظم انقلاب را در نظر نگیرد مذاکره‌ای بد تلقی می‌شود و تبعات ویرانگری بر منافع ملی نسل حال و آینده کشور تحمیل خواهد کرد.

متن کامل مصاحبه دکتر فؤاد ایزدی به شرح ذیل است:

آنا: نظام جمهوری اسلامی هرگز با اصل مذاکره مخالف نبوده و فقط با دسته‌بندی مذاکره به خوب و بد و تأکید بر رعایت خط قرمزها خواسته که مذاکره‌کننده با در نظر گرفتن شرایط یا اصلاً وارد مذاکره نشود یا مذاکره خوب و سودآوری انجام دهد مانند مذاکره‌ای که سردار شهید سلیمانی با روسیه در سال ۲۰۱۵ برای دخالت در جنگ علیه تروریست‌ها در سوریه داشت. یا مذاکره این شهید با رهبران اقلیم کردستان عراق برای پرهیز از جنگ با دولت مرکزی بغداد و غیره. حال شما شرایط مذاکرات قبلی و فعلی هسته‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در ابتدا نظر خود را در خصوص مذاکره خوب و بد بیان کنید.

ایزدی: البته تعریف مذاکره خوب و بد موضوع خیلی پیچیده‌ای نیست. مذاکره خوب مذاکره‌ای است که بعدازآن اوضاع کشور مذاکره‌کننده بهتر شود و مذاکره بد هم مذاکره‌ای است که بعدازآن کشور مذاکره کننده متحمل ضرر و زیان شود. به‌عنوان‌مثال، مذاکراتی که به منعقد شدن توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ موسوم به برجام شد، مذاکره خیلی خوبی نبود چون تحریم‌ها بعد از برجام بیشتر شد، فروش نفت کمتر و بخشی از توانمندی هسته‌ای کشور نیز ذیل برجام مسدود شد. چرا برجام مذاکره خیلی خوبی نبود؟ چون وضعیت ما بعد از برجام نسبت به قبل از برجام بدتر شد.

ذیل برجام یک مقدار از پول‌های ایران را پس دادند منتهی بر اساس برآورد خود وزارت خارجه کشورمان، در چند سال گذشته آمریکایی‌ها به ما ۲۵۰ میلیارد دلار ضربه اقتصادی زدند

یک نوع مذاکره هم ما بعضاً داشته‌ایم که امتیازات آن موقت و نیم‌بند بوده اند. یعنی مذاکره و توافقی بوده که موفقیت‌هایش دائمی نبوده است؛ به این معنی که در متن توافق، طرف ایرانی یک امتیازهایی را روی کاغذ گرفته و در عمل نه همه آن امتیازات و تنها بخشی از آن‌ها را به دست آورده منتهی برای یک دوره کوتاه‌مدت. این مورد در برجام برای ما اتفاق افتاد و در درازمدت آمریکایی‌ها به‌نوعی طراحی کردند که چند برابر آنچه ما گرفتیم بعدش زیان دادیم.

ذیل برجام یک مقدار از پول‌های خود ما را به ما پس دادند منتهی بر اساس برآورد خود وزارت خارجه ایران در چند سال گذشته آمریکایی‌ها به ما ۲۵۰ میلیارد دلار ضربه اقتصادی زدند، یعنی چند برابر آن چیزی که ذیل برجام گرفتیم دوباره از ما پس گرفتند. مذاکره‌ای که منجر به یک چنین توافقی شود هم مذاکره خوبی نیست.

آنا: آیا مذاکرات قبل از توافق برجام می‌تواند برای ما تجربه خوبی باشد؟

ایزدی: بله حتماً، زیرا این خطر وجود دارد که در مذاکرات وین یک چنین حالتی پیش بیاید. ببینید بر اساس اظهارات آقای حسن روحانی رئیس‌جمهور به نظر می‌رسد که وی یک نگاه انتخاباتی به موضوع مذاکرات دارد. وی می‌خواهد در این چند ماهی که از عمر دولتش باقی‌مانده یک توافق موقتی به دست آورد که وجهه مثبت نسبی برای دولتش به ارمغان بیاورد و مرهمی موقتی بر معطل شدن کشور در هفت، هشت سال گذشته برای برجام باشد. بنابراین به نظر می‌رسد مذاکرات وین دارد به این سمت می‌رود که جبهه طرفدار سیاست‌های دولت قبل از انتخابات یک گشایش محدودی داشته باشد. بعدازاینکه انتخابات تمام شد چند برابر آن را پس می‌دهند و همان حالتی که در برجام داشتیم دوباره تکرار خواهد شد.

بیشتر بخوانید: 

ضعف دستگاه دیپلماسی در اجرای کارآمد و کامل اسناد بالادستی قابل توجیه نیست

اعضای گروه ۷ در جریان آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام قرار گرفتند

آنا: شما به نگاه سیاسی و سلیقه‌ای به مذاکرات اشاره کردید؛ نهاد بالادستی در مذاکره با طرف‌های خارجی در ایران شورای عالی امنیت ملی است. این نهاد چه اقدامی می‌تواند در جلوگیری از سیاسی یا حزبی کردن این مذاکرات انجام دهد؟

ایزدی: در ابتدا بگویم که مذاکره‌کنندگان ما در تجربه برجام به خطوط قرمزی که رهبری تعیین کرده بودند توجه نکردند. در خلال گفت‌وگوها، مذاکره‌کنندگان گفتند که ما داریم به خطوط قرمز توجه می‌کنیم، مذاکره که تمام شد گفتند زور ما نرسید. اگر به شروط مندرج در نامه‌  رهبری توجه می‌شد ما این حالت را در برجام پیدا نمی‌کردیم، و برجام یک الگو نمی‌شد برای مذاکرات وین که می‌شود روی کاغذ به ایران امتیازاتی داد اما به آن عمل نکرد.

بنابراین این نوع مذاکره و سبک‌کاری که اتفاق افتاد درنهایت مذاکره خوبی نخواهد بود. در خصوص مذاکرات برجام درست است که وزارت خارجه طراح سیاست نیست اما وزیر خارجه عضو شورای عالی امنیت ملی است و نظر و پیشنهاد می‌دهد ولی تصمیم نهایی را شورای عالی امنیت ملی می‌گیرد مثل همه جای دنیا که وزیر خارجه حرف نهایی را نمی‌زند، معمولاً همان نهاد بالادستی سیاست نهایی را تنظیم می‌کند منتهی موقعی که وزارت خارجه مجری فلان پروژه شد، مانند برجام که وزارت خارجه مجری‌اش شد، آن‌وقت اگر در حوزه اجرا مشکل پیدا کنیم، مثلاً مجری به خطوط قرمز توجه نکند، به نامه و شروط رهبری توجه نکند، و بعد مشکل پیدا شود، مجری نمی‌تواند بگوید من سیاست‌گذاری نکردم پس مشکلات مربوط به من نیست! چرا؟ چون اگر در کار مجری مشکلاتی ایجاد شود، مسئول خودش است و کس دیگری نیست.

مذاکره‌کنندگان ما در تجربه برجام به خطوط قرمزی که رهبری تعیین کرده بودند توجه نکردند. در خلال گفت‌وگوها، مذاکره‌کنندگان گفتند که ما داریم به خطوط قرمز توجه می‌کنیم، مذاکره که تمام شد گفتند زور ما نرسید

بنابراین ضمن اینکه در حوزه سیاست خارجی، مجری سیاست‌گذاری نمی‌کند، اجرا می‌کند، در اجرا هم اگر دچار مشکل شود همان مجری مسئول است.

آنا: موافق این هستید که مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای انجام یک چنین مذاکراتی در سطح بالا که با منافع ملی گره‌خورده‌اند را به کارگروهی ارجاع دهد که متشکل از نمایندگان شورای عالی امنیت ملی و نمایندگان وزارت خارجه باشد؟

ایزدی-این سبکی که شما گفتید رسم نبوده ولی مجلس یک وظیفه نظارتی دارد. وظیفه نظارتی این است که زمانی که وزارت امور خارجه دارد کاری را انجام می‌دهد، مجلس می‌تواند وزیر را بیاورد و سؤال بپرسد و اگر وزیر همراهی نکرد و مشکلاتی ایجاد کرد، مجلس می‌تواند از ابزارهای دیگری که در دستش هست استفاده کند. تصویب این قانون هم لزوماً کار بدی نیست که انجام شود منتهی این مورد تابه‌حال سبک نبوده.

در حال حاضر مجلس شورای اسلامی می‌تواند از وظیفه نظارتی خود در همین مذاکرات وین استفاده کند. اگر مجلس دید مذاکره‌کنندگان در سطحی که باید با مجلس همکاری کنند، مشکل ایجاد می‌کنند آن‌وقت می‌تواند سازوکارهای از پیش تعیین‌شده را فعال کند یا به قول شما مصوبه قانونی در این زمینه داشته باشد.

انتهای پیام/۴۱۵۵/