تمرکز بر فضاسازی و ایجاد محیط عملیاتی در رشته کشاورزی/ «طرح پویش» نقاط تاریک حوزه آموزش را رفع می‌کند؟

گروه استان‌های خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در حالی که وضعیت آموزش علوم کشاورزی و منابع طبیعی در کشور روند خوبی را طی نمی‌کند، دانشگاه آزاد اسلامی دارای 4 هزار باب آزمایشگاه مرتبط با رشته کشاورزی است.

آنگونه که دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید؛ این دانشگاه بیش از 5 هزار هکتار اراضی کشاورزی و 130 دانشکده کشاورزی در مناطق مختلف کشور نیز دارد و با این شرایط  می‌تواند شبکه گسترده آموزشی و تحقیقاتی ایجاد کند تا در هر نقطه از کشور یک ایستگاه تحقیقاتی فعال داشته باشد.

دانشگاه آزاد اسلامی دارای یک‌هزار و 700 عضو تمام‌وقت هیئت علمی گروه کشاورزی هم هست؛ اما کمتر از 7 هزار دانشجو در رشته کشاورزی دارد که این موضوع به‌شدت نگران‌کننده و بیانگر این است که آموزش ضعیف کشاورزی برای امنیت غذایی کشور تهدید محسوب می‌شود؛ چراکه در طول این سال‌ها کمتر به اهمیت آموزش کشاورزی توجه شده است.

طهرانچی در سفر اخیر خود به شمال کشور هم در دیدار با استادان گروه کشاورزی واحد دانشگاهی رشت با بیان اینکه امروز رشته و دانشکده‌های کشاورزی تبدیل به مظلوم‌ترین‌ها شده‌اند، اظهار کرد که آینده کشاورزی به‌دلیل نداشتن فناوران نخبه تهدید می‌شود. به‌رغم آنکه کشاورزی با معیشت ۵ میلیون خانوار ارتباط مستقیم دارد و ۱۸ درصد GDP را به خود اختصاص داده به‌دلیل نبود انطباق رشته کشاورزی با فناوری‌های روز و نیاز کشاورزان با کاهش دانشجو مواجه است.

خبرگزاری آنا در سلسله گفتگوهایی با رؤسای دانشکده‌های کشاورزی و مدیران‌گروه به بررسی رشته کشاورزی، آسیب‌شناسی و ارائه راهکارها برای آموزش مناسب در این حوزه می‌پردازد.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و دارای فارغ‌التحصیلان بسیاری در رشته کشاورزی بوده است و به‌طور جدی در حوزه عملیاتی وارد شده و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی و گلخانه‌ای فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند و پروژه ملی تولید بذر نیز در این استان بیش از یک سال پیش کلید خورده است.

خبرنگار آنا برای آگاهی از فعالیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) در حوزه کشاورزی و بررسی مشکلات و آسیب‌های این حوزه همراه با راهکارها با علیرضا جلالی‌زند رئیس دانشکده کشاورزی واحد اصفهان گفتگو کرده است که مشروح این گفتگو در پی می‌آید:

آنا: آقای دکتر! شیوه‌های آموزشی امروز در حوزه کشاورزی دانشگاه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جلالی‌زند: شیوه‌های آموزشی از قدیم در دانشگاه‌ها بیشتر به روش آکادمیک بوده و بخشی نیز به‌صورت عملیاتی انجام می‌شد؛ اما امروز شیوه‌های آموزشی حالت مدر‌ن‌تر و پویاتری پیدا کرده و در این راستا «طرح پویش» می‌تواند حوزه کشاورزی را در دانشگاه‌ها از حالت تئوریزه به عملیاتی‌ تبدیل و به عبارتی دانشجویان کشاورزی را آچار به دست کند.

(در طرح پویش دانشجویان همزمان با تحصیل متناسب با رشته تحصیلی در شرکت‌ها و کارخانه‌هایی که با دانشگاه تفاهم‌نامه همکاری امضا کرده‌اند، وارد صنعت شده و مشغول به‌کار می‌شوند)

همه‌ساله با سیل زیادی از فارغ‌التحصیلان کشاورزی مواجه هستیم، از سوی دیگر نیاز جامعه بالاست و شاهد بیکاری بسیاری از فارغ‌التحصیلان هستیم و دلیل آن نیز تئوریزه ماندن شیوه آموزشی در دانشگاه‌هاست.

راهکارهای عملیاتی کردن آموزش و مقابله با تئوریزه آن

دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان‌‌(خوراسگان) برای مقابله با این شیوه و روش، فعالیت خود را روی فضاسازی و ایجاد محیط عملیاتی متمرکز کرده و در این راستا یک شرکت دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی راه‌اندازی کرده است؛ البته یادآوری این نکته حائز اهمیت است که با تلاش رئیس وقت دانشگاه مقدمات راه‌اندازی یک شرکت تولید بذر -که پیش از این از خارج وارد می‌شد، ازجمله بذرهای هیبرید گوجه، خیار و انواع صیفی‌جات- از هشت سال گذشته مهیا شد و اکنون به مرحله تولید و تجاری‌سازی رسیده است.

اکنون چند رقم خیار و گوجه گلخانه‌ای، فلفل دلمه‌ای و انواع میوه‌های جالیزی را در مرکز بذر واحد اصفهان تولید و حتی به سایر کشورها صادر می‌‌کنیم و این عرصه موجب شده تا تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان بسیار خوب جذب شرکت دانش‌بنیان شوند و در آینده نیز تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان را به خدمت خواهیم گرفت.

شرکت دانش‌بنیان واحد اصفهان اکنون در نقاط مختلف کشور مزارع تحقیقاتی دارد و مقرر شده یک گلخانه 50 هکتاری نیز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد  مبارکه - مجلسی ساخته شود و زیر کشت برود. از این نظر عرصه بسیار خوبی ایجاد شده تا فارغ‌التحصیلان کشاورزی اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و به پویایی کشاورزی در کشور کمک کنند.

از سوی دیگر طرح پویش می‌تواند بسیاری از نقاط تاریک در حوزه آموزش کشاورزی را رفع کند. هشت واحد درسی به‌صورت کارورزی به دانشجویان داده می‌شود و در هر بخشی از آن دانشجویان می‌توانند آموزش ببینند و بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار شوند.

این موضوع به صاحبان سرمایه کمک می‌کند تا دانشجویانی که در قالب طرح پویش آموزش دیده‌اند به استخدام شرکت‌ها دربیایند یا در دامداری‌ها و گلخانه‌ها مشغول فعالیت شوند.

در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان هکتارها زمین خالی وجود دارد و تنها چیزی که موجب می‌شود نتوانیم از این زمین‌ها به خوبی استفاده کنیم، کمبود آب است.

در حوزه گلخانه‌ای شدن کشاورزی و تصفیه پساب‌ها اقداماتی انجام داده‌ایم و حتی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نائین طرح‌هایی داریم که می‌تواند به حل معضل آب کمک کند تا کشت گلخانه با سرعت بیشتری طی شود.

آنا: به نظر می‌رسد در حوزه تربیت فناوران نخبه در عرصه کشاورزی با مشکل مواجه هستیم و آینده از این حیث در حال تهدید است، راهکار شما برای مقابله با این معضل چیست؟

جلالی‌زند: متأسفانه فعالیت‌ها در کشور اینگونه است تا به تخصصی نیاز پیدا نکنیم، دنبال آن نمی‌رویم، درحالی‌که بخش خصوصی در استان اصفهان برای نوین کردن و هوشمندی گلخانه‌ها گام‌های جدی برداشته‌ است.

البته برای هوشمندکردن گلخانه‌‌ها باید هزینه زیادی صرف کنیم. در برخی از گلخانه‌های تولید بذر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) تا حدی این کار انجام شده است.

چرا قطری‌ها به سمت رونق حوزه کشاورزی رفتند؟

شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) نمونه‌هایی را در دست بررسی دارند، به‌‌عنوان مثال میزان رطوبت گیاه و خاک با دستگاهی که تولید شده، تعیین می‌شود و با توجه به اطلاعاتی که این دستگاه از گیاه یا خاک می‌گیرد، مه‌پاش‌ها می‌توانند فعال شوند و این کار در بخش خصوصی انجام می‌شود و برای کشور نیز قابل اجراست.

آنا: خوب چرا این دستگاه در کل کشور به اجرا درنمی‌آید تا مناطقی که با معضل آب مواجه هستند بتوانند فارغ از این معضل هوشمندسازی گلخانه‌ها را آغاز کنند؟

جلالی‌زند: سؤال خوبی پرسیدید. در برخی مناطق هنوز معضل آب را احساس نکرده‌اند و این موضوع موجب شده هزینه‌های بالای آغاز هوشمندسازی گلخانه‌ها، گلخانه‌داران را به‌دلیل شرایط نامناسب اقتصادی عقب نگه‌ دارد؛ اما در برخی دیگر از مناطق استان اصفهان این کار آغاز شده و به نظر می‌رسد با افزایش هزینه‌های کارگری و گلخانه‌ها، گلخانه‌های هوشمند آرام آرام توجیه اقتصادی پیدا کند.

مثالی برایتان می‌زنم؛ سال گذشته بر اثر مسائل رخ داده میان قطر و عربستان و مشکلات واردات محصولات کشاورزی، قطری‌ها با وجود مشکلات اقلیمی به سمت فعالیت در حوزه کشاورزی رفتند؛ هرچند مقرون به صرفه نباشد.

بنابراین اوضاع فعلی رخ داده در دنیا ما را به فعالیت در حوزه کشاورزی ترغیب می‌کند، از سوی دیگر با ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان مانند شرکت تولید بذر، بسیاری معتقد بودند که دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) در این زمینه موفقیتی به دست نخواهد آورد؛ اما اکنون بسیار خوب کار می‌کند و موفق نیز هست و برای اغلب استان‌ها الگوی خوبی شده‌ایم.

آنا: مشکل سرمازدگی و خشکسالی در برخی مناطق موجب شده بیشتر متخصصان به سمت احیای روش‌های نوین کشت بروند. فکر می‌کنید راهکارهای ارائه شده از سوی متخصصان در این دو حوزه موفقیت‌آمیز بوده است؟

جلالی‌زند: به‌صورت جزئی فعالیت‌هایی صورت گرفته که همان موضوعات مربوط به هوشمندسازی بوده و به‌صورت تئوریک در کشاورزی مطرح شده، اما هیچ‌‌گاه عملیاتی نشده است.

فعالیت‌هایی برای جلوگیری از سرمازدگی و خشکسالی توسط ارگان‌ها و سازمان‌هایی آغاز شده است؛ به‌عنوان مثال ترکیباتی از کائولین را روی سطح برگ گیاهان می‌پاشند (کائولین از ترکیباتی است که در تولید چینی استفاده می‌شود.) تا برگ‌های درختان از آفتاب‌سوختگی در امان باشند. همچنین ترکیبات کائولین از حمله آفات در زمستان به درختان و برگ‌ها جلوگیری می‌کند و محافظی مقابل سرمازدگی است.

مثال دیگری می‌زنم؛ استفاده از ژلاتین که روی ناحیه گلوگاه میوه انار پراکنده می‌کنند برای ممانعت و مبارزه با کرم گلوگاه انار استفاده می‌‌شود تا با آفات مقابله شود و این روشی است که برای مقابله با سرمازدگی در کشور توسعه پیدا کرده است.

تفکر تئوریکالی در حوزه کشاورزی درآمدزا نیست

استفاده از تراکتور با اگزوزهای دودزا نیز در باغات مانع سرمازدگی می‌شود؛ اما تحقیقات مفصلی در دنیا برای مقابله با سرمازدگی انجام می‌شود که یکی‌ از آنها زیر کشت بردن محصولات است.

ذکر این نکته ضروری است که با کشت زیرپلاستیکی یا گلخانه‌ای می‌توان شرایط را تا حد زیادی کنترل کرد.

آنا: چرا دانشگاه‌ها در رشته کشاورزی با کاهش دانشجو مواجه هستند؟

جلالی‌زند: متأسفانه تفکر کشور در موضوع کشاورزی سنتی بوده و این تفکر درآمدزا نیست، در حقیقت دلیل این سیستم تئوریکالی که پیشتر در کشاورزی مطرح بوده، آن است که هدف بر فارغ‌التحصیلی دانشجویان بوده، در حالی که نباید فقط تربیت آکادمیسین ملاک باشد و باید به‌صورت عملیاتی وارد حوزه کشاورزی شد.

اکنون بسیاری از دانشجویان ما در شهرستان‌های اصفهان بدون توجه به نتیجه استخدام دولتی گلخانه احداث کرده‌اند و از این راه درآمد خوبی نیز دارند و این موضوع موجب تشویق جوانان به تحصیل در رشته کشاورزی شده است.

مسلماً در ابتدا ممکن است راه‌اندازی گلخانه دشوار باشد؛ اما با کسب تجربه این مشکلات نیز رفع خواهد شد. درصورتی‌که دانشجویان را عملیاتی تربیت کنیم، آزمون و خطا نخواهند داشت و نگران از بین رفتن سرمایه‌شان نیستند.

آنا: دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) چه اقداماتی برای رفع مسائل حوزه کشاورزی انجام داده یا در دست اقدام دارد؟

جلالی‌زند: در این راستا چند اقدام را در دستور کار داریم، نخست مشاوره تحصیلی به‌صورت رایگان است. این مشاوره به‌صورت تلفنی و حضوری برای فارغ‌التحصیلان انجام می‌‌شود.

دومین اقدام ما دعوت گروهی دانش‌آموزان برای بازدید از دانشکده کشاورزی، گلخانه‌های تحقیقاتی، فروش گل و گلخانه‌های آموزشی و مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان است.

دستاوردهای دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در حوزه کشاورزی

این موارد موجب شده تا دانش‌آموزان به رشته کشاورزی علاقه‌مند شوند و در آینده به این رشته گرایش پیدا کنند و مراکز رشد در این زمینه مانند مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، مرکز تولید بذرمان و ... به دانش‌آموزان و دانشجویان ایده بدهند.

آنا: دستاوردها و محصولاتی که به‌صورت عملی در حوزه کشاورزی کسب کرده‌اید، چیست؟

جلالی‌زند: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) در این راستا محصولات گلخانه‌ای و جالیز تولید کرده است. تولید شیر «بز سانن» در این دانشگاه به‌صورت کاملاً‌ ارگانیک و بدون هیچ‌گونه مواد اضافی، نگه‌دارنده، آنتی‌بیوتیک و ... از دیگر اقدامات این دانشگاه در حوزه کشاورزی است.

در مرغداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان نیز بدون هیچ‌گونه مواد نگه‌دارنده مرغ سبز تولید می‌کنیم.

دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان دارای 200 رأس گاو شیری نژاد «هلشتاین فریزن» هستیم که شیر این گاوها به کارخانه برده شده و تبدیل به محصولات پروبیوتیک و ارگانی می‌شود.

خوشبختانه محصولات دامی و کشاورزی بسیار خوبی هم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان  تولید و عرضه کرده‌ایم.

10 باب گلخانه داریم که مختص تولید گل هستند و تا قبل از شیوع کرونا درآمد خوبی از فروش گل داشتیم، اما اکنون فروش کاهش پیدا کرده است.

آنا: چه تعداد دانشجو و عضو هیئت علمی در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان مشغول هستند و در مقطع تحصیلات تکمیلی از چند دانشجو برخوردار هستید؟

جلالی‌زند: این دانشکده دارای 48 عضو هیئت علمی، 3 هزار دانشجو (در این بین 700 دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی تحصیل می‌کنند) است و تاکنون 7 هزار نفر نیز فارغ‌التحصیل شده‌اند.

آنا: با شیوع کرونا وضعیت شما از نظر درآمدزایی به چه شکل است؟

جلالی‌زند: شیوع ویروس کرونا تا آنجا که با «قوت» مردم در ارتباط بوده تأثیر زیادی نداشته، اما در مورد محصولاتی که ارتباطی با «قوت» مردم نداشته تأثیر زیادی گذاشته است، به‌عنوان مثال فروش گل به‌شدت پایین آمده است.

پیش از این از محل تولید گل «ژِربرا» درآمد زیادی داشتیم و شرکت‌هایی که با آنان قرارداد داشتیم، گل را از ما پیش‌خرید کرده بودند.

گل‌های «رز» و «آنتوریوم»ی که تولید می‌کردیم طی یک سال به فروش می‌رساندیم؛ اما با اوضاع کرونا در هلند نیز که مهد گل دنیاست، بسیاری از گل‌ها را از بین بردند؛ بنابراین در شرایط فعلی مدیریت کرده  و میزان تولید گل را پایین آوردیم؛ اما در مجموع صنعت گل آسیب دیده است.

آنا: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان از چه رشته‌گرایش‌هایی برخوردار است و چه فعالیت‌هایی در این زمینه داشته‌اید؟

جلالی‌زند: دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان سال 1365 با رشته‌های علوم دامی، علوم زراعی یا همان زراعت و اصلاح نباتات فعالیت خودذ را به‌طور رسمی آغاز کرد. گیاه‌پزشکی، صنایع غذایی، خاک‌شناسی، محیط زیست و طراحی فضای سبز نیز از دیگر رشته‌هایی است که فعال است؛ البته در رشته طراحی فضای سبز فعلاً دانشجو نداریم.

6 باب آزمایشگاه مختص فعالیت‌های تحقیقاتی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در رشته کشاورزی داریم و از هشت باب آزمایشگاه آموزشی و پژوهشی نیز برخورداریم که مورد استفاده دانشجویان کارشناسی و کارشناسی‌ارشد است.

در مرکز پژوهشکده نیز جدیدترین دستگاه‌های پژوهشی مستقر شده است و پژوهشگران می‌توانند از این مرکز در راستای دستیابی به اهداف پژوهشی خود استفاده کنند.

قراردادی با یک شرکت دانش‌بنیان منعقد کرده‌ایم که معتمد سازمان استاندارد استان اصفهان است، به‌طوری‌که نمونه‌های ارسال شده از سوی سازمان غذا و دارو، دامپزشکی و ... به شرکت دانش‌بنیان می‌رسد و پس از آزمایش به اداره استاندارد ارائه داده می‌شود.

یک شرکت دانش‌بنیان با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی به تولید گز با شیرینی طبیعی (بدون شکر) اقدام کرده که به سودآوری نیز رسیده است.

 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) سرای گیاهان دارویی را با دو هکتار زمین ایجاد کرده‌ایم که فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و تولید گیاهان دارویی در آن انجام می‌شود.

در توافقنامه‌ای میان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان و رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مقرر شده نمایشگاه و موزه‌ گیاهان دارویی با هزینه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ایجاد شود که دانشجویان تخصصی رشته «فارماکوگنوزی» و دانشجویان دکتری حرفه‌ای داروسازی دانشگاه اصفهان در این زمینه با ما همکاری خواهند داشت.

مرکزی به نام قطب ترانسژنزيز داریم که زیر نظر معاونت پژوهش و فناوری‌ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در حوزه انتقال ژن، فعالیت‌های بیوتکنولوژی به‌خصوص امور دام مانند تلقیح مصنوعی، انتقال ژن بیشتر در حوزه سلول‌های جانوری و حتی سلول‌های گیاهی فعال است.

آنا: در حوزه شرکت دانش‌بنیان فعالیت دیگری داشته‌اید؟

جلالی‌زند: یک شرکت دانش‌بنیان دیگر نیز در تولید سموم گیاهی برای گاوداری‌ها و مرغداری‌ها مشغول است که محصول این فعالیت‌ها در مرحله پیرا انکوباسیون است.

انتهای پیام/4078/4062/