جنوب شرق تهران بهترین گزینه برای انتقال آرادکوه است/ هنوز مدیران کشور به محیط زیست باور جدی ندارند

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، دولت دوازدهم در حالی روی کار آمد که به نوعی خود را دولتی محیط‌زیستی می‌دانست و همواره در تلاش بود تا با وجود مشکلات مختلف در راستای حفاظت از عرصه‌های طبیعی کشور اقدامات مؤثری را به انجام برساند که بعضاً در مواردی هم با انتقاداتی مواجه بود.

با توجه به این‌که متولی این مهم سازمان حفاظت محیط زیست است در گفتگویی به بررسی ابعاد مختلف فعالیت‌های این سازمان با عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نشستیم.

آنا: از نظر شما در حال حاضر مهم‌ترین چالش محیط زیستی کشور چیست؟

کلانتری: چند مسئله بسیار مهم در ارتباط با موضوعات زیست محیطی وجود دارد که مهم‌ترین آن رفتارهای مدیران در قبال محیط زیست است. هنوز مدیران و مسئولان کشور، محیط زیست را به‌صورت جدی باور ندارند و بالاخره مردم هم به تبع رفتار مدیران، حافظ محیط زیست شوند.

شاید تعدادی از مدیران باشند که در حرف قبول دارند که محیط زیست مهم است؛ اما در عمل خیلی از مسئولان این باورشان را اجرایی نمی‌کنند. این موضوع از مدیران رده بالا تا پایین به همین ترتیب است. انصافاً باید گفت شخص رئیس جمهور مباحث زیست محیطی را قبول دارند ولی وقتی موضوعات زیست‌محیطی وارد دولت یا مجلس می‌شود مسائل دیگر اولویت پیدا می‌کنند به‌عنوان نمونه اگر در حال حاضر با وزیر آموزش و پرورش صحبت کنید می‌گوید محیط زیست مهم است ولی از سوی دیگر می‌بینیم که بحث محیط‌زیست از کتاب‌های درسی حذف شده و یا در بحث تولید خودرو همچنان خودروسازان در حال چانه‌زنی برای عدم رعایت استاندارد یورو 4 در خودروها هستند.

اگر بخواهیم خارج از این موضوع عام، مصداقی به این سؤال پاسخ داده شود باید گفت موضوع کم‌آبی، آلودگی هوا در کلانشهرها، پسماند به‌ویژه در شهرهای شمالی و حفظ منابع ژنتیکی اعم از گیاهی و جانوری از مهم‌‌ترین مسائل مطرح در حوزه محیط زیست کشور است.

آموزش عمومی از دیگر موضوعات مهم در محیط زیست است. مردم نخواهند محیط زیست را حفظ کنند، ما نمی‌توانیم آن را حفظ کنیم. کل محیط زیست یک سازمان بسیار کوچک با وظایف بزرگ است. این سازمان جمعاً با کمتر از 7 هزار نفر پرسنل اصلاً قادر نیست که محیط زیست را بدون کمک مردم حفظ کند.

خوشبختانه فرهنگ محیط زیست کشور بالا رفته ولی مشکلات موازی که در کشور به وجود آمده که بیشتر تحت تأثیر مشکلات اقتصادی برای زندگی مردم است. مصرف بیش از حد توان تحمل اکوسیستم کشور فشارهایی را به محیط زیست وارد کرده است. به عنوان مثال وقتی فشار می‌آوریم تا تولید مواد غذایی افزایش پیدا کند این فشار یا افزایش تولید در راستای توسعه پایدار نیست و در نتیجه فشار بر محیط زیست افزایش پیدا می‌کند. کاهش آب‌های زیرزمینی، آب‌های جاری مهار شده و به مقصد نرسیدن آب به دریاچه باعث خشک رودخانه‌ها و تهدید حیات وحش می‌شود.

آنا: عنوان شده هرگونه طرح گردشگری در منطقه آشوراده ممنوع است و این در حالی است که در زمان حضور شما در سازمان محیط زیست مجوزهایی در این خصوص صادر شده است. نظر شما در این خصوص چیست؟

کلانتری: آشوراده حدود 600 هکتار است و چیزی حدود 18 هکتار آن از قبل هم منطقه گردشگری بوده و پیش از زمان حضور من هم در دولت تصویب شده است. مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی ما نباید از مردم بریده شوند، منتهی با استانداردهای مخصوص به خودش باید استفاده شود. من مخالف این هستم که مردم را از محیط‌های طبیعی جدا کنیم منتهی باید ضوابطش را مشخص کنیم.

درصورتی‌که ما با در نظر گرفتن ضوابطمان کار را طبق طراحی‌های مصوب انجام دهیم، مشکلی پیش نخواهد آمد. به‌نظر من طرح گردشگری آشوراده هیچ تضادی با حفظ آن ندارد.

آنا: در زمان شما و ریاست خانم ابتکار در سازمان حفاظت محیط زیست فردی با نام جمشید آرین سازنده خودروهای الکتریکی بوده که واکنش محیط زیست شکایت از این فرد بوده و باعث شده این فرد فعالیتش را در خارج از کشور ادامه دهد؟

کلانتری: در زمان حضور من در سازمان حفاظت محیط زیست از این فرد شکایت نشده است.

آنا: سال 72 وقتی که شما وزیر جهاد کشاورزی بودید یک بخش از میانکاله را به‌عنوان بانک زمین در ازای یک شاخه نبات به بانک کشاورزی واگذار کرده‌اید، آیا این موضوع را تأیید می‌کنید؟

کلانتری: برخی اطلاعات نادرست را بزرگ می‌کنند. اولاً طبق قانون، مناطق حفاظت شده را هیچ‌کس نمی‌تواند واگذار کند و درصورتی‌که قرار باشد بخشی از مناطق حفاظت شده یا پارک‌های ملی واگذار شود حتماً باید به تصویب شورای عالی محیط زیست برسد که رئیسش، رئیس جمهور است.

داستان واگذاری این زمین در میانکاله بدین ترتیب بوده که ما بانک زمین را به‌عنوان زیرمجموعه بانک کشاورزی برای اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشکده‌های کشاورزی که بیکار بودند ایجاد کردیم.

چون این افراد سرمایه نداشتند عنوان کردیم که بانک کشاورزی شرکتی به نام بانک زمین به وجود آورد. ما به‌عنوان وزارت کشاورزی زمین در اختیار این بانک زمین قرار دادیم که آن را آباد کرده و آب‌رسانی کند. در این طرح زمین به متقاضیانی که فارغ‌التحصیلان دانشکده کشاورزی بودند واگذار شد و چون آنها سرمایه نداشتند بانک کشاورزی از طرف آن افراد به قیمت تمام شده، پول زمین را به بانک زمین پرداخت می‌کرد که تبدیل به سرمایه بانک زمین شد ولی این افراد به بانک کشاورزی بدهکار می‌شدند که در این راستا بنا به طرحی که بانک زمین در دست انجام داشت از محل درآمدش بدهی بانک کشاورزی را پرداخت می‌کرد.

وسعت این زمین حدود 18 هزار هکتار در حاشیه میانکاله بود که بعداً محیط زیست اعلام کرد که از این میزان 12 هزار و 600 هکتارش جزو مناطق حفاظت شده است که این مقدار از مناطق واگذار شده جدا و تنها حدود 6 هزار و 200 تا 300 هکتار تحویل بانک زمین شد.

موضوعاتی که این روزها مطرح می‌شود اصلاً ربطی به سازمان حفاظت محیط زیست ندارد. زمانی‌که برخی مشکلی پیدا نمی‌کنند به سراغ مسائل 25 سال پیش می‌روند و حاشیه‌سازی می‌کنند.

آنا: بحث انتقال آرادکوه به کجا رسید؟ با وجود دستور رئیس‌جمهور مبنی بر انتقال آن ولی همچنان هیچ اقدام مؤثری در این خصوص صورت نگرفته است، آیا سازمان حفاظت محیط زیست این موضوع را پیگیری کرده است؟

کلانتری: آرادکوه حدود 50 سال پیش که تهران و شهرری خیلی کوچک بود به‌عنوان مرکز دفن زباله تهران تعیین شده بود و زباله‌های تهران تا امروز هم به آنجا می‌رود. تهران در آن زمان 2 میلیون جمعیت داشت درحالی‌که الان تهران 10 میلیون ساکن دارد. من شخصاً دو بار به آرادکوه رفته‌ام. در حال حاضر منازل مسکونی مردم در شهرری در 200 متری آرادکوه است و شیرابه‌های زباله‌ها هم در خانه‌های مردم جاری است.

در کنار آرادکوه یک کارخانه کمپوست‌سازی احداث شده که اکنون نزدیک 500 تا 600 هزار تن کمپوست در آنجا انباشته شده است. در وهله اول بوی بدی که متصاعد می‌شود چه در جنوب تهران و چه در اتوبان قم بخش عمده‌اش متعلق به آن کمپوست است نه خود زباله.

درست است که زباله هم دیگر نباید آنجا باشد ولی آن کمپوست‌ها باید ساماندهی شود.  این کمپوست‌ها باید گاز متان آن گرفته شده، گندزدایی و به مصرف کشاورزی برسد. این محل نباید محل انباشت کمپوست باشد زیرا این مواد به خودی خود بدبو است.

در حال حاضر آرادکوه با منازل مسکونی مردم محاصره شده، زمینی 60 هکتاری به ارتفاع 50 تا 60 متر زباله.

ما در خصوص انتقال آرادکوه پیشنهادهایی را ارائه کردیم و احتمالاً هفته آینده و یا هفته بعد آن قرار است جلسه‌ای را با شهردار تهران داشته باشیم.

باید گاز متان از کمپوست‌ها گرفته شده و گندزدایی شود و به مصرف کشاورزی برسد. آنجا نباید محل انباشت کمپوست باشد. کمپوست به خودی خود بدبو است و آنجا نباید دیگر محل دفن زباله باشد. اصلاً آرادکوه دارد با منازل مسکونی محاصره می‌شود. 60 هکتار زمین به ارتفاع 50 تا 60 متر زباله از سطح زمین. انتقال آرادکوه دستور صریح رئیس جمهور است و باید فکری به حال آن کنیم. ما در راستای سلامتی مردم به این موضوع تأکید داریم ولی باید گزینه جایگزین برای آن ارائه دهیم. اگر می‌خواهیم آرادکوه را تعطیل کنیم باید فکری به حال زباله‌ها کنیم.

آنا: آیا گزینه پیشنهادی برای انتقال آرادکوه از سوی سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد؟

کلانتری: به‌نظر من بهترین گزینه برای انتقال زباله‌های شهر تهران، 50 تا 60 کیلومتری جنوب شرق تهران در میان کویر است. این زباله‌ها هم باید به آنجا منتقل شده و هم تبدیل به انرژی شود. ده‌ها میلیون تن زباله در آرادکوه انباشته شده است.

نکته مهم این است که این انتقال هزینه‌بر است. ممکن است شهرداری بگوید 400 تا 500 میلیون دلار یا صحبت یک میلیارد دلار است ولی ما در آن منطقه زمین ما کم نداریم زیرا تمام جنوب شرق تهران کویر است.

ما نمی‌توانیم به این موضوع بی‌تفاوت باشیم. شهرداری و وزارت کشور هم نباید بی‌تفاوت باشند. در هر صورت یک وقتی آرادکوه خارج از شهر بود اما الان نیست و جزئی از شهر است.

زمانی رئیس جمهور مصمم بود که حتی دولت 400 تا 500 میلیون دلار برای این انتقال از محل صندوق توسعه ملی به شهرداری وام دهد و پس از تکمیل آن فرآیند پول به‌تدریج به دولت بازگردانده شود اما مشکل ما در این انتقال بی‌پولی، تحریم و درآمد کم ارزی است.

آنا: حوزه محیط‌بانی مهم‌‌ترین بخش‌های فعالیت‌ اجرایی سازمان محیط‌زیست را به خود اختصاص داده است. با وجود اقداماتی که در راستای بهبود وضعیت معیشتی آنها صورت گرفته ولی همچنان آنها در مضیقه هستند. آیا اقدامات دیگری از سوی سازمان در دست انجام است؟

کلانتری: از زمانی‌که به سازمان حفاظت محیط زیست آمده‌ام دغدغه‌ اول من محیط‌بانی بوده است. محیط‌بانان سه سال پیش به‌طور قطع و یقین پایین‌ترین دستمزدها را در تمام بخش‌های دولت دریافت می‌کردند.

در عین حال این افراد موظف بودند که حداقل ماهی 350 ساعت در پاسگاه‌های خود زندگی کنند. ما از نظر درآمدی دریافتی 85 درصد که شامل نیروهای رسمی و قراردادی بودند را نسبت به سال پیش سه برابر افزایش داده‌ایم و بیشتر از این هم توان و منابع در اختیار نداریم.

حدود 15 درصد از محیط‌بانان باقی می‌مانند که حدود 500 نفر می‌شود که بر این اساس با سازمان امور اداری و استخدامی در حال مذاکره هستیم که فکری به حال آنها کنیم.

انتهای پیام/4105/پ