آذر بیگدلی؛ صاحب تذکره آتشکده

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

لطفعلی بیگ شاملو (1134-1195ق)، متخلص به «واله»، «نکهت» و «آذر»، شاعر و تذکره‌نویس توانمند دوران افشاریه و زندیه است.

آذر از طایفه‌ای به نام «بیگدلی شاملو» بود. بیگدلی طایفه‌ای است از ترکان منسوب به بیگدل‌خان. این طایفه  در زمان هولاکوخان و به دستور او از ترکستان به شام رفتند و سپس در زمان امیر تیمور به ایران آمدند.برای همین به این طایفه «بیگدلی شاملو» نام داده‌اند.

خانواده او در 1134ق، بر اثر فتنه محمود افغان، به ناچار از اصفهان به قم مهاجرت و چهارده سال در قم زندگی کردند. بعد از این مدت، پدر آذر به حکومت لار منصوب شد و خانواده همراه پدر به فارس رفتند. پدر آذر در فارس فوت کرد.

وی دو سال بعد از فوت پدر عازم سفر حج و زیارت عتبات شد و سپس به خراسان رفت.در خراسان وارد اردوی نادرشاه شد و همراه نادر و اردویش از طریق مازندران به آذربایجان رفت. بعد از این سفر، در اصفهان ساکن شد. آذر در پایان مجمره دوم کتاب آتشکده به این سفرها اشاره کرده است. در اصفهان مدتی به خدمت دیوانی مشغول شد؛ ولی در نهایت، شغل دیوانی را رها کرد و به تصوف روی آورد و به سلوک پرداخت.

او در اواخر عمرش در قم ساکن شد و در 195ق درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

آذر در شیوه شاعری از «طرز فصحای متقدمین» پیروی می‌کرد. او اشعاری در قالب‌های غزل، قصیده، مثنوی و رباعی دارد. در قصاید آذر مدح جانشینان نادر و کریم‌خان زند مشاهده می‌شود؛ اما غزل‌های وی غالباً عرفانی، اخلاقی و عاشقانه است. آثاری که از آذر باقی است عبارت‌اند از:

1. دیوان اشعار، شامل 10 هزار بیت شعر؛

2. مثنوی یوسف و زلیخا، آذر این اثر را به تأثیر از یوسف و زلیخای جامی سروده است؛

3. مثنوی گنجینه که به تقلید از بوستان سعدی سروده شده است؛

4. تذکره آتشکده، مهم‌ترین و مشهورترین اثر آذر است که تذکره عمومی معروف و مفصلی است. وی این اثر را طی سی سال گردآوری و تألیف و به نام کریم‌خان زند کرده است؛

5. تذکره دفتر نُه آسمان، آذر این اثر را در شرح احوال شاعران معاصر خود نوشته است. آقابزرگ طهرانی نسخه‌ای از این تذکره را در تهران دیده است؛ ولی از این کتاب و کتاب گنجینه در فهرست‌های معروف نامی برده نشده است.

 انتهای پیام/4104/