پیشنهادهایی برای استفاده بهتر از بستر آموزش مجازی/ تدریس در آموزش مجازی از آموزش حضوری سخت‌تر است

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-محدثه حسینی؛ زیرساخت، نحوه تدریس اساتید و ارزیابی دانشجویان و حتی منابع دروس در آموزش مجازی با آموزش حضوری متفاوت است. اما با شیوع ویروس کرونا آموزش مجازی تنها مسیر ادامه روند آموزش کشور شد و با نبود آمادگی آموزش عالی کشور از طریق آموزش مجازی به مسیر خود ادامه داد. 

شناخت ضعف‌ها و چالش‌های آموزش مجازی و ارائه راهکار برای برطرف کردن آن‌ها از جمله اقداماتی است که باید صورت گیرد. از همین رو با «ابراهیم یاقوتی» استاد دانشگاه و رئيس دانشكده ادبيات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزی و رئيس مجتمع دانشگاهی شهيد مصطفی صدرزاده واحد تهران مركزی به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه مشروح این گفتگو آمده است. 

بیشتر بخوانید:

نحوه تدریس اساتید، ارزیابی دانشجویان و ارتباط استاد و دانشجو؛ ۳ چالش آموزش غیرحضوری

کدام دانشجویان از آموزش مجازی استقبال کردند؟

آنا: کدام دسته از دانشجویان از آموزش مجازی ناراضی هستند؟

یاقوتی: این روزها یک دودستگی در بین دانشجویان ایجادشده است، کسانی که هدفشان یادگیری است از آموزش مجازی ناراضی هستند.

در آموزش مجازی ارتباط چهره به چهره وجود ندارد. همین امر سطح خلاقیت، نوآوری و نظردهی دانشجویان را تحت تأثیر قرار داده است. می‌توان گفت آموزش مجازی یک آموزش یک‌طرفه است که دانشجویان نقش کمتری در آن دارد.

آنا: نحوه ارتباط‌گیری اساتید با آموزش مجازی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یاقوتی: در ابتدا، آموزش مجازی برای اساتید سخت و دشوار بود، اما به‌مرور آنان یاد گرفتند که چگونه از این فضا استفاده کنند.

برخی از اساتید می‌خواستند با تلفن‌های همراه خود وارد سامانه‌های آموزشی دانشگاه شوند اما متأسفانه تلفن همراه پیشرفته نداشتند و همین امر نارضایتی اساتید را به همراه داشت.

آموزش مجازی منجر به کاهش هزینه‌های رفت‌وآمد اساتید شد. همچنین این نوع از آموزش زمان کمتری از اساتید می‌گیرد. البته تدریس در آموزش مجازی از آموزش حضوری سخت‌تر است و یک استاد برای تدریس در آموزش مجازی نسبت به آموزش حضوری انرژی بیشتری مصرف می‌کند. همچنین این نوع از آموزش مشکلاتی همچون قطعی اینترنت را به همراه دارد.

آنا: چرا استفاده از سامانه‌های آموزشی برای اساتید دشوار بود؟

یاقوتی: همه افراد نحوه استفاده از نرم‌افزارها را بلد هستند، اما همه این آگاهی را ندارند که در مواجهه با مشکل چه‌کاری انجام دهند!

به‌طور مثال اگر برای کامپیوتر یکی از اساتید مشکلی ایجاد می‌شد، آن استاد نمی‌دانست که باید چه‌کاری انجام دهد و همین امر در آموزش مجازی او تأثیر منفی می‌گذاشت.

آنا: بسیاری از دانشجویان از نحوه تدریس اساتید در آموزش مجازی ناراضی بودند، علت نارضایتی چه بود؟

یاقوتی: اساتید برای تدریس در آموزش حضوری باید خود را آماده کنند، زیرا این ارتباط رودررو است و ناگزیر باید به سؤالات پرسش‌های دانشجویان پاسخ دهند.

اما این رویه در آموزش مجازی متفاوت است، زیرا آموزش مجازی یک آموزش یک‌طرفه است و استاد و دانشجو یکدیگر را نمی‌بینند. از همین رو برخی از اساتید بدون آمادگی و پیش مطالعه در کلاس‌های مجازی حاضر می‌شدند. از همین رو برای ادامه روند آموزش پس از کرونا و کنار گذاشتن آموزش مجازی از اکنون باید فکری کرد. زیرا بسیاری از اساتید به آموزش مجازی عادت کرده‌اند و به نوعی آن‌ها را تنبل کرده است. 

در آموزش مجازی تنها صوت اساتید است، زیرا اساتید بر این باورند که آن‌ها تدریس می‌کنند اعم از منزل و یا سرکار حریم خصوصی آن‌ها است و نمی‌خواهند که دانشجویان وارد حریم خصوصی‌شان شوند. از هیمن رو از ارائه تصویر خود خودداری می‌کنند.

بسیاری از دانشجویان نسبت به نحوه تدریس اساتید در آموزش مجازی اعتراض دارند و می‌گویند که استاد تنها از متن کتاب روخوانی می‌کند؛ اما این رویه در آموزش حضوری نمی‌تواند ادامه پیدا کند زیرا استاد باید درس را توضیح دهد به سؤالات دانشجویان نیز پاسخ دهد.

‌ آنا: راهکار این مشکل چیست؟

یاقوتی: بهترین راه‌حل برای نظارت بر تدریس اساتید همچنین حفظ حریم شخصی آن‌ها این است که دانشگاه فضایی را آماده کند تا استاد در کلاس حاضر شود و در محیط دانشگاه به تدریس در آموزش مجازی بپردازد.

حاضر شدن استاد در دانشگاه منجر می‌شود که دانشجویان اساتید را می‌بینند و بدین شکل آموزش مجازی تنها صوت استاد نیز نخواهد بود و همچنین محیط بهتری برای تدریس اساتید ایجاد می‌شود.

در صورت حضور استاد در دانشگاه، دانشگاه می‌تواند کلاس درس استاد را ضبط کند و در سامانه‌های آموزشی خود بارگذاری کند تا دانشجویان در صورت نیاز دوباره به آن مراجعه کنند.

آنا: پژوهش نیز همانند آموزش می‌تواند به‌صورت مجازی دنبال شود؟

یاقوتی: اساتیدی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی دارند، نمی‌توانند مباحث پژوهشی و تجربه‌های پژوهشی خود را از طریق فضای مجازی به آنان منتقل کند. به‌طور مثال نمی‌توان در خصوص ساختار رساله در فضای مجازی صحبت کرد، زیرا استاد دانشجو را نمی‌بیند که متوجه شود که آیا دانشجوی این مبحث را متوجه شده یا خیر!

پیگیری بحث پژوهش در آموزش مجازی برای دانشجویان نیز خسته‌کننده است؛ از همین رو اساتید در آموزش مجازی تنها به انتقال مفاهیم اکتفا می‌کنند.

آنا: اساتید خلاق و ایده پرداز در آموزش مجازی چه راه‌هایی را در پیش گرفتند؟

یاقوتی: برخی اساتید دغدغه مند تمام تلاش خود را برای ارائه بهتر درس به کار گرفتند. به‌عنوان‌مثال یکی از اساتید تمام طول کلاس را ضبط و صوت آن را در اختیار کانال‌های دانشجویی قرار می‌داد تا دانشجویان مجدد از آن استفاده کنند.

همچنین برخی دیگر از اساتید پیش از شروع کلاس جزوه و مطالب درسی آن روز را در فضای مجازی بارگذاری می‌کردند که دانشجویان با پیش مطالعه در کلاس حاضر شوند. همچنین بسیاری از اساتید با تهیه پاورپوینت به یادگیری دانشجویان کمک می‌کردند.

اما متأسفانه تعداد این اساتید خلاق و نوآور اندک است، زیرا اغلب هیئت‌علمی دانشگاه‌ها دارای ۲۰ سال سابقه کاری در شرف بازنشستگی هستند.

متأسفانه برخی از اساتید حتی نمی‌توانند کامپیوتر را روشن کنند؛ اما با کمک دیگران در کلاس‌های آموزش مجازی حاضر می‌شوند. به‌طورکلی می‌توان گفت آموزش مجازی در ایران خوب بوده اما با چالش‌های جدی و جدیدی نیز مواجه بوده است. وجود این چالش‌ها تقصیر استاد، دانشجو و یا دانشگاه نیست، بلکه خاصیت فضا آموزش مجازی است.

آنا: چگونه چالش‌ها و ضعف‌های آموزش مجازی شناسایی و برطرف می‌شود؟

در جلسات نخست کلاس‌های آموزش مجازی ضعف‌های وجود داشت که به مرور آن‌ها را رفع کردیم و تا پایان ترم گذشته کلاس‌های آنلاین و بدون مشکلی را به دانشجویان ارائه کردیم.

برای امتحانات پایان ترم و ارزیابی دانشجویان از اکنون به فکر هستیم تا امتحانات این ترم نیز به سرنوشت امتحانات پایان ترم سال گذشته دچار نشود.

اساتید از اکنون باید دانشجویان را بسنجند و نمره بیشتری به فعالیت‌های کلاسی آنان اختصاص دهند. هم‌چنین اساتید باید دانشجویان را در اداره کلاس شریک کنند تا آموزش مجازی یک طرفه نباشد.

مشارکت دانشجویان در کلاس می تواند در قالب سوال هایی که اساتید از آنها می پرسند باشد و یا این که دانشجویان مباحث درسی را در کلاس های مجازی ارائه کنند.

در نهایت دانش اساتید باید نمره بیشتری را به مشارکت دانشجویان و فعالیت آنها در طول ترم اختصاص دهند.

البته باید این موضوع را در نظر گرفت که هر اقدامی آسیب‌های خاص خود را در پی دارد در بحث آموزش مجازی نیز همین جریان حکمفرما است و هر تغییری در سیستم عواقبی دارد که باید به آن اندیشید.

به طور مثال اگر ارزیابی در سیستم آموزش مجازی را بر عهده استاد قرار دهیم به طور مثال ۱۵ نمره در اختیار استاد قرار گیرد و ۵ نمره بر اساس آزمون پایان ترم محاسبه شود این سوال مطرح است که آیا تمامی اساتید عادل هستند؟

اگر یک دانشجو نسبت به نمره خود اعتراض داشته باشد در این سیستم چگونه اعتراض او پیگیری می‌شود؟ زمانی که نمره بر اساس آزمون پایان ترم است در صورتی که دانشجو اعتراض داشته باشد برگه امتحان را به یکی دیگر از اساتید می‌دهیم و مجدد آن برگه امتحانی تصحیح می‌شود؛ اما زمانی که نمره در اختیار استاد قرار گیرد چگونه به اعتراض های احتمالی دانشجویان رسیدگی خواهیم کرد؟

از همین رو لازم است پیش از اینکه هر اقدامی انجام دهیم، لازم است به عواقب و ابعاد مختلف آن توجه کنیم و برای چالش‌های پیش‌روی آن راهکارهای مناسبی ارائه کنیم.

انتهای پیام/4084/