10 سکانس از هشدارهای رهبر معظم انقلاب درباره برجام و مذاکره با غربی‌ها+ فیلم

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری آنا، واژه «نرمش قهرمانانه» از سال 1392 وارد فضای سیاسی ایران شد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار شهریور ماه سال 1392 با جمعی از اعضای مجلس خبرگان رهبری درباره مذاکره با طرف‌های غربی که آن روزها بسیار داغ شده بود، فرمودند: «نرمش، انعطاف و مانور هنرمندانه و قهرمانانه در همه‌ عرصه‌های سیاسی، یک كار مطلوب و مورد قبولی است، لكن این مانور هنرمندانه نبایستی به معنای عبور از خطوط قرمز، یا برگشتن از راهبردهای اساسی، یا عدم توجّه به آرمانها باشد؛ اینها را باید رعایت كرد».

بعد از این صحبت‌ها بود که رسانه‌های داخلی طرفدار دولت حسن روحانی و جریان اصلاحات این موضوع را جا انداختند که رهبری دستور مذاکره با غربی‌ها برای موضوع هسته‌ای را صادر کردند.

دولت حسن روحانی از همان ابتدای سال 92 شروع به مذاکره با غربی‌ها کرد. مهم‌ترین حرکت او در سیاست‌خارجی که به گفته بسیاری از کارشناسان عبور از خط قرمز محسوب می‌شد مذاکره مستقیم با دولت آمریکا بود.

محمدجواد ظریف که مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت بارها با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا مذاکره دو نفر انجام داد و سرانجام این موضوع به توافق جامع هسته‌ای یا برجام ختم شد.

بعد از اتمام دولت اوباما و سرکار آمدن ترامپ در کاخ‌سفید او از برجام خارج شد و تمام تحریم‌ها را بازگرداند. البته در مدت سه سال گذشته بارها دولت روحانی و شخص ظریف اعلام کردند که اروپا پشتیبان ایران خواهد بود و کارهای آنها برای ما تضمین است. البته ظریف در جای دیگر هم گفته بود که تضمین توافق هسته‌ای «امضای کری» است که هیچ تضمینی کتبی از سوی هیئت حاکمه آمریکا برای آن گرفته نشد.

از این رو بود که بعد از بدعهدی آمریکا و شکست برجام و مذاکرات، دولت مسئولیت مذاکرات را برعهده نگرفت و برخی از رسانه‌های دولتی و اصلاح‌طلب اعلام کردند که توافق هسته‌ای و مذاکره با اروپا با دستور یا هدایت‌ رهبر معظم انقلاب انجام شده است، به همین دلیل برخی از بیانات و تذکرات رهبر انقلاب درباره مذاکره با آمریکا، اروپا و برجام را بررسی می‌کنیم.

سکانس اول: بفهمید دشمن در نبرد با شما کیست!

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنانی بلافاصله بعد از بیانات معروف درباره نرمش قهرمانانه در تذکری به مسئولان گفتند: «ما مخالف با حركت‌های صحیح و منطقی دیپلماسی هم نیستیم؛ چه در عالم دیپلماسی ، چه در عالم سیاستهای داخلی. بنده معتقد به همان چیزی هستم كه سالها پیش اسم‌گذاری شد «نرمش قهرمانانه»؛ نرمش در یک جاهایی بسیار لازم است، بسیار خوب است؛ عیبی ندارد، اما این كشتی‌گیری كه دارد با حریف خودش كشتی می‌گیرد و یک جاهایی به دلیل فنّی نرمشی نشان می‌دهد، فراموش نكند كه طرفش كیست؛ فراموش نكند كه مشغول چه كاری است؛ این شرط اصلی است؛ بفهمند كه دارند چه‌كار می‌كنند، بدانند كه با چه كسی مواجهند، با چه كسی طرفند، آماج حمله‌ طرف آنها كجای مسئله است؛ این را توجّه داشته باشند».

سکانس دوم: نرمش قهرمانانه به معنی عقب‌نشینی نیست

شتاب تند دولت برای مذاکره و رعایت نکردن خطوط قرمز در مذاکرات هسته‌ای سبب شد رهبر معظم انقلاب طی 3 ماه در همان سال 92 بار دیگر تذکر بدهند. ایشان گفتند: «ما تعبیر نرمش قهرمانانه را به كار بردیم؛ یک عدّه‌ای آن را به معنی دست برداشتن از آرمان‌ها و هدف‌های نظام اسلامی معنا كردند؛ بعضی از دشمنان هم همین را مستمسكی قرار دادند برای اینكه نظام اسلامی را به عقب‌نشینی از اصول خودش متّهم كنند؛ اینها خلاف بود، اینها بدفهمی است».

دولت حسن روحانی به طرف‌های 5+1 به توافق هسته‌ای دست یافت و برای اجرای آن آماده می‌شد. حسن روحانی نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب درباره این موضوع نوشتند و رهبری هم در جواب نامه ابتدا خواستند که توافق هسته‌ای در اختیار مجلس قرار گیرد و همچنین از همه مهم‌تر نامه‌ای 9 بندی به‌عنوان شروط به دولت ابلاغ کردند.

رهبری در نامه به دولت چند موضوع را متذکر شدند. ابتدا اینکه باید تعهدات ایران و کشورهای غربی همزمان و قدم به قدم باشد که دولت این خط قرمز را رعایت نکرد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از دولت خواستند که غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با همان سرعت پیشرفت داشته باشد و یا از همه مهم‌تر لغو و نه توقف کامل تحریم‌ها را مهم‌ترین شرط برای اجرای برجام دانستند که با توجه به تحریم‌های پی در پی دولت آمریکا این موضوع کاملاً محقق نشد.

سکانس سوم: برجام 2 و 3 و 4 رخ ندهد

بعد از این اتفاقات رهبر معظم انقلاب دوباره به موضوع برجام وارد شدند و این بار انتقاد تندتری به توافق هسته‌ای کردند. ایشان در جمع مردم مشهد در سال 1395 فرمودند: «در قضیه‌ هسته‌ای توافق شد و اسم این را گذاشتیم «برجام»؛ برجام دیگری در قضایای منطقه، برجام دیگری در قضایای قانون اساسی کشور؛ برجام ۲ و ۳ و ۴ و الی‌غیرذلک بایستی به‌وجود بیاید تا ما بتوانیم راحت زندگی کنیم. این منطقی است که سعی می‌کنند این منطق را در بین نخبگان جامعه و از سوی نخبگان جامعه به افکار عمومی جامعه منتقل کنند. معنای این حرف چیست؟ معنای این حرف این است که جمهوری اسلامی از مسائل اساسی‌ای که به حکم اسلام و به حکم برجستگی‌های نظام جمهوری اسلامی پایبند به آنها است، صرف‌نظر کند: از مسئله‌ فلسطین صرف‌نظر کند، از حمایت از مقاومت در منطقه صرفنظر کند، از مظلومان منطقه -مثل ملّت فلسطین، مثل مردم غزّه، مثل مردم یمن، مثل مردم بحرین- پشتیبانی و حمایت سیاسی نکند، و نظام جمهوری اسلامی با تعدیل خواسته‌های خود، خود را به آنچه طرف مقابل یعنی آمریکا به دنبال تحقّق آن است، نزدیک بکند».

ایشان درباره تحریم‌های برجامی هم انتقاد کردند و گفتند: «ما پول‌هایی داریم در خارج از کشور؛ [مثلاً] نفت فروخته‌ایم، پولش را به ما نداده‌اند. در قضیه‌ برجام بنا بر این شد که این پولها برگردد، البتّه اکثرش برنگشته، اغلبش برنگشته و دچار مشکل است».

سکانس چهارم: برجام خلل‌وفُرَجی زیادی دارد

در اواخر سال 1395 رهبر معظم انقلاب مستقیماً به متن برجام اشاره کردند و درباره معایب آن فرمودند: «معایب همان چیزی است که همیشه از آن بیمناک بودیم و تکرار می‌کردیم و می‌گفتیم؛ می‌گفتیم: آقا، اینها بدعهدند، بدذاتند، دبّه‌دربیار هستند، زیر قولشان می‌زنند، عمل نمی‌کنند؛ معایب هم اینها است. خلل‌وفُرَجی وجود دارد در برجام که این معایب می‌توانند خودشان را نشان بدهند و اگر این خلل‌وفُرَج بسته می‌شد، البتّه معایب کمتر می‌شد یا منتفی می‌شد. امّا در مورد خود برجام؛ خود سند همان‌طور که عرض کردم یک خلل‌وفُرَجی دارد، یک زوایای پرابهامی دارد که اینها موجب شده است که دشمن بتواند سوءاستفاده کند، طرف مقابل بتواند از آنها سوءاستفاده کند».

سکانس پنجم: نقض کنند ما هم نقض می‌کنیم

رهبر انقلاب در فاز بعدی روشنگری در مورد برجام و مذاکره با آمریکا به شعارهای ترامپ در مناظره‌های سیاسی اشاره می‌کنند. ترامپ و تام کاتن گفته‌ بودند که برجام را پاره می‌کنند. رهبر انقلاب در پاسخ به این شعارها فرمودند: «ما البتّه برجام را ابتدائاً نقض نخواهیم کرد؛ این را همه بدانند! ما نقض نمی‌کنیم برجام را لکن اگر طرف مقابل نقض کند که حالا همین‌طور این کسانی که نامزد ریاست جمهوری آمریکایند، مدام دارند تهدید می‌کنند که ما می‌آییم پاره می‌کنیم، نقض می‌کنیم، اینها اگر پاره کردند، ما آتش می‌زنیم. اینکه حالا نقض نمی‌کنیم، متّکی است به دستور قرآن: اَوفوا بِالعَهد؛ بالاخره یک معاهده‌ای است انجام داده‌ایم، نمی‌خواهیم معاهده را ما به هم بزنیم؛ و آنکه اگر آنها نقض کردند، ما هم نقض خواهیم کرد، این هم متّکی است به آیه‌ی قرآن: وَ اِمّا تَخافَنَّ مِن قَومٍ خِیانَةً فَانبِذ اِلَیهِم عَلی‌ سَوآء».

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که به موضوع خوشبین نبودند بارها درباره مذاکرات تذکرهایی دادند. ایشان درباره تجربه برجام خطاب به مردم ایران عنوان کردند: «باید در قضایای بعدی مراقب بود تا این تجربه‌ها تکرار نشوند و از یک سوراخ، دو بار گزیده نشویم. دل‌خوش کردن به مسائلی نظیر بی‌آبرو شدن آمریکا و یا بروز اختلاف ظاهری میان آمریکا و اروپا در ماجرای اخیر، نافی استفاده از تجربیات هستند؛ اینها واقعیات است اما، مگر ما برای این چیزها مذاکره کردیم که حالا به آنها دلخوش کنیم؟».

رهبر انقلاب درباره بدعهدی اروپایی‌ها هم نکات زیادی گفتند. ایشان فرمودند: «با اشاره به بدعهدی و بی‌صداقتی 3 کشور اروپایی در اوایل دهه 80 بر سر مسئله هسته‌ای: اروپایی‌ها باید ثابت کنند که این بار قصد تکرار آن بدعهدی را ندارند».

این نکات به قدری اهمیت دارد که امروزه و بعد از چند سال می‌توان به آنها استناد کرد. حال اروپایی‌ها دیگر هیچ تعهدی در قبال برجام ندارند و صدها جلسه دولت و تیم وزارت خارجه با اروپایی‌ها درباره کانال‌های مالی مانند؛ «SPV» و «اینستکس» راه به جایی نبرد.

مقام معظم رهبری درباره این موضوع هم تذکر دادند و خطاب به سران کشورهای اروپایی گفتند: «خروج آمریکا از برجام را نقض قطعنامه 2231 سازمان ملل است؛ اروپایی‌ها باید قطعنامه‌ای علیه آمریکا به شورای امنیت ببرند و به این حرکت آمریکا اعتراض کنند».

سکانس ششم؛ به اروپایی‌ها هم اعتماد نکنید

حتی در سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران هم رهبری موضوع مذاکره مجدد با آمریکا را مطرح کردند و راجع به آن تذکر دادند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به صحبتهای نخست‌وزیر ژاپن مبنی بر درخواست آمریکا برای مذاکره درباره‌ی موضوع هسته‌ای، گفتند: جمهوری اسلامی ایران به مدت پنج، شش سال در موضوع هسته‌ای با آمریکا و اروپایی‌ها در قالب 5+1 مذاکره کرد و به یک نتیجه هم رسید، اما آمریکا زیر این توافق و قرارداد قطعی زد، بنابراین کدام فرد عاقلی است که دوباره با کشوری که زیر تمام توافقها زده، مذاکره کند؟ 

رهبر انقلاب در پاسخ به افرادی هم که می‌گفتند که ایشان موافق مذاکره با آمریکا بوده دوباره تأکید کردند: «خب! در کشور صحبت، صحبت اروپایی‌ها و پیشنهادهای اروپایی است. من توصیه‌ام این است که به اروپایی‌ها هم اعتماد نکنید. در مورد آمریکا هم من از دو، سه سال پیش که این بحثهای مذاکرات مربوط به هسته‌ای برقرار بود دائماً، هم خصوصی به مسئولین می‌گفتم، هم در جلسات عمومی -در سخنرانی‌ها- مکرّر گفتم که من اعتمادی به اینها ندارم. به اینها اعتماد نکنید؛ به اینها اطمینان [نکنید]؛ به حرفشان، به قولشان، به امضایشان، به لبخندشان اعتماد نکنید، اینها مورد اعتماد نیستند».

یا در جایی دیگر درباره برجام فرمودند: «کسانی که امید می‌بندند به اینکه بنشینیم با آمریکا در فلان مسئله مذاکره کنیم و به یک نقطۀ توافقی برسیم -یعنی ما یک تعهّدی بکنیم، طرف مقابل هم یک تعهّدی بکند- از این غفلت می‌کنند که ما ناگزیر باید به همۀ تعهّدهای خود عمل کنیم [امّا] طرف مقابل با طُرق مختلف، با شیوه‌های مختلف، با خدعه، با تقلّب سر باز می‌زند و به تعهّدهایی که کرده است عمل نمی‌کند. این چیزی است که ما امروز در مقابل چشم خودمان داریم می‌‌بینیم؛ یعنی خسارت محض».

سکانس هفتم: من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم

تیر خلاص و اصلی رهبر انقلاب درباره مخالفت با برجام در دیدار دانشجویی بازگو شد. «اقدام برخی‌ها در نسبت دادن تصویب برجام به رهبری» سؤال دیگر یکی از دانشجویان بود که رهبر انقلاب اسلامی درباره آن گفتند: «شما البته چشم و هوش دارید و همه چیز را می‌فهمید. در آن نامه‌ای که درباره برجام به مسئولان نوشتم مشخص است که تصویب باید چگونه باشد. در آن نامه شرایطی ذکر شده که در آن صورت، تصویب می‌شود. البته اگر آن شرایط و خصوصیات اجرا و اعمال نشد، وظیفه رهبری این نیست که وسط بیاید و بگوید برجام نباید اجرا شود. من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این کار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم و موارد زیادی را به آنها تذکر دادیم.

سکانس هشتم؛ خط قرمزها رعایت نشد

درباره خط قرمزهای رهبری در برجام هم ایشان پاسخ مهمی داده‌اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی گفتند: «در همین توافق اخیر هسته‌ای هم اگرچه این توافق را ما تأیید کردیم و برگزارکنندگان این توافق را مورد قبول اعلام کردیم و قبول داریم آنها را، لکن اینجا هم همینجور بود؛ وزیر خارجه محترم ما در مواردی به بنده گفت که ما {مثال } اینجا را یا این خط قرمز را دیگر نتوانستیم حفظ کنیم».

سکانس نهم؛ معطل اروپا نمانید

بعد از اینکه آمریکا خروج از برجام را اعلام کرد، دولت حسن روحانی به شدت وارد مذاکره با طرف‌های اروپایی شد. بارها و بارها روزنامه‌های حامی دولت تیتر زدند که اروپا پشتیبان ایران است. رهبر معظم انقلاب اسلامی اردیبهشت سال گذشته که بی‌عملی و بدعهدی اروپا در قضیه برجام حتی برای دولتمردان ثابت شده بود بار دیگر ضمن توصیه دولت به عدم چشمداشت به خارج برای حل مشکلات کشور تصریح کردند: برای اصلاح امور هم چشم به خارج از کشور نداشته باشید؛ دیگران به ما کمکی نخواهند کرد [بلکه] ضربه می‌زنند؛ خارج به ما ضربه [می‌زند]. اروپا را ملاحظه می‌کنید؟ این کشورهای اروپایی که دیگر آمریکا نبودند، ما با اینها که دعوایی نداشتیم، ما که با اینها اختلاف نداشتیم، با بعضی‌شان به‌اصطلاح روابط خوب دوستانه هم داشتیم. ملاحظه می‌کنید چه جوری برخورد کردند در همین قضیّه برجام و تعهدات‌شان و مانند اینها».

همچنین رهبر معظم انقلاب در دی ماه سال گذشته ضمن گلایه از دولتمردان نسبت به بی‌توجهی به هشدارهای داده شده درخصوص بی‌اعتمادی نسبت به اروپایی‌ها فرمودند: «بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف می‌زدند، مدام یاوه‌گویی می‌کردند، بنده همان روز هم گفتم من به اینها اعتمادی ندارم، اینها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود».

وی همچنین دی ماه سال گذشته ضمن گلایه از دولتمردان نسبت به بی‌توجهی به هشدارهای داده شده درخصوص بی‌اعتمادی نسبت به اروپایی‌ها فرمودند: «بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف می‌زدند، مدام یاوه‌گویی می‌کردند، بنده همان روز هم گفتم من به اینها اعتمادی ندارم، اینها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود و به این سه کشور هم اعتمادی نکنید». یا در جای دیگر رهبر انقلاب گفتند که نباید منتظر بسته اروپایی‌ها برای برجام ماند و باید کار خودمان را انجام دهیم».

سکانس آخر؛ پایان تعهدات برجامی...

رهبر معظم انقلاب اسلامی در آخرین مورد به این موضوع اشاره کردند که باید تعهدات هسته‌ای ایران گام به گام برداشته شود و در همین زمینه ایران 6 گام هسته‌ای برای کاهش تعهدات برداشت و غنی‌سازی ایران به 4.5 درصد رسید و محدودیت‌های تحقیق و توسعه کاسته شد و فردو نیز دوباره در مدار هسته‌ای قرار گرفت.

گزارش از محمدعلی حسن ‌نیا

انتهای پیام/4082/