رادیو، رسانه هشتادساله‌ای که به برنامه‌های خاطره‌سازش می‌بالد/ چرا فرآوری برنامه‌های رادیویی خاطره‌ساز مهم است؟

به گزارش خبرنگار حوزه رادیو و تلویزیون گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، در روزگاری که به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی و بستر بی‌پایان اینترنت، سلطان بلامنازع قلمرو رسانه و ارتباطات هستند، رادیو همچون سرداری پیر اما هوشیار و خردمند و پرقوت به حیات خود ادامه می‌دهد.

رسانه‌ای که همنشین هشتادساله مردم شد

اردیبهشت‌ماه امسال رادیو در کشور ما هشتادسالگی‌اش را هم پشت سر گذاشت. رسانه‌‌ای که از زمان شکل‌گیری پا‌به‌پای حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم پیش رفته و زبان گویا و همنشین مدام آنها بوده است.

در کنار این همنشینی، باید به گستره نفوذ رادیو به‌ویژه پیش از همه‌گیرشدن شبکه‌های تلویزیونی و سایر ابزارهای رسانه‌ای اشاره کرد. در دهه‌های اخیر، استفاده از رادیو تا دورترین شهرها و روستاهای دور از مرکز نیز رواج پیدا کرد. با توجه به این ویژگی، این ابزار ارتباطی بهترین وسیله برای اطلاع رسانی در هنگام بحران یا وقوع رویدادهای غیرمترقبه محسوب می‌شد.

در کنار این کارکرد مهم، دو عنصر سرگرمی و آموزش نیز از مهم‌ترین رسالت‌های رادیوست. در طول این هشت دهه، برنامه‌های پرشنونده و خاطره‌ساز فراوانی از رادیو پخش شده‌اند که بعد از مدتی به بخشی از خاطره جمعی ایرانیان تبدیل شده و در ذهن آنان ماندگار شد.

حتی برخلاف برنامه‌های تلویزیونی و فیلم های سینمای پیش از انقلاب، شاهد بودیم که برخی برنامه‌های رادیویی، پس از انقلاب هم با اندکی تغییر به کار خود ادامه دادند و حتی عنوان برخی از این برنامه‌ها همچون «راه شب» و «قصه شب»  تغییر نکرد.

 شبکه‌های اجتماعی؛ یار شاطر یا بار خاطر رادیو؟!

در سال‌های پس از انقلاب به موازات گسترش قابل توجه تعداد شبکه‌های رادیویی و پوشش گسترده که تقریباً تمام جغرافیای ایران را در برمی‌گرفت، برنامه‌های رادیو از نظر کیفی پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای یافتند.

در سال‌های دهه شصت نیز برخی برنامه‌های رادیویی همچون «قصه ظهر جمعه»، «صبح جمعه با شما» و «سلام صبح به خیر» به دایره برنامه‌های پرمخاطب رادیو اضافه شد. این برنامه‌ها با فراز و فرود و شدت و ضعف در طول چهار دهه اخیر به کار خود ادامه داده‌اند و مخاطبان خاص خود را نیز داشته‌اند.

به این ‌ترتیب می‌توان رادیو را پدیده‌ای دانست که در کنار کارکردهای مرسوم رسانه‌ای، خصلت خاطره‌سازی و خاطره‌پروری ماندگاری دارد. در سال‌های اخیر،گسترش ابزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی، به شدت رسانه‌های سنتی همچون رادیو و تلویزیون و مطبوعات را به حاشیه برد و زنگ خطر بحران مخاطب را برای آنان به صدا در آورد.

بااین‌حال همین پیشرفت‌های فناورانه، خود به بستری برای گسترش دامنه مخاطبان و افزایش سرعت اطلاع‌رسانی و برنامه‌سازی تبدیل شد. به عبارت دیگر، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها اگرچه بخش عمده‌ای از مخاطبان رادیو را به سمت خود جذب کردند، اما از سوی دگر بستری بودند تا شبکه‌های رسمی رادیویی برنامه‌های خود رادر آن به مخاطبان عرضه کنند؛ ضمن این که دسترسی شنوندگان به برنامه‌های زنده و آرشیوی نیز از طریق این ابزارهای نوین گسترش پیدا کرد.

از طرف دیگر بسیاری از علاقه‌مندان به فعالیت رسانه‌ای در رادیو از طریق تولید پادکست‌ها و فعالیت در شبکه‌های مجازی، به کسب تجربه پرداخته و فضایی برای نشان دادن توانمندی‌های خود یافتند.

ضرورت و الزامات احیای برنامه‌های خاطره‌ساز رادیو 

چند سالی است که روند احیا و یا تقویت این برنامه‌ها در دستور کار رادیو و به ویژه مدیران رادیو ایران به عنوان قدیمی‌ترین شبکه رادیویی قرار گرفته است. شاید برنامه‌های رادیویی از حیث کمیّت مخاطبان به دوران طلایی دهه پنجاه و شصت نرسد، اما از لحاظ کیفی تقویت و احیای این برنامه‌ها می‌تواند رادیو را همچنان در جایگاه همنشین قدیمی مخاطبان حفظ کند.

«سلام صبح به خیر»، «صبح جمعه با شما»،«قصه ظهر جمعه»، «راه شب»، «فرهنگ مردم»، «تقویم تاریخ»، «قصه شب» و... از جمله این برنامه‌هاست که همچنان با مخاطبان ویژه خود در حال پخش هستند.

‌برنامه‌هایی همچون صبح جمعه با شما، قصه ظهر جمعه، راه شب با اعمال تغییراتی در حال پخش هستند و سایر برنامه‌ها نیز می‌تواند در این فرایند قرار گیرند. هرچند این اقدام، ظرایفی را هم به دنبال دارد از جمله این که دچار تکرار و رکود نشود و در فرم و محتوای خود شرایط روز و اقتضای زمان و مخاطب را نیز درنظر بگیرد.

استفاده از تجربه برنامه‌سازان، مجریان، هنرمندان قدیمی (چه آنان که در قید حیات هستند و چه با مراجعه به برنامه‌ها و یا خاطرات درگذشتگان) و ترکیب آنان با نوآوری، و جسارت و جوانان می‌تواند این روند را پربار سازد.

رادیو این روزها پویا و فعال است اما فرآوری و یادآوری روزگار خوش آن در گذشته می‌تواند این پویایی را دوچندان کند تا این رسانه هشتادساله همچنان در مسیر خاطره سازی، اطلاع‌رسانی و سرگر‌م‌سازی ادامه دهد.

اما چیستی و چگونگی فرآوری و احیای برنامه‌های رادیویی خاطره‌ساز به عنوان یکی از برنامه‌های معاونت صدا در چند سال اخیر، موضوع پرونده‌ای است که گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا در روزهای آینده به آن خواهد پرداخت.

 انتهای پیام/4104/پ