انتظاری که از تئاتر و جشنواره فجرش می‌رود/ بیشتر از اینها مردم را دریابید!

به گزارش خبرنگار حوزه حماسه و مقاومت گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، سال ۱۳۹۸ سالی بسیار پرحادثه و اتفاق بود که بعید است سالیان سال، خاطرات تلخ و بعضاً شیرین آن از یاد ایرانیان محو شود. حالا که شمارگان روزهای این سال به آخر رسیده و سال نو آغاز شده است، سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا در قالب پرونده‌ای نیم‌نگاهی به رویدادهای فرهنگی و هنری رخ داده در سال ۹۸ داشته که تا پایان تعطیلات هر روز یک شماره از رونمایی خواهد شد. پس هر روز منتظر گزارش‌های جذاب این پرونده باشید.

شاید در بین بخش‌های مختلف هنری کشورمان، حوزه‌ای که خودش را متأسفانه تا حدودی منفک از اقشار مردم کرده باشد، هنرهای نمایشی و به اصلاح «تئاتر» است. برخلاف سینما که در بین این همه هنر مهم‌ترین سرگرمی مردم است و با هزینه نسبتاً کم می‌توانند ساعتی را خانواده‌ها با آن خوش بگذرانند اما بقیه مثل هنرهای تجسمی چندان جایگاهی ندارند و یا مثل کنسرت‌های موسیقی و تئاتر زیادی خاص‌اند.

خاص از این بابت که کنسرت‌های موسیقی بیش‌ازحد برای مخاطبانش گران است و به‌رغم علاقه همگی ولی مختص به مخاطبان مشخص شده و یا لااقل برخی به صرف تجربه هم که باشد، آن را نهایتاً را برای یک دو بار تجربه می‌کنند.

تئاتر اما برخلاف ماهیت و ذاتش که اتفاق بسیار جذاب و سرزنده است، از نگاه بیرونی مخاطب، گویی برای یک قشر و جماعت عجیبی تدارک دیده شده است که حتی با وجود بلیت‌های نه خیلی گرانش، بازهم مشتری عمومی ندارد.

تجمع تیپ‌های خاص با قیافه‌ها و ژست‌های عجیب در اطراف مراکز تئاتری تا خودی کردن و روشنفکری کردن این‌جور فضاها، قطعاً در رکود و ریزش این هنر جذاب مؤثر است.

بنابراین تئاتر ما هنوز هم مخاطب عام ندارد که البته این حاصل عدم فرهنگ‌سازی و حتی ظاهرسازی‌هایی به نظر می‌رسد که از این هنر اصیل کرده‌اند. تجمع تیپ‌های خاص با قیافه‌ها و ژست‌های عجیب در اطراف مراکز تئاتری تا خودی کردن و روشنفکری کردن این‌جور فضاها، قطعاً در رکود و ریزش این هنر جذاب مؤثر است.

در همین فضا نیز برخی برپایی‌ها و به‌اصطلاح جشنواره‌ها سعی می‌کنند دوباره مردم و عوام را با تئاتر آشتی دهند و حتی جوری پی‌ریزی کنند که به شکل دورهمی، لااقل در چند روزی معین، آن را در بیلبورد رسانه‌ها و پیشانی هنر کشور به پا دارند.

در بین این همه محافل ریزودرشت تئاتری که در کشور ما هرازگاهی دایر می‌شود و تأثیرات نسبی خودش را هم از لحاظ محتوایی و حمایتی دارد، همچنان «جشنواره تئاتر فجر» با وصله «بین‌المللی»اش دارای  اعتبار بیشتری است.

در سالی که گذشت؛ 1398 همین جشنواره تئاتر، سی و هشتمین دوره خود را پشت سر گذاشت. شاید مخاطبی که این فضا را تجربه نکرده باشد، تفاوت این دوره با دوره‌های قبل را متوجه نشود، هرچند که این تمایز و تفاوت‌ها بیشتر مرتبط با هنرمندان درگیر این هنر نمایشی است؛ بنابراین باید کمی سراغ تأثیرگذاری و وجه این به اصلاح فستیوال بین‌المللی رفت.

جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد نمایشی کشورمان، قطعاً دارای شأن و جایگاهی والاست که همچنان هم باید استانداردتر برپا شود و از مأموریت‌های فرعی بکاهد تا انسجام بیشتری در محتوا و به‌ویژه ایرانی شدن قصه‌ها بیابد.

یکی از ضعف‌های جدی جشنواره تئاتر فجر به هم‌زمانی ناخواسته آن با فجر سینمایی برمی‌گردد که کمی حواس و نگاه‌های عموم را از آن کمتر می‌کند؛ هرچند که تماشاگر تئاترپسند حتماً سراغش را می‌گیرد. جشنواره عمدتاً طی روزهای 12 الی 22 بهمن با مرکزیت اصلی تئاتر شهر و دیگر سالن‌های تئاتری تهران پذیرای هنرمندان تئاتر داخلی و خارجی است؛ گرچه در برخی دوره‌ها تلاش شد که این بازه زمانی را به ابتدای بهمن ببرند یعنی پیش از آغاز جشنواره فیلم اما دوباره به حالت فعلی برگشت!

به‌رغم این حواشی زمانی و مکانی جشنواره، این رویداد در سال گذشته سعی کرد حداقل در فراخوان، روی موضوعات خاص‌تری متمرکز شود اعم از توجه به زمینه‌های فرهنگ ایرانی و دینی تا نگاه کاوشگرایانه به مضامین اجتماعی و حتی تولید ملی و نیز ایرانی بودن نمایش‌ها. البته در عمل مشخص نیست چه میزان توانستند در لابه‌لای نمایش‌ها این مفاهیم را جای بدهند و جستجو کنند.

جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد نمایشی کشورمان، قطعاً دارای شأن و جایگاهی والاست که همچنان هم باید استانداردتر برپا شود و از مأموریت‌های فرعی بکاهد تا انسجام بیشتری در محتوا و به‌ویژه ایرانی شدن قصه‌ها بیابد.

نکته جالبی که دوره سی و هشتم در پیش گرفت، گزینش در انتخاب آثار بین‌المللی بود یعنی تمرکز بیشتر صرفاً روی گروه‌های باکیفیت‌تر تا به‌نوعی تبادلی از رهگذر این آمدن و رفتن‌ها ایجاد شود و نهایتاً این آثار خودی است که بتواند بهتر به جامعه جهاتی نمایش معرفی شود.

همه‌ساله هم می‌توان در این رویداد منسجم، شاخه‌هایی متفاوت از آثار نمایشی را جستجو کرد؛ از نمایش‌های صحنه‌ای که پرمخاطب‌تر هستند تا بخش ملل و نیز مسابقات فرعی مثل رادیویی، عکس، پوستر و نمایش‌نویسی و غیره. البته یکی از بخش‌های جانبی و رقابتی آن، نمایش‌های خیابانی است که مثل همیشه جلوه مردمی‌تری به این رویداد و مکان‌های تئاتری از جمله مجموعه تئاتر شهر می‌دهد.

این عرصه بازیگری هم ماندگاری و هم قوت بیشتری نسبت به خیلی از بازیگران سینمایی دارد و چه‌بسا می‌تواند محلی برای پر کردن حفره‌های بازیگری هنر هفتم باشد.

جشنواره تئاتر فجر رسالتش مشخص است؛ یک دورهم‌نشینی مؤدبانه و سالیانه از هنر نمایش که هرچه در طول یک سال از بهترین‌های اجرا شده و برنامه پیش رو دارد را رونمایی و به رقابت می‌گذارد.

در همین صحنه‌های تئاتری بارها بازیگرانی بوده‌اند که پس از معرفی به سینما، در آنجا نیز خودی نشان داده‌اند که مصداق بارز آن نوید محمدزاده است که در نکته جالب توجه امسال برگزیده بازیگری این رویداد نیز لقب گرفت. با توجه به گرایش خیلی از جوانان به تئاتر که آن را از فضای آکادمیک فرامی‌گیرند، این عرصه بازیگری هم ماندگاری و هم قوت بیشتری نسبت به خیلی از بازیگران سینمایی دارد و چه‌بسا می‌تواند محلی برای پر کردن حفره‌های بازیگری هنر هفتم باشد.

اگر امروز نقدی هم به تئاتر کشور وجود دارد نه از جشنواره تئاتر فجر است بلکه رویه کلی است که در اکثریت آثار تئاتری خودنمایی می‌کند؛ اینکه شاید کمتر می‌توان مضامین دلخواه اجتماعی و خصوصاً بارقه‌های فرهنگی ایرانی، سنتی و علقه‌های ملی را در آن دید؛ بنابراین نیاز است که روی نمایشنامه‌های ایرانی بیشتر از این‌ها سرمایه‌گذاری کرد تا بیش از این‌ها جشنواره تئاتر فجر بتواند از آنان رونمایی کند.

انتهای پیام /4143/پ