نیروسازی برای ادبیات نوجوانان در کارگاه «هزارتو»

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا از روابط عمومی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، کتاب‌ها پنجره‌ای رو به دنیای دیگر هستند. دنیایی که ما را با داستان‌های متفاوت روبه‌رو می‌کند و باعث می‌شود که بارها در قصه‌های هیجان‌انگیز و زیبا زندگی کنیم، خودمان را جای شخصیت داستان بگذاریم به جایش تجربه کنیم و با او بزرگ شویم. کتاب‌ها مارا بزرگ می‌کنند. مخصوصاً اگر از همان سنین کودکی کتاب به دست گرفته باشیم. شب‌ها برایمان قصه‌های کهن خوانده باشند و روزها شعرهای رحماندوست.

بزرگ شدن با قصه و داستان اما به همین سادگی‌ها هم نیست. کودکی و سالهای ابتدایی نوجوانی که تمام شد حالا شما احساس می‌کنید که توی کتاب‌های اطرافتان حرفتان را نمی‌توانید پیدا کنید. نه آن‌قدر کودکید که «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» و «ترانه‌های می‌می‌نی و مامانی» بخوانید و نه آنقدر بزرگ که بروید سراغ قفسه‌های سیاسی و فلسفه و ادبیات جهان، اگر شما یک نوجوان دوم سنین 15 تا 18 ساله‌اید احتمالاً باید برای پیدا کردن یک کتاب ایرانی متناسب با روحیاتتان ساعت‌ها بین راهروهای کتابفروشی های بزرگ شهر جستجو کنید. این حال‌وروز ادبیات نوجوان است. حال‌وروز نه‌چندان خوبی که حالا سالهاست تنها راه علاجش ترجمه است.

به اعتقاد علی جانباز معاون فرهنگی و تربیتی اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ادبیات نوجوان نتوانسته است از گنجینه عظیمی ادبیات فارسی به‌درستی استفاده کرده و آن را فراوری کند.

آن‌طور که وی می‌گوید امروز در کتاب‌فروشی‌ها حتی در حد یک قفسه کامل مستقل هم کتاب ادبی حوزه نوجوان وجود ندارد و کتاب‌هایی هم که وجود دارد مجموعی از کتاب‌های ادبیات کودک و نوجوان مقطع اول و دوم است و بیشتر نمونه‌های موجود هم مربوط به سنین مقطع اول نوجوانی است و به قدر لازم کتاب نوجوان مقطع سنی 15 تا 18 نداریم.

همین ضعف ادبیات نوجوان و از سوی دیگر سرگرم شدن بیش از اندازه نوجوانان مقطع دوم با کتاب‌های درسی به دلیل دست‌وپنجه نرم کردن با کنکور آنها را از ادبیات دور و دورتر می‌کند.

غرق در دنیای فانتزی

آن‌طور که جانباز گفته است علاوه بر ضعف کمی کتاب‌ها ازنظر کیفی و محتوایی نیز کتاب‌های ادبیات نوجوان جوابگوی نیاز این قشر نیست به‌طوری‌که بسیاری از کتاب‌های نوجوان به لحاظ زبانی و نوع محتوا معمولاً سطح بچه‌ها را به‌شدت پایین نگه‌داشته است و معمولاً فضای فانتزی دارند و به همین خاطر معمولاً بچه‌ها کتاب‌های ژانر دیگری را انتخاب می‌کنند.

به اعتقاد معاون فرهنگی و تربیتی اتحادیه انجمن‌های اسلامی در عمده کتاب‌های ادبیات نوجوان به‌تناسب هم سعی نشده است که ذائقه سازی برای بچه‌ها بشود و بچه‌ها معمولاً کتاب‌های سن خودشان را انتخاب نمی‌کنند و ورودشان به عرصه سن بالاتر خیلی جدی‌تر است به این طریق که معمولاً  کتاب‌های بزرگ‌سال را انتخاب می‌کنند درحالی‌که در ادبیات غرب یا ادبیات اروپا اصلاً این مسئله حاکم نیست.

به گفته وی در ادبیات نوجوان اروپا جنبه فانتزی بودن رواج ندارد و مسئله‌های تخیل، آینده و ژانر ترس  و وحشت خیلی موردتوجه است. البته این به معنای مناسب بودن این موضوعات برای نوجوانان نیست اما به‌هرحال در غرب توانسته‌اند ذائقه نوجوان  خود را شناسایی کرده و متناسب با آن تولید محتوا انجام داده‌اند.

به گفته جانباز در کتاب‌های نوجوان غرب تلفیقی از ماجراجویی و کنجکاوی خیلی مطرح‌شده است درصورتی‌که ما در حد انگشت‌های یکدست هم در این حوزه‌ها کتاب نداریم و عموماً محتواها حول محور یک اتفاق می‌چرخد اتفاقاتی که فانتزی بودنش باعث شده است که نوجوان با آن ارتباط برقرار نکند چون سن نوجوانی سنی است که اساساً بچه‌ها دوست دارند که به سمت بزرگسالی و آینده فکر کنند.

این یعنی ناشر و نویسنده مخاطب را به‌درستی نشناخته و سلیقه و ذائقه‌اش را در تولید خود مدنظر قرار نداده است.

سفر به هزارتوی دنیای نوجوانی

فراخوان هزارتو راهی است که خانواده عقیق و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان با استفاده از آن در تلاش هستند که بخشی از این خلاءهای فضای ادبیات نوجوان را پر کنند. به این طریق که با میدان دادن به نویسندگان جوانی که فرصت انتشار کتاب نداشته‌اند زمینه‌های رونق ادبیات نوجوان را هم فراهم کنند.

این را مهدی شریفی مدیر خانواده عقیق و دبیرفراخوان هزارتو گفته است. شریفی که خود از نویسندگان جوانی است که سابقه انتشار رمان «تن‌ها» توسط نشر چشمه و چندین داستان دیگر را در کارنامه دارد اعتقاد دارد که هزارتو می‌تواند به‌عنوان یک حلقه وصل بین نویسندگان جوان بااستعداد و صحنه‌گردانان ادبیات نوجوان عمل کند و به این طریق علاوه بر تلاش برای رفع بخشی از ضعف موجود در ادبیات نوجوان زمینه را برای نیروسازی در این عرصه هم فراهم کند.

 شریفی معتقد است ازآنجایی‌که بسیاری از امکانات در مرکز متمرکزشده است ممکن است بسیاری از نیروهای جوانی که استعداد نویسندگی دارند تابه‌حال فرصت استفاده درست از اساتید داستان‌نویسی و هدایت آنها برایشان به وجود نیامده باشد و به همین دلیل ما در فراخوان هزارتو تلاش می‌کنیم طی یک دوره زمانی 6 ماه تا یک‌ساله امکان برای حمایت‌های آموزشی توسط اساتید داستان‌نویسی فراهم کنیم که نویسندگان جوان بتوانند ضمن آموزش بیشتر اثر خود را هم تولید کنند.

سد بزرگی به نام نشر

به اعتقاد مدیر خانواده عقیق مشکل دیگری که معمولاً بسیاری از نویسندگان جوان در حین کار با آن مواجه می‌شوند عدم دسترسی به سیستم نشر است که فراخوان هزارتو سعی کرده است این مشکل را هم حل کند و درصورتی‌که بعد از طی این دوره حداکثر یک‌ساله اثر نهایی استانداردهای لازم را داشته باشد توسط انتشارات آینده‌سازان منتشر خواهد شد.

به گفته مدیر فراخوان هزارتو علاقه‌مندان به شرکت در این فراخوان باید تا 30 آذرماه طرح‌های خود را به دبیرخانه فراخوان هزارتو  ارسال کنند، تا 20 دی‌ماه داوری طرح‌ها انجام خواهد شد و نهایتاً صاحبان 10 طرح برتر وارد کارگاه شتاب‌ده‌ی می‌شوند و اثرشان را تولید می‌کنند و درنهایت هم علاوه بر دریافت حق تألیف مبلغ 10 میلیون تومان هم به‌عنوان هدیه دریافت می‌کنند.

این تلاش‌ها در شناخت جوانان بااستعداد و ایجاد فرصتی برای آنها می‌تواند نویسندگانی به عرصه ادبیات نوجوان اضافه کند که تا سال‌ها به ارزش‌افزوده این عرصه کمک کنند. عرصه‌ای که تربیت یک نسل به آن گره خورده است.

 انتهای پیام/4104/