بررسی «اسطوره، شاهنامه، تعزیه» با وام‌گیری از بن‌مایه‌های اساطیری

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ محمد خداداد نوش‌آبادی دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی کاشان از رساله خود با عنوان «اسطوره، شاهنامه، تعزیه» (وام‌گیری‌های تعزیه از بن‌مایه‌های اساطیری و شاهنامه) با موفقیت دفاع کرد.

سعید خیرخواه استادیار دانشگاه آزاد اسلامی کاشان و امیرحسین مدنی استادیار دانشگاه کاشان به‌عنوان استادان راهنما و مشاور در جلسه دفاع این رساله حضور داشتند.

خداداد نوش‌آبادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا به تشریح چکیده پایان‌نامه دکتری خود با عنوان «اسطوره، شاهنامه، تعزیه» (وام‌گیری‌های تعزیه از بن‌مایه‌های اساطیری و شاهنامه) پرداخت.

وی اظهار کرد:‌ تعزیه، نمایشی آیینی است که بر پایه کهن الگوهای اساطیری و آموزه‌های دینی و اخلاقی هویت یافته است و رویدادهای تاریخی، اساطیری، عرفانی و سرگذشت پیشوایان دینی را با روایت‌هایی برآمده از باورهای عامیانه با محور واقعه تاریخی عاشورا ارائه می‌کند.

دانش‌آموخته دکتری تخصصی رشته زبان و ادبیات فارسی اضافه کرد: از یک سو این درک و دریافت از سوی کارکردها و پندارهای اساطیری را از پسِ ذهنِ تاریخی توده‌ها دوباره‌سازی کرده و از سوی دیگر، ارزش‌ها و رهیافت‌های اخلاقی و عرفانی را جلوه‌گر ساخته است.

خداداد نوش‌آبادی بیان کرد: در این رساله پس از بحثی مقدماتی درباره اسطوره و تعزیه به نقش و جایگاه اسطوره در تعزیه در سه سرفصل اصلی پرداخته شده، به‌طوری که در بخش نخست کهن الگوها و باورهای اساطیری در ساختار تعزیه‌نامه‌ها، واکاوی شده است.

وی مطرح کرد: این نمادها شامل عناصر اربعه، جن، دیو، حیوانات اساطیری، فرّ، عدد سه و .. هستند که از فرط فراوانی، روایت‌های تاریخی را به حاشیه برده‌اند و تاریخ و اسطوره را به هم پیوسته‌اند و البته همزمان در باورپذیرشدن اصل قصه نیز نقش‌آفرینی کرده‌اند.

دانش‌آموخته دکتری تخصصی رشته زبان و ادبیات فارسی افزود: در بخش دوم به خویشکاری (= کارکرد مقدس) و هم‌آوایی (= همسانی) اسطوره و عرفان در تعزیه‌نامه‌ها پرداخته شده، چراکه همسانی و همکارکردی ریشه‌داری بین رمز و رازهای اساطیری و عرفانی وجود دارد.

خداداد نوش‌آبادی توضیح داد: این آمیختگی در بستر آیینی تعزیه در موضوعاتی مانند تعزیه‌هایی با مضامین مشترک اساطیری و عرفانی، جاودانگی پس از مرگ، مؤلفه‌های عاشقانه، اهمیت انسان کامل و رابطه مراد و مریدی، خلوت‌های عارفانه، جهان شمولی افکار و اشخاص، همیشه جوان بودن قهرمان، کوشش به اندازه وسع، ضرورت پاکیزگی و طهارت روح و جسم و ... مورد بحث قرار گرفته است.

وی تأکید کرد: در بخش سوم سعی شده بین داستانِ داستان‌های شاهنامه و سمبل پاکی و پاکباختگی اسطوره‌های ایرانی _ سیاوش _ و مجلس تعزیه امام حسین(ع) به عنوان مادرِ تعزیه‌ها بررسی‌های تطبیقی صورت پذیرد.

دانش‌آموخته دکتری تخصصی رشته زبان و ادبیات فارسی تبیین کرد: براساس این بررسی سوگمایش‌های سیاوش، ارج‌داشت پاک‌نهادی و خونخواهی مظلوم بوده و شهادت امام حسین در نسخ تعزیه مرکز ثقل همه وقایع عالم است.

خداداد نوش‌آبادی ادامه داد: در این بخش ضمن روایت خلاصه دو داستان و ویژگی‌هایشان، همانندی‌ها و پیوندهای آنها در زمینه تولد رازناک از مادری آسمانی، جنبه ازلی بودن، کنش‌ها و واکنش‌های طبیعت در برابر این قهرمانان، حضور فرازمینی‌ها، تکرارشوندگی، نمادها و اشارات مشترک و ... مورد پژوهش قرار گرفته و حاصل این رساله نشانگر درهم تنیدگی روایت‌های تعزیه با بن‌مایه‌های اساطیری است.

انتهای پیام/4078/4062/