ساختارشناسی قرآن کریم در واحد نجف‌آباد/ حجت‌‌الاسلام رضایی: باید به تمام نظام هماهنگ قرآنی روی آوریم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، مدیر دفتر مدیریت دانش و توانمندسازی منابع انسانی واحد نجف آباد در این باره بیان کرد: کارگاه آموزشی ساختارشناسی قرآن کریم به منظور آشنایی اجمالی شرکت کنندگان با ساختار و محتوای آیات و فراهم شدن زمینه انس با قرآن با همکاری بسیج کارکنان واحد نجف آباد برگزار شد.

مهدی اکبران افزود: در این کارگاه که با حضور 120 نفر از کارمندان و به مدت سه هفته برگزار شد، شرکت کنندگان با موضوعاتی چون ساختار آیات، روش‌ها و انواع ترجمه قرآن کریم، فهرست مطالب، موضوعات سوره‌های قرآن و نکات تفسیری آیات و مباحث موضوعی مرتبط آشنا شدند.

حجت‌‌الاسلام علی رضایی که تدریس این کارگاه را بر عهده داشت، در مورد نظریه ساختارشناسی قرآن کریم گفت: نظریه ساختارشناسی سوره‌های قران کریم از جمله مباحثی است که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این نظریه هر سوره قرآن کریم دارای یک هدف اصلی است که محتوای سوره‌ها با اهداف و مقاصد فرعی آن قابل تفکیک است. در این روش به سه گونه متفاوت ساختارشناسی اجتماعی، ساختارشناسی تفسیری و تفسیر ساختاری به معرفی قرآن پرداخته می‌شود.

وی بیان کرد: از ابتدای پیدایش علم تفسیر، فهم مفردات و تک واژه‌های قرآن برای مسلمانان امری مهم و ضروری به شمار می‌رفته است و مفسران صدر اسلام از جمله ابن عباس ضرورت آن را درک کرده و برای فهم آن مسافرتها و تلاشها داشته اند. برخی از کلمات قرآن در دایره «غریب» جای می‌گیرد و مسلمانان برای فهم آن تلاشها می‌کردند و در قرون بعد کتاب‌های مختلفی در این زمینه نگاشته شد و برخی دیگر از دانشمندان مسلمان در مورد وجوه مختلف معانی واژگان، کتاب‌هایی نوشتند؛ چنانکه برخی همانند راغب به صورت الفبایی، مفردات قرآنی را شرح دادند.

مدرس این کارگاه ادامه داد: امروزه بحثی که در معنی شناسی قرآنی اهمیت دارد، این است که ما نباید فقط به واژه‌های غریب، وجوه و نظایر و یا سیر الفبایی واژه ها بپردازیم، بلکه باید به تمام نظام هماهنگ قرآنی روی آوریم؛ یعنی جهان بینی قرآنی از ارتباط درونی و انسجام کلمات کلیدی قرآنی و ارتباط میدانهای معنی شناسی کلمات استخراج می‌شود.

رضایی افزود: محوری ترین و کانونی ترین واژه‌ها اللّه است که بر تمام واژه‌ها سیطره و چیرگی دارد و این مبیّن دیدگاه اللّه مرکزی و خدامحوری جهان بینی قرآنی است؛ یعنی حضور اللّه در قلمرو فردی و اجتماعی در روابط میان اعضای جامعه و از آنجا که خداوند دارای صفات اخلاقی است، روابط اجتماعی انسان نیز بازتاب صفات الهی و در جامعه کنونی که موضوع جهانی شدن در حوزه فرهنگ و اقتصاد و سیاست مطرح است، قرآن در روابط اجتماعی مردم و ملل جهانی، همین اندیشه را ارائه می دهد که اللّه ناظر بر روابط مختلف انسان با خدا و خلق است؛ چرا که از نظر معنی شناسی قرآنی هیچ مفهوم مهمّی جدا از مفهوم خدا وجود ندارد و در قلمرو اخلاقیات انسانی، هر یک از صفات پسندیده بشری، بازتابی ضعیف و رنگ باخته و یا تقلیدی ناقص از صفات باری تعالی است، یا به واکنش خاصی که از اعمال الهی سرچشمه می گیرد، می‌پردازد.

وی گفت: در دیدگاه معنی‌شناسی، زبان تنها ابزاری برای سخن گفتن یا اندیشیدن نیست، بلکه وسیله ای است برای تصور کردن و تفسیر کردن جهانی که آن قوم را احاطه کرده است. از این رو در معنی شناسی قرآن باید تحقیق و مطالعه ای تحلیلی درباره زبان آن، یعنی واژگان عربی داشت، تا بتوان به بطون آیات و کلمات راه پیدا کرد و بسته به وسع و طاقت بشری بتوان از زلال معارف آن نوشید.