در گفت‌وگو با آنا بررسی شد؛
چرا خبر فروش احتمالی واکسن کرونا را باید جدی گرفت؟
بعد از فجایعی که درعرصه مدیریت شیوع کرونا در ایران و اعمال و اجرای محدودیت‌ها صورت گرفت، بی‌عدالتی درحوزه واکسیناسیون نوبر بود، که آن هم گویا از راه رسید.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، همان چیزی شد که فکرش را می‌کردیم، مثل همیشه و در همه‌چیز! واکسن کرونا هم مثل بهداشت و درمان مطلوب و باکیفیت، مثل خدمات آموزشی ایده‌آل، مثل خانه خوب، معیشت خوب و امکانات خوب، به پولدارها بیشتر و بهتر و زودتر می‌رسد. پول بده، واکسن بزن و ایمن شو! این خلاصه تمام آن چیزی است که در دنیا جریان دارد. بعد از تولید واکسن کرونا و آغاز پروسه توزیع آن، طبق اطلاعات موجود، این کشورهای سرمایه‌دار بودند که توانستند حجم انبوهی از این واکسن‌های تولیدشده را به خود اختصاص دهند؛
یا دست به احتکار زدند یا امکان انتقال واکسن‌ها به کشورهای کمتر برخوردار را فراهم نکردند، این شد که وقتی به لیست کشورهایی که بیشتری میزان واکسیناسیون را انجام داده‌اند نگاه می‌کنیم، نام و نشانی از کشورهای درحال توسعه یا عقب‌افتاده نیست. این ماجرای بی‌عدالتی اما منحصر به آن طرف مرزها هم نمانده است، در همین ایران خودمان روی جریان سرمایه‌داری و سرمایه‌سالاران را سفید کرده‌ایم و سوار بر همان موج و تندتر از آن قصد فروش واکسن کرونا به پولدارها را داریم.
گویا قرار است که نورچشمی‌ها و پولدارها، اگر عجله‌ای برای تزریق واکسن دارند، هزینه‌اش را پرداخت کنند و خارج از برنامه‌ریزی ملی واکسیناسیون، واکسن‌شان را بزنند و کیف کنند! بقیه هم که اهمیتی ندارند، روزی چندصد نفر جان می‌سپارند، کادر درمان مبتلا می‌شود و شهید می‌دهد و... مهم نیست، مهم این است که عده‌ای پولدار می‌خواهند واکسن بزنند و این واکسن باید طوری تهیه شود و به آنها بفروشند. بعد از فجایعی که درعرصه مدیریت شیوع کرونا در ایران و اعمال و اجرای محدودیت‌ها صورت گرفت، بی‌عدالتی درحوزه واکسیناسیون نوبر بود، که آن هم گویا از راه رسید.
چنبره کشورهای سرمایه‌دار بر واکسن کرونا
بگذارید ابتدا به آمار تهیه و تزریق واکسن کرونا در کشورهای دنیا اشاره کنم. آمار و اسامی‌ای که به‌خوبی نشان می‌دهد تهیه و تزریق واکسن و واردات و احتکار آن در انحصار و اختیار چه کشورهایی است و نشان می‌دهد کشورهای سرمایه‌دار چطور بر محموله‌های واکسن تولیدشده توسط شرکت‌های مختلف جهان چنبره زده‌اند. به‌هرحال دوره رعایت صرف پروتکل‌ها تمام شده است و حالا همه چشم‌انتظار واکسن نشسته‌اند. همه مردم دنیا می‌خواهند هرچه سریع‌تر واکسن برسد و زودتر بتوانند به ایمنی دست پیدا کنند.
آمریکا: بیش از 202 میلیون و 282 هزار دز / چین: بیش از 187 میلیون و 360 هزار دز
هند: بیش از 119 میلیون و 937 هزار دز / انگلیس: بیش از 41 میلیون و 505 هزار دز
برزیل: بیش از 32 میلیون و 810 هزار دز / آلمان: بیش از 21 میلیون و 332 هزار دز
ترکیه: بیش از 19 میلیون و 811 هزار دز / اندونزی: بیش از 16 میلیون و 498 هزار دز
فرانسه: بیش از 16 میلیون و 252 هزار دز / ایران: بیش از یک میلیون و 895 هزار دز
هر کی پول داره واکسن بزنه؟
اما ماجرای واکسن و پول از چه قرار است؟ روز گذشته، علیرضا رئیسی که پیش از شیوع کرونا خیلی چهره شناخته‌شده‌ای نبود و بعد از این همه‌گیری به‌سرعت مراتب رشد و ارتقا را پیش گرفت و به‌عنوان سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هم معرفی شد و حتی زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که این اواخر و لابه‌لای بحث‌وجدل روحانی و نمکی شاید به‌عنوان دستیار سلامت رئیس‌جمهور هم منصوب شود (به‌نوعی جایگزین سعید نمکی شود) در ارتباط با واکسیناسیون کرونا در کشور خاطرنشان کرد: «در برنامه ملی واکسیناسیون گروه‌های هدف در کشور تعیین شدند و در این برنامه واکسیناسیون چه با واکسن خارجی چه ایرانی رایگان خواهد بود. برخی عجله دارند و صبر نمی‌کنند که طبق سند ملی واکسیناسیون واکسن را دریافت کنند.
این افراد برای دریافت واکسن کرونا به خارج از کشور مراجعه می‌کنند که ممکن است از آنها کلاهبرداری شود یا اصلا واکسن تقلبی به آنان تزریق شود، بر همین اساس ستاد ملی مقابله با کرونا مجوز داده تا افراد یا شرکت‌ها با ارز نیمایی واکسن وارد کنند تا افرادی که نمی‌توانند طبق سند ملی واکسیناسیون منتظر دریافت واکسن باشند، از واکسن‌های واردشده توسط این افراد استفاده و پول آن را نیز پرداخت کنند. بعید می‌دانم مردم از این موضوع استقبال کنند و این موضوع حتما باید از سیاست‌های وزارت بهداشت جدا شود، چراکه طبق سیاست‌های اعلام‌شده، همه مردم تا پایان سال رایگان واکسینه خواهند شد، اما اگر نوبت فردی برای دریافت واکسن در سند ملی واکسیناسیون به‌عنوان نمونه آذرماه است، می‌تواند با پرداخت هزینه زودتر این واکسن را دریافت کند.
ستاد ملی مقابله با کرونا برای واردکنندگان واکسن دو شرط گذاشته است؛ واکسن‌های وارداتی حتما باید از واکسن‌های معتبر مورد تایید سازمان غذا و دارو باشد و همچنین واردکنندگان باید درمورد قیمت‌ها با سازمان غذا و دارو به‌توافق برسند تا نتوانند واکسن را با هر قیمتی در اختیار مردم قرار دهند.» اما این سخنان ناظر به چه ادعا و واکنش به چه خبری بود؟
روز گذشته سخنگوی جمعیت هلال‌احمر در ارتباط با ماجرای واردات واکسن کرونا به کشور توسط این جمعیت توضیحاتی ارائه کرد و گفت: «پنجشنبه هفته گذشته از طریق صلیب سرخ چین ۴۰۰ هزار دوز واکسن در اختیار جمعیت هلال‌احمر قرار گرفت که در همان روز این واکسن به وزارت بهداشت تحویل داده شد. این واکسن‌ها به‌صورت رایگان به جمعیت هلال‌احمر داده شده بود تا بدون اینکه یک عدد از این واکسن در اختیار نیروهای جمعیت هلال‌احمر در مرزها قرار داده شود، تماما به وزارت بهداشت تحویل شد، همچنین مکاتبه‌ای با وزارت بهداشت برای اختصاص تعدادی واکسن به نیروهای هلال در مرزها شده که هنوز پاسخی به آن داده نشده است.
پس از پیگیری‌های زیاد از سوی جمعیت هلال‌احمر سرانجام در ۱۴ فروردین مجوز ورود واکسن از سوی وزارت بهداشت به هلال‌احمر صادر شد و نخستین محموله پنجشنبه ۲۶ فروردین وارد کشور شد. بنابر هماهنگی‌ها و رایزنی انجام‌شده از سوی هلال‌احمر با صلیب سرخ چین قرار است در مراحل بعدی نیز واکسن کرونا از چین وارد کشور شود.
در این بخش تلاش زیادی برای ورود بیشتر واکسن کرونا انجام خواهیم داد، همچنین در این مراحل واکسن به‌صورت رایگان وارد نخواهد شد.» از همه این ادعاها جالب‌تر اینکه حین نوشتن این گزارش، کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو هم در ارتباط با ماجرای پولی شدن واکسیناسیون در ایران گفت: «واکسیناسیون کرونا در چارچوب سند ملی واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ به‌صورت رایگان تا رسیدن به نقطه هدف یعنی ایمنی جمعی ناشی از واکسیناسیون انجام می‌شود.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هرگونه سیاست موازی یا دور زدن این برنامه ملی را با هر عنوان اعم از پرداخت هزینه واکسن که ناقض برنامه ملی واکسیناسیون باشد، تکذیب می‌کند. هر واکسن مجاز کرونا از هرجا که وارد یا تولید شود، توسط وزارت بهداشت خریداری شده و در چارچوب برنامه واکسیناسیون ملی علیه کووید-۱۹ و به‌صورت رایگان توزیع و تلقیح خواهد شد.» اینکه کدام‌یک از این مسئولان حقیقت را می‌گویند، به‌زودی مشخص می‌شود، ولی این ادعاها و متناقض‌گویی‌ها را هم به لیست ادعاهای متعدد و متفاوت قبلی از طرف مسئولان نظام سلامت و بهداشت کشور اضافه کنید.
کمیته واکسن تا الان فقط یک جلسه برگزار کرده است!
طبق آخرین اعلام وزارت بهداشت از 28 تا ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ و براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲۱هزار و ۶۴۴ بیمار جدید مبتلا به کووید-19 در کشور شناسایی شد که سه‌هزار و ۹۲ نفر از آنها بستری شده‌اند. با این حساب مجموع بیماران کووید-19 در کشور به دومیلیون و ۲۳۷ هزار و ۸۹ نفر رسیده است. متاسفانه در این ۲۴ ساعت، ۴۰۵ بیمار کووید-19 جان خود را از دست داده‌اند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۶۶ هزار و ۷۳۲ نفر رسیده است. چهارهزار و ۷۶۶ نفر از بیماران مبتلا به کووید-19 در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت‌مراقبت قرار دارند. این آمار یعنی وضعیت بد است خیلی بد، قصد خوب شدن هم ندارد، نه حداقل به این زودی‌ها.
به‌گفته سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا «ما در اوج پیک سوم یعنی در قله پیک قبلی ۲۳ هزار بستری داشتیم، اما درحال‌حاضر که هنوز به قله پیک چهارم نرسیده‌ایم، ۴۳ هزار بستری داریم. پیش‌بینی ما این است که این میزان به حدود ۶۰ هزار بستری می‌رسد و حدود دوهفته دیگر شاید به قله یا پیک نهایی موج چهارم برسیم. البته تفاوت این است که حتی اگر به پیک برسیم و روند ثابت یا نزولی شود، حالاحالاها از وضعیت قرمز خارج نخواهیم شد.» در چنین وضعیت اسفباری، با این تعداد بالای موارد ابتلا و مرگ‌ومیر، واکسن اصلی‌ترین نیازی است که احساس می‌شود.
این را هم پیش از این گفتیم و هم در بالا خواندید، منتها حواشی و برخی ادعاها آدم را حسابی نگران می‌کند، مثل همان چیزی که گفته‌ایم و اصلا این گزارش را برای آن جمع‌وجور کرده‌ایم. اینکه واکسن پولی بشود و واکسن پولی امکان تزریق زودتر را داشته باشد، سوای ایجاد شکاف و بی‌عدالتی، خودش بلبشویی را به راه می‌اندازد که آن سرش ناپیداست. بنابراین پیش از هر اقدامی باید حسابی فکر کرد و بعد تصمیم گرفت.
القصه هم در ارتباط با عدالت در تهیه و توزیع واکسن و هم تصمیم‌گیری در این رابطه با علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا و عضو کمیته ملی واکسن کرونا گفت‌وگویی انجام دادیم که گفت: «در زمینه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در ارتباط با واکسن کووید باید بگویم من که عضو کمیته واکسن هستم، فقط یک جلسه اوایل شکل‌گیری کمیته تشکیل شد و دیگر جلسه‌ای نبود.
همه فکر می‌کنند ما عضو این کمیته هستیم و از همه‌چیز اطلاع داریم. بگذریم، در ارتباط با پولی شدن روند واکسیناسیون، از دو جنبه می‌توانیم به این امر نگاه کنیم؛ یکی انجام واکسیناسیون است و امکان دارد یک‌سری با این منطق به این مساله نگاه کنند و یک نفر اگر پول می‌دهد و واکسن را تزریق می‌کند یک نفر است و روند را جلو می‌برد و مهم پوشش 70 درصدی است که باید اتفاق افتد. اینکه با پول یا بدون پول واکسن را تزریق کنند، اهمیت دارد.
از منظر دیگر کاهش میزان مرگ‌ومیر نیز مطرح است. همین سند واکسیناسیون را براساس شناسایی ریسک خطر مرگ در کووید تهیه کرده‌ایم، به این صورت که اولویت با کادر درمان است، چون مستقیم با بیماران کووید برخورد می‌کنند و احتمال خطر برای آنها زیاد است. بعد از آن باید ببینیم چه بیماری‌هایی باعث خطر مرگ با کووید می‌شوند. افرادی که دیابتی هستند، افرادی که فشار خون دارند، افراد چاق، افراد مسن و... به ترتیب می‌توانند واکسینه شوند. می‌توان لیستی از بیماری‌ها و زمینه‌های خطر را به ترتیب اولویت تهیه کرد و واکسیناسیون را انجام داد.»
پولی شدن واکسن کمال بی‌معرفتی به مردم است
ناجی ادامه داد: «اگر بخواهیم به‌عنوان اولین کشور واکسیناسیون را پولی کنیم درست است یا خیر، تا جایی که من اطلاع دارم هیچ‌کشوری واکسن را به مردم کشور خود نمی‌فروشد. ما اولین کشوری هستیم که چنین تصمیمی می‌گیریم. این ظاهر خوبی ندارد. درست است که می‌خواهیم واکسیناسیون انجام شود ولی اگر می‌توانیم واکسن را وارد کنیم، چرا این واکسن را دولت نگیرد و این کار را انجام ندهد برای اهدافی که خود دارد؟ این نقض غرض است. مشکل ما این بود که از مردم بابت واکسن پول بگیریم؟ یعنی اگر مردم پول بدهند می‌توانیم واکسن وارد کنیم؟ این‌طور خیلی زشت می‌شود، به غیر از اینکه با این کار کسانی را که پول دارند می‌توانیم واکسینه کنیم، نه افرادی که در اولویت خطر بیماری کووید و خطر مرگ هستند.
مردم را این همه مدت در انتظار قرار دادیم و الان می‌گوییم کسی که می‌تواند پول بدهد واکسن تزریق کند. اولا وارد کردن واکسن به این راحتی نیست که بخواهد انجام شود. این مقوله سلامت کشوری است که دولت باید به آن نظارت داشته باشد و در ضمن هیچ‌جای دنیا واکسن کووید را با پول به مردم نمی‌دهند و ما نباید به‌عنوان اولین کشور این کار را انجام دهیم و نباید به تبعیض اجتماعی دامن بزنیم که پولدارها واکسینه شوند و کسانی که پول ندارد در صف انتظار بایستند و این کمال بی‌معرفتی‌به مردم است.»
واکسیناسیون بر مدار سند تهیه‌شده پیش نمی‌رود
عضو کمیته ملی واکسن کرونا در پایان گفت: «ما باید روی سندی که خود تنظیم کردیم، اهتمام بورزیم و نظارت روی این مساله هم داشته باشیم. الان شاهدیم کسانی که در اولویت نیستند و نباید واکسن بزنند، یک‌جوری به آن دسترسی پیدا می‌کنند. حتی در بیماران خاص ممکن است تعدادی در اولویت باشند و بقیه نه. افرادی که مبتلا به اوتیسم هستند، چرا باید در خطر بالاتری باشند که واکسیناسیون را در ارتباط با آنها انجام دهیم؟ درحالی‌که خیل عظیمی از افرادی که بیمار دیابتی هستند را کنار گذاشته‌ایم، اینها باید اولویت بالاتر باشند. هرچند نقص بسیاری وجود دارد ولی هرکسی که در بیمارستان‌های درمانی است و در کادر بهداشت فعالیت می‌کند باید واکسینه شود.
الان می‌دانیم تعدادی از دانشجویان پزشکی و پرستاری ما در بخش‌ها خدمت می‌کنند که در معرض خطر هستند و هر روز می‌شنویم آنها هم به بیماری مبتلا شده‌اند و متاسفانه در برخی از آنان منجر به مرگ شده است. پس باید در سند ملی واکسن بازنگری کنیم که براساس ریسک خطر مرگ در افراد باشد که کاملا مشخص است مبحث علمی است و همچنین باید نظارت مناسب را داشته باشیم.
چرا این نظارت نباید انجام شود؟ به‌راحتی می‌توان این نظارت را انجام داد. این چند دستوری و چندصدایی از ابتدا در کووید مشکل‌ساز بوده و اکنون در همه‌چیز نمود یافته است. یک ارگان راهکارها و سندی را تنظیم می‌کند و در اجرا در این سند دست برده می‌شود و برخلاف آن هرکسی تکه‌ای از آن را برای خود جدا می‌کند. برای همین این موضوع مورد اعتراض همه بوده است. پاکبانان عزیز هم که مورد احترام هستند، واقعیت این است که در اولویت نبودند. به‌نظر می‌رسد پاکبانان بهانه شدند تا کسانی دیگر واکسن را تزریق کنند و این درست نیست. در کشوری که هنوز کادر درمان به‌صورت کامل واکسینه نشده و احتیاج است کسانی دیگر درکنار آنها دیده شوند و اولویت‌بندی جدیدی در این خصوص صورت گیرد، واکسن به افراد دیگری زده می‌شود.»
واکسن پولی برای فرار از فشار و نیاز کاذب موجود است
محمدحسین یزدی، رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفت‌وگو پرداخت و در پاسخ به این سوال که آیا پولی کردن واکسن کرونا درست است و در سایر کشورها هم پولدارها جلوتر از سایرین به واکسن می‌رسند، گفت: «خیر، چون فشار واکسیناسیون برای هیچ‌کشوری همانند ایران نیست. ما ملت خاص خود هستیم.
برخی مردم به نظام سلامت فشار وارد می‌کنند که واکسن وارد کنید و اینها همان کسانی هستند که در زمان رعایت پروتکل‌ها هیچ‌پروتکلی را رعایت نمی‌کنند، ولی زمانی که صحبت واکسن می‌شود همه می‌خواهند واکسن را تزریق کنند. این فشار را برای اینکه تعدیل کنیم، مجبوریم برای کسانی که عجله دارند آزاد تهیه کنیم. درست نیست ولی چاره‌ای جز این نیست. برای اینکه بتوانیم آن نیاز کاذب را جواب دهیم و فشار کاذب را بشکنیم باید این کار را انجام دهیم.
بسیاری عنوان می‌کنند در کانادا یا در ترکیه واکسن می‌زنیم. نظام سلامت برای اینکه این فشار را از بین ببرد و نگویند اینجا به فکر مردم نیستند، می‌گویند اگر می‌خواهید خارج از نوبت واکسن بزنید باید هزینه آن را پرداخت کنید. اگر براساس اولویت باشد، هزینه‌ای بابت آن دریافت نمی‌شود. از یک بعد این مساله درست است، چون باید اولویت‌بندی رعایت شود و باید واکسیناسیون به‌صورتی باشد که براساس روند درست آن جلو برود، ولی در این میان عده‌ای هستند که کارشان ایجاد حاشیه است.»
واردات واکسن توسط بخش خصوصی برای دولت دردسر ایجاد می‌کند
یزدی ادامه داد: «مسابقه واکسیناسیون در دنیا اتفاق افتاده است. برای این عده چاره‌ای نیست جز اینکه اگر واکسن خارج از نوبت می‌خواهند باید هزینه‌اش را پرداخت کنند که بتوانیم خارج از اولویت مقداری وارد کنیم. دولت اعلام کرده شرکت‌های خصوصی واردات انجام دهند و همین دردسر ایجاد کرده است. واقعیت این است که وزیر هم گله کرد و این گله وجود دارد که گفتند افرادی که تخصصی در زمینه بیولوژیک و داروهای بیولوژیک ندارند، الان خواستار ورود واکسن به کشور شده‌اند.
این عوارضی ایجاد کرده است؛ مثلا اینکه این افراد تخصصی ندارد و شاید به‌راحتی شرکت‌های واسطه‌ای پیدا شوند که واکسن فیک به آنان بدهند که غیرقابل‌تایید باشد. این امر بر نظام سلامت و دارو فشار وارد می‌کند و اینها به‌خاطر اینکه بخش خصوصی هستند و نگاهی به بخش اقتصادی دارند هزینه‌های اضافه برای دولت ایجاد کنند، برای مثال درباره اسپوتنیک دولت هر دوزی را 9 دلار خریداری و وارد می‌کند.
وقتی بخش خصوصی بخواهد وارد کند، حاضر است 15 دلار هم خریداری کند. اسپوتنیک هم خیریه نیست، یعنی سازمانی است که واکسن تولید می‌کند و می‌فروشد ولی وقتی کسی بیشتر می‌خرد چرا نفروشد؟ وقتی به بخش خصوصی 15 دلار بفروشد به دولت ایران 9 دلار نمی‌فروشد، چون وقتی می‌تواند 15 دلار بفروشد 15 دلار می‌فروشد. درواقع خواسته کاذب ایجاد می‌شود. کسی که 15 دلار را تامین می‌کند دغدغه سلامت مردم را ندارد، بلکه دغدغه‌اش درآمد است.
می‌گوید 15 دلار می‌خریم و 20 دلار می‌فروشیم. این را که هرکسی می‌تواند واکسن وارد کند باید با این نگاه دید. فشار روانی به دولت از این جهت است که می‌گویند دولت چرا واکسن نمی‌آورد؟ دولت می‌گوید اگر بخش خصوصی می‌تواند واکسن وارد کند بسم‌الله! مشکل این امر این است که تایید شدن واکسن و از طرفی قیمتی را که در بازار تعیین می‌شود، تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
بهترین حالت برای اینکه عدالت در سلامت پیاده شود و هم دولت بتواند به‌موقع عمل کند آگاهی‌رسانی به مردم است، اینکه براساس اولویت‌ها همه تا پایان 1400 واکسینه می‌شوند نیاز به صبر دارد و باید واکسن را یکی از ابزار مبارزه با کرونا بدانید، نه اینکه من واکسن زدم خیالم راحت است. همین امروز در فضای رسانه‌ای به‌نقل از یک‌سری از اساتید که درست و موثق است، اعلام شد هرکسی واکسن می‌زند دال بر این نیست که بیمار نمی‌شود. فقط واکسن می‌تواند جلوی مرگ‌ومیر یا بستری شدن در ICU را بگیرد، حتی ممکن است فرد ناقل باشد.
ممکن است بعد از آن بیماری را خفیف بگیرد و ناقل باشد. واکسیناسیون را انجام می‌دهیم تا جلوی فاجعه مرگ‌ومیر ناشی از بیماری را بگیریم، نه اینکه هرکسی واکسن زد با خیال راحت بدون رعایت پروتکل‌ها وارد جامعه شود. لذا مادامی که واکسن هنوز کامل نشده است پروتکل‌ها و رعایت آنها از واکسن به مراتب واجب‌تر و کاراتر است، یعنی تیغ برنده‌تری نسبت به واکسن دارد. اگر کسی پروتکل‌ها را رعایت کند و در اجتماعات حاضر نشود و توصیه‌های مرسوم را رعایت کند تیغ برنده‌تری دارد تا اینکه واکسن تزریق کند، مگر برای افرادی که به هر دلیلی درمعرض خطر هستند این توصیه می‌شود که واکسن تزریق کنند که اولویت‌ها هم واکسن تزریق می‌کنند.
درسطح دانشگاه علوم پزشکی تهران کادر درمانی و کادر خدماتی دانشگاه واکسینه می‌شوند که خبر خوشایندی است، یعنی واکسن می‌آید و توزیع می‌شود. ممکن است کسی از بخش خصوصی و عامه مردم بگوید من می‌خواهم حتما واکسن بزنم، دولت مجبور می‌شود اضافه وارد کرده و از بازار گران‌تر خریداری کنیم و باید هزینه‌اش پرداخت شود. این تحلیل من از این موضوع است.»
منبع: روزنامه فرهیختگان
انتهای پیام/
انتهای پیام/
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
