ساده‌ترین راه فهمیدن تمدن غرب

به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگ گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، می‌توان گفت هنوز ماهیت حقیقی دانش سایبر شناخته نشده است، آن هم به این استناد که وقتی دانشجو وارد دانشگاه می‌شود انتظارش از رشته مهندسی کامپیوتر از همان مقطع کارشناسی این است که درگیر کارهای فنی، کدنویسی و آزمایشگاه‌های فنی شود و نه تنها او بلکه عموم استادان دانشگاهی این حوزه هم جنس سایبر را از اساس فنی می‌دانند و وقتی با آنها از عقبه علوم انسانی در این رشته صحبت می‌شود اگر بی‌اعتنایی نکنند، اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.

می‌توان گفت این مسئله، ماحصل نگاه سیستم علمی کشور به‌خصوص وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به رشته‌هایی چون مهندسی کامپیوتر است که برای این رشته‌ها عقبه انسانی-فلسفی در نظر نگرفته است و آن را در حوزه رشته‌های فنی گنجانده‌اند و حتی مواد درسی را هم کاملا فنی دیده‌اند. لذا جامعه هم نسبت به فضای سایبر به سمت نگاه فنی و تکنوکراتی رفته و این نگاه به حوزه‌های مختلف اجرایی و حکومتی هم تعمیم پیدا کرده است. برای همین به نظر می‌رسد در ابتدا لازم است مفهوم سایبر را به اصل خودش برگردانیم و جا بیندازیم که سایبر چیست، سپس ما به ازای آن می‌توان برای باقی مسائل و سوالات چاره‌ای اندیشید.

 به نظر می‌رسد علت مهجوریت حرف‌های امام جامعه در این باره هم نداشتن درک درست از مفهوم فضای سایبر است و مسئولان اصلا درک نمی‌کنند که رهبر معظم انقلاب چه می‌گوید که بخواهند کاری انجام دهند. رهبر از منظر حاکمیت درباره سایبر صحبت می‌کند اما مسئولان می‌خواهند این موضوع را فنی بفهمند درحالی‌که این موضوع صرفاً فنی نیست و استفاده دشمن از این دانش به عنوان ابزار جامعه‌سازی، حاکمیت و کنترل یک امر حقیقی است.

 اینجاست که به جای آنکه پروتکل‌ها بومی شود، فردی چون سجاد بنابی، رئیس هیئت مدیره شرکت ارتباطات و زیرساخت و معاون وزیر ارتباطات، آذری جهرمی با اکانت رسمی خود توییت می‌زند و نگاه فراتر از نگاه فنی نسبت به حوزه سایبر را تمسخر می‌کند و  چون موضوعات این حوزه را فقط فنی فهم می‌کند، به نظر می‌رسد مهمترین مسئله جاانداختن ماهیت حقیقی سایبر در جامعه است و مابه‌ازای آن، بقیه مسائل راحت‌تر حل ‌شود البته این کار با یک مصاحبه، یک کتاب و یک مقاله محقق نمی‌شود بلکه نیازمند گفتمان‌سازی است.

از جمله شواهدی که نگاه فنی صرف به فضای سایبر را زیر سؤال می‌برد، ده‌ها کتابی است که در این باره توسط دانشگاه‌های مطرح دنیا چون MIT و استنفورد تدوین و تدریس می‌شود. از جمله این‌کتاب‌ها می‌توان به کتاب «سایبرنتیکس» (Cybernetics) اثر نوربرت وینر اشاره کرد. این کتاب اثری است که توسط انتشارات دانشگاه MIT بارها تجدید چاپ شده و از اصلی‌ترین کتاب‌های علمی این حوزه و به عبارتی متن اصلی تمدن غرب در جامعه‌سازی و حاکمیت با استفاده از دانش سایبرنتیک محسوب می‌شود.

علاوه بر آن، این کتاب که می‌توان آن را از مهمترین کتاب‌های قرن دانست دانش سایبرنتیک را از حیث فلسفی تشریح کرده است. همچنین روی جلد کتاب در توضیح کامل‌تر عنوان کتاب، دانش Cybernetics همان دانش کنترل ارتباطات و اطلاعات در حیوان (در جهان‌بینی غرب انسان هم نوعی حیوان است اما حیوان ناطق یا حیوان مدنی‌طبع یا حیوان خودشکوفا و ... ) و ماشین تعریف شده است.

نکته مورد توجه درباره کتاب Cybernetics وینر این است که به طور کامل به مباحث فلسفی و حاکمیتی پرداخته و اصلاً موضوع آن مباحث فنی نیست، همچنین مباحث نظری با مباحث فلسفی حول آگاهی و کنترل آگاهی در حیوان و ماشین آمیخته شده و در لایه چارچوب نظری  و تدوین دانش صحبت می‌کند.

نوربرت وینر در این کتاب می‌گوید: تصمیم ما بر این است که دانش مطالعات نظری و عملی اطلاعات و ارتباطات در حیوان و ماشین را سایبرنتیک بنامیم. او روی جلد کتاب خود می‌نویسد «امکان ندارد کسی قصد فهمیدن تمدن ما (غرب) را داشته باشد؛ اما از خواندن این کتاب چشم‌پوشی کند».

تخصص نوربرت وینر منطق ریاضی و فیزیک نظری و سایبرنتیک و استاد مؤسسه ماساچوست دانشگاه MIT بود. او در مقطعی از فعالیت علمی خود به فکر یگانه کردن دانش‌هایی افتاد که کارشان مطالعه روند حفظ و به‌کارگیری آگاهی‌ها، جهت دادن به آن‌ها و مدیریت و کنترل است او این دانش جدید را «سایبرنتیک» نامید.

وینر در بخشی از خاطرات خود می‌گوید: «بهترین مربی من در کمبریج، برتراند راسل بود، با راهنمایی او بود که به منطق ریاضی پرداختم و یک رشته از مسائل کلی مربوط به فلسفه ریاضی و و فلسفه دانش را به‌طور عام آموختم، راسل مرا قانع کرد که بدون آشنایی جدی با خود ریاضیات نمی‌توان به فلسفه ریاضی پرداخت».

سوالی که به ذهن متبادر می‌شود این است که  چرا مسئولان آموزش عالی ایران در به‌روزرسانی علوم از این مباحث غافلند و درحالی‌که دانشجویان رشته کامپیوتر در دانشگاه‌هایی چون برکلی، MIT  و  استنفورد پیش از دروس فنی، مباحث فلسفی فیثاغورث، هایدگر و تافلر را می‌گذارنند جامعه دانشگاهی و دانشجویان ایرانی هنوز در نگاه ابزاری و فنی به علم متوقف نگه‌ داشته شده‌اند؟

انتهای پیام/4107/پ