هر سال 10 هزار میلیارد خسارت ابرچالش آبی

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، طی 70 سال اخیر، 7200 سیل کوچک و بزرگ در کشور رخ داده که طبق اعلام مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری به خراسان، متوسط خسارت هر سیل حداقل 100 میلیارد تومان بوده است.

یعنی 720 هزار میلیارد خسارت طی 70 سال؛ یعنی بیش از 10 هزار میلیارد خسارت در هر سال. این در حالی است که می‌توان با اختصاص سالانه 4 هزار میلیارد تومان به طرح‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری، هم خسارات سیل را کاهش داد و هم از این آب برای مقابله با خشکسالی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی استفاده کرد.  

* کشور ما روی کمربند خشک زمین قرار دارد و میزان بارش‌های سالانه در ایران تقریبا یک‌سوم متوسط جهانی است.

* از حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارش سالانه در کشور، ۷۰ درصد آن تبخیر می‌شود.

* از ۶۰۹ دشت کشور حدود ۴۰۰ دشت (دشت‌های مهم و سکونتی) در معرض خطر جدی فرونشست زمین و مرگ آبخوان است.

* طی حدود 80 سال اخیر و با آغاز استفاده از پمپ‌های آب در ایران، سالانه بین 7 تا 8 میلیارد مترمکعب از آبخوان‌ها برداشت کرده‌ایم و زمان مرگ آن‌ها نزدیک‌تر شده است.

همین چندنکته کافی است که مطمئن شویم برای کشوری که حدود 60 درصد آب موردنیاز خود را از منابع زیرزمینی تامین می‌کند، در صورت مرگ آبخوان‌ها چه آینده ترسناکی پیش رو است.

راهکاری که اتخاذ شد

نگرانی‌ها از تبعات این ابرچالش، منجر به آن شد که با موافقت رهبر معظم انقلاب، در بودجه سال 97، معادل 200 میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای توسعه آبخیزداری در کشور اختصاص یابد و برنامه‌های این حوزه تقویت شود. با این رویکرد بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در طول سه‌سال گذشته، سالانه به طور متوسط هزارمیلیارد تومان در حوزه آبخیزداری و آبخوان‌داری سرمایه‌گذاری شده است اما هنوز با کاستی‌هایی مواجه‌ایم.

آبخیزداری و آبخوان‌داری چیست؟

برای این‌که بدانیم آبخیزداری و آبخوان‌داری چیست، می‌توان تعاریف ساده‌ای ارائه کرد:

* حوضه  آبخیز پهنه‌ای است که بارش‌ها روی آن جاری و به یک خروجی مشخص هدایت می‌شود. آبخیزداری به معنای مدیریت پایدار آبخیز است که با این طرح می‌توان از این آب، برای بهره‌برداری در حوزه منابع طبیعی، کشاورزی و اقتصادی استفاده کرد.

* آبخوان‌داری هم به معنای آبخیزداری در زیر و روی زمین است؛ یعنی برای نگهداری آب علاوه بر روی زمین، از زیر زمین هم کمک گرفته می‌شود.

720 هزار میلیارد خسارت در 60 سال

سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، متولی اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در کشور است. «ابوالقاسم حسین‌پور»، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری این سازمان، در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: از دهه 30 تا به امروز بیش از 7200 سیل بزرگ و کوچک در کشور داشته‌ایم که به طور متوسط خسارت هر سیل حداقل 100 میلیارد تومان بوده است. یک نمونه آن، سیل فروردین 98 بود که بیش از ۳۵ هزار  میلیارد تومان خسارت به زیرساخت‌های کشور وارد کرد و این به غیر از خسارت‌های غیرمستقیم از جمله هدررفت آب، فرسایش خاک و تبعات اجتماعی آن است.

خروجی‌های مهم یک طرح

حسین‌پور به اقدامات انجام‌شده برای جلوگیری از ابرچالش آبی کشور اشاره و تصریح می‌کند: تشدید نگرانی‌های کارشناسان در این زمینه سبب شد تا از سال 97 و پس از ورود رهبر معظم انقلاب به این موضوع و حمایت دولت و مجلس، سالانه حدود هزار میلیاردتومان به طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اختصاص یابد و اقدامات خوبی انجام شده که خروجی آن علاوه بر کاهش چشمگیر خسارات در مناطق سیل‌خیز، به احیای قنات‌ها، احیای زندگی در روستا و مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها منجر شده است.

نیاز به 4 هزار میلیارد بودجه سالانه

وی می‌افزاید: با وجود این، به دلیل عقب‌ماندگی‌های درازمدت و مشکلات خشکسالی، فرسایش خاک و وضعیت آبخوان‌ها، باید میزان اعتبار سالانه 4 برابر شود. حسین‌پور تصریح می‌کند: باید در بودجه سالانه و همچنین برنامه هفتم توسعه به این موضوع توجه ویژه‌ای شود؛ چراکه اگر طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری را اجرا نکنیم، همچنان در روی زمین با سیلاب و در زیر زمین با تشنگی مواجه خواهیم بود.

فرصتی که می‌تواند همچنان تهدید باشد

یک تخمین ساده نشان می‌دهد که طبق آمارهای حسین‌پور، در طول 70 سال گذشته کشورمان حداقل 720 هزار میلیارد خسارت از سیل متحمل شده است؛ درحالی‌که با تخصیص سالانه یک‌صد و هشتادم آن (4هزار میلیارد تومان) می‌توان در کوتاه‌مدت وضعیت را تغییر داد و خطر سیلاب و کم‌بارشی را به فرصت آبخیزداری و تغذیه آبخوان‌ها تبدیل کرد. اما غفلت و بی‌توجهی به این مهم، پیامدهای ترسناکی به همراه خواهد داشت: تشدید روند بیابان‌زایی، افزایش توفان‌های گرد و غبار، به خطر افتادن کشاورزی و تامین مواد غذایی، مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها و صدها مشکل و آسیب اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی دیگر.

14 میلیون هکتار بستر مناسب

نکته مهم دیگر این‌که طبق گفته «سید آهنگ کوثر» پدر آبخوان‌داری کشور، 14 میلیون هکتار از مساحت ایران، دارای بستر مناسب برای آبخوان‌داری است که هم مزیت ارزان بودن را دارد و هم با محیط‌زیست سازگار است. این فرصتی است که بتوان علاوه بر تخصیص بودجه‌های دولتی، مشارکت مردم و خیران را نیز جلب کرد تا هم خطرات سیلاب و فرسایش خاک را مدیریت کرد و هم از منابع آبی به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/