شیوع کرونا سرعت فرسایش خاک در دنیا را کاهش داد/ سرخیل: خاک تا 40 برابر سریع‌تر از ذخیره شدن از بین می‌رود

به گزارش خبرنگار حوزه محیط‌زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، در مباحث زیست‌محیطی خاک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌عنوان سرمایه برای هر کشوری محسوب می‌شود. از مهم‌ترین کارکردهای خاک می‌توان به کاهش تنش‌های آبی هم در تحصیل و هم ذخیره‌سازی آب اشاره کرد.

توسعه پوشش گیاهی، مراتع و جنگل‌ها ناشی از رطوبت موجود در خاک است و نبود آن و یا فرسایش آن می‌تواند عامل بروز بلایای طبیعی همچون سیل، گردوغبار و حتی خشک‌سالی شود.

با وجودی که خاک را می‌توان در زمره منابع تجدیدپذیر دانست ولی با توجه به این‌که این ماده ارزشمند با عمل هوازدگی سنگ بستر آغاز شده و با انجام فرآیندهای فیزیکی- شیمیایی و زیستی دیگر تکمیل می‌شود تشکیل دوباره آن به صدها سال زمان نیاز دارد و تلاش برای حفظ و کاهش سرعت فرسایش آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

علی‌رغم اهمیت این ماده حیاتی در محیط‌زیست، کشور ما در جهان جزء کشورهایی است که در بحث فرسایش خاک در رتبه‌های اول جای دارد و بی‌توجهی به آن در چند دهه اخیر باعث شد تا بالاخره سال گذشته برای حفظ آن قانونی تحت عنوان قانون حفاظت از خاک به تصویب برسد تا بر اساس آن مباحث بهره‌برداری واحدهای تولیدی، صنعتی، خدماتی و معدنی از خاک، ممنوعیت خروج آن از کشور، شناسایی مواد آلاینده خاک و اشخاص آلوده‌کننده آن و اعلام وقوع وضعیت اضطراری بر اساس حدود مجاز آلودگی خاک در آن موردتوجه قرار گیرد.

در این میان به جز بهره‌برداری‌های داخلی از خاک بروز بحران‌های جهانی علاوه بر وضعیت اقتصادی جهان می‌تواند حتی بر اجزای محیط‌زیست همچون خاک هم تأثیرگذار باشد.

شیوع ویروس کرونا از حدود 5 ماه گذشته معادلات جهانی را در همه حوزه‌ها به‌هم‌ریخته و بسیاری از کسب‌وکارها را نیز به تعطیلی کشانده است. همین موضوع تلاش‌های بشر برای بهره‌برداری بیشتر از طبیعت را نیز تحت تأثیر قرار داده و باعث شده برخی از اجزای محیط‌زیست همچون خاک از سرعت فرسایشش کاسته شده و فرصت بیشتری برای احیای خود به دست آورد.

در همین خصوص حمید سرخیل عضو هیئت‌علمی دانشکده محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار آنا اظهار کرد: محیط‌زیست شامل آب، خاک، هوا و موجودات زنده است و در این میان پیشرفت‌های تکنولوژیکی بشر به‌دلیل تناسب نداشتن آن با محیط‌زیست در دوران‌های مختلف باعث نادیده گرفته شدن روابط صحیح میان نیازهای بشری و محیط‌زیست شده و روزبه‌روز کره زمین را با مسائل پیچیده‌تری مواجه می‌کند.

وی ادامه داد: انسان با فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و بهره‌برداری از منابع و امکاناتی که برای ادامه زندگی در این محیط انجام می‌دهد ضمن ایجاد تغییرات مفید و مناسب سبب آلودگی آن نیز شده است. به‌طورکلی هرگونه تغییر در ویژگی‌های اجزای تشکیل‌دهنده محیط‌زیست به‌طوری‌که عملکرد طبیعی و تعادل زیستی آن‌ها را مختل کند و مستقیم یا غیرمستقیم منافع و حیات موجودات زنده را به مخاطره می‌اندازد آلودگی محسوب می‌شود.

عضو هیئت‌علمی دانشکده محیط‌زیست با بیان این‌که خاک سومین جزء عمده محیط‌زیست پس از آب‌وهوا است و هرگونه تغییر در ویژگی‌های آن‌ها آلودگی محسوب می‌شود، گفت: یکی از مهم‌ترین آلودگی‌ها، آلودگی خاک است که عبارت است از پخش یا آمیختن یک یا چند ماده خارجی به خاک به مقدار و مدتی که کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن برای انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان و یا آثار و ابنیه زیان‌آور باشد.

سرخیل با اشاره به این مطلب که آلودگی خاک معمولاً درنتیجه عادات غیربهداشتی، فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی و روش‌های نادرست دفع مواد زائد، جامد، مایع ایجاد می‌شود، افزود: انواع آلاینده‌های خاک شامل مواد آلی، غیرآلی (معدنی)، رادیونوکلوئیدها، فلزات سنگین و نمک‌هایشان، کودهای ازته، رسوبات اسیدی، آفت‌کش‌ها و مواردی از این قبیل است.

وی تصریح کرد: آلودگی خاک نه‌تنها برای محیط‌زیست یک مخاطره محسوب می‌شود بلکه روی خصوصیات مکانیکی و مهندسی خاک هم تأثیرگذار است. به‌عنوان نمونه با گسترش شهرها و ساخت جاده‌ها، جریان طبیعی آب به لایه‌های خاک محدود شده و زمینه فرسایش خاک فراهم می‌شود.

این کارشناس حوزه مهندسی محیط‌زیست اذعان کرد: فرسایش خاک یک روند ژئومورفولوژیکی و درعین‌حال فرآیند تخریب اراضی است که ممکن است باعث ایجاد خسارت‌های زیست‌محیطی و دارایی، از بین رفتن معیشت و خدمات و همچنین ایجاد اختلال در وضعیت اقتصادی و اجتماعی شود.

وی با بیان این‌که مطالعات در حوزه خاک نشان می‌دهد که خاک‌ها 10 تا 40 برابر سریع‌تر از دوباره ذخیره شدن و شکل گرفتن جاروب، شسته و از بین می‌روند، گفت: فرسایش نه‌تنها باعث کاهش کیفیت خاک در محل می‌شود بلکه باعث ایجاد مشکلات مرتبط با رسوب در خارج از منطقه نیز خواهد شد.

سرخیل در ادامه از دیگر اقدامات بشر در راستای فرسایش و از بین بردن آن را ذخیره بیش‌ازحد فلزات در آن دانست و اظهار کرد: ذخیره بیش‌ازحد فلزات سنگین موجب افزایش غلظت آن در خاک خواهد شد که مستقیماً پارامترهای مهندسی خاک را دستخوش تغییر خواهد کرد.

عضو هیئت‌علمی دانشکده محیط‌زیست در پایان با بیان این‌که محدود شدن فعالیت‌های انسانی فرصتی مجدد برای احیای خاک و جلوگیری از فرسایش، آلودگی و همچنین تغییرات خواص مهندسی، فیزیکی و شیمیایی خاک خواهد داشت، گفت: شیوع کرونا در جهان به‌دلیل کاهش فعالیت‌های انسانی به‌منظور بهره‌برداری از خاک در چند ماهه اخیر باعث شده تا سرعت فرسایش این ماده حیاتی کمی کاهش یابد که البته امید آن می‌رود که این روند با اطلاع‌رسانی متخصصان این حوزه بتواند به‌صورت آگاهانه صورت پذیرد.

انتهای پیام/4105/پ