آسیب کرونا به پژوهش؛ از کاهش حضور محققان در آزمایشگاه‌ها تا عدم امکان سرکشی به پدیده‌های علمی

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، از زمان همه‌گیری ویروس کرونا در جهان و ایران بسیاری از مردم خانه‌نشین شده‌اند چراکه برخی دست به گریبان بیماری شده‌اند، عده‌ای هم با فاصله اجتماعی خود را از این بیماری عالم‌گیر نجات داده‌اند. همین امر سبب شده بسیاری از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌ها فعالیت‌های حضوری خود را تعطیل کنند یا از ظرفیت محدود برای حفظ فاصله اجتماعی استفاده کنند. اکنون همه امور آموزشی دانشگاه‌ها در بستر اینترنت انجام می‌شود و عملاً هیچ کلاس حضوری در دانشگاه‌های کشور برگزار نمی‌شود. اما پژوهش را که نمی‌توان مجازی ادامه داد به همین دلیل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مجبور شدند با اعمال محدودیت‌هایی پژوهش را در پیش گیرند.

مثلاً دانشگاه‌ها به دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در حال انجام تحقیق بر روی پایان‌نامه یا رساله هستند این اجازه را داده است تا بتوانند با تأیید استاد راهنما و در موارد ضروری در دانشگاه‌ها حاضر شوند یعنی مابقی دانشجویان امکان استفاده از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها را در ایام کرونا ندارند.

محدودیت در استفاده از آزمایشگاه‌ها

اعضای هیئت‌علمی نیز می‌توانند در مواقع ضروری برای انجام تحقیقات خود در دانشگاه‌ها حاضر شوند وگرنه به آن‌ها توصیه‌شده از فعالیت‌های حضوری پرهیز کنند. البته ناگفته نماند که تعدادی از محققان وارد موضوعاتی مرتبط با بیماری کرونا شدند و تا جایی که امکان داشت تحقیقات خود را پیش بردند و اتفاقاً به نتایج خوبی نیز دست یافته‌اند. اما به‌طور کلی کرونا به پیکره پژوهش آسیب زده است.

کتابخانه‌ها نیز در این میان دسترسی‌ها را کاهش داده‌اند و پژوهشگران نمی‌توانند وارد کتابخانه‌ها شوند و به تحقیقات خود بپردازند. البته تعدادی از محققان می‌گویند که با کاهش فعالیت‌های حضوری توانسته‌اند مطالعه از منزل را افزایش دهند و به بُعد نظری تحقیقاتشان بپردازند.

محدودیت در انجام فعالیت‌های میدانی

یکی دیگر از مشکلاتی که کرونا برای پژوهش ایجاد کرده مربوط به فعالیت‌های میدانی پژوهشگران است. محققان از زمان همه‌گیری کرونا کمتر توانسته‌اند در اجتماع حاضر شوند. پژوهشگران علوم اجتماعی می‌گویند مجبور شده‌اند که بسیاری از مصاحبه‌ها و نظرسنجی‌ها را به صورت مجازی انجام دهند چراکه امکان مصاحبه حضوری را نداشتند. مسافرت‌ها یکی دیگر از فعالیت‌های میدانی محققان به شمار می‌رود، گاهی لازم است پدیده‌ها از نزدیک مورد مطالعه قرار گیرند و بررسی‌های لازم انجام شود. محدودیت‌ها در سفر باعث شده که پژوهشگران نتوانند به مطالعه دقیق پدیده‌ها بپردازند.

کدام رشته‌های دانشگاه بیشتر آسیب را دیده‌اند؟

در این میان سازمان بهداشت جهانی در اواسط شیوع ویروس کرونا از 4 هزار عضو هیئت علمی دانشگاهی در جهان تحقیقی به عمل آورد تا دریابد که اوضاع و احوال تحقیق با وجود محدودیت‌های کرونا چگونه شده است. بر این اساس پژوهش در رشته‌هایی نظیر بیوشیمی، بیولوژی و مهندسی شیمی به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است و تخمین زده می‌شود که حدود 10 تا 40 درصد پژوهش در این رشته کمتر از قبل شده است.

کشاورزی، روانشناسی، ادبیات، علوم اجتماعی، مردم‌شناسی، مدیریت بازار، فنی و مهندسی و علوم ارتباطات نیز جزء رشته‌هایی هستند که پژوهش در آن‌ها کاهش پیدا کرده است. اما بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی؛ تحقیق در رشته‌های ریاضی، فیزیک، کامپیوتر و اقتصاد روند کاهشی نداشتند و توانسته‌اند از آسیب کرونا در امان بماند.

بر اساس این مطالعه سازمان بهداشت جهان، زنان پژوهشگر نیز ناگزیر شده‌اند فعالیت‌های خود را به مقدار زیادی کاهش دهند. مخصوصاً زنانی که فرزند کوچک‌تر از 5 سال داشته‌اند در این زمینه بیشتر آسیب دیده‌اند، چراکه مجبور شدند در خانه بمانند و از فرزندان خود نگهداری کنند.

با این حال به نظر می‌رسد که با ادامه بیماری کرونا در کشور، نیاز است مسئولان با برنامه‌ریزی‌های لازم اجازه ندهند که پژوهش در حوزه‌های مختلف متوقف شود. مثلاً می‌توان برای دسترسی محققان به آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و کتابخانه‌ها به‌صورت شیفت بندی امکان حضور محققان را فراهم کرد. پژوهش جزء اموری است که اگر نادیده گرفته شود و به فراموشی سپرده شود آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به کشور وارد می‌کند که شاید نتوان بعدها آن‌ها را جبران کرد؛ چرا که علم بی‌وقفه و با سرعت در حال پیشرفت است و برای رسیدن به آن باید همواره پژوهش و مطالعه را در دستور کار قرار داد.

انتهای پیام/4040/