بناهای تاریخی اصفهان، اسیر داربست‌های فلزی

کاخ عالی‌قاپو، ازجمله بناهای تاریخی اصفهان است که چند سالی درگیر داربست‌های فلزی بود تا این که چند روز گذشته، داربست‌های قسمت پیشانی بنا بالاخره با انتقادهای بسیاری که رسانه‌ای شده بود،‌ برداشته شد. البته داربست‌های بخش دیگری از بنا همچنان پابرجاست.

کاخ چهلستون نیز 10 سالی در دست مرمتگران اسیر بود تا این که به تازگی طرح مرمت دیوارنگاره‌ها (نقاشی‌های دیواری) تالار مرکزی این مجموعه جهانی به اتمام رسیده است.

مسجدجامع اصفهان نیز که به دایره‌المعارف و موزه معماری ایران مشهور است و سال 2012 به ثبت جهانی رسید، بخش‌هایی از آن نظیر بام‌ها توسط مرمتگران اصفهانی در حال مرمت است. البته در سال‌های 82 تا 84 عملیات مرمت بام‌ها یک بار به صورت کاهگل حفاظتی انجام پذیرفته بود، اما به علت فرسایش دوباره بام‌ها مورد مرمت قرار گرفت.

این مشکلات در حالی وجود دارد که رئیس‌جمهور در سفر بهمن سال گذشته خود به این استان، اعتبار 40 میلیارد تومانی به مرمت احیای آثار تاریخی اصفهان اختصاص داد. البته قرار شده است نصف آن امسال و 20 میلیارد تومان دیگر سال ۹۵ تخصیص ‌یابد. با توجه به شرایط نامناسب بناها و آثار تاریخی استان اصفهان، بی‌تردید این بودجه، نوشدارویی است که باید قبل از مرگ این آثار وصول شود.

مرمت آثار تاریخی به‌نوبت

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع ‌دستی و گردشگری اصفهان، چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به این که این استان 20 هزار اثر ارزشمند تاریخی دارد. اظهار کرد: تعداد زیادی از این آثار، نیاز فوری به ترمیم یا مرمت دارند که با وصول بودجه در نظر گرفته‌شده که رئیس‌جمهور قول آن را داده است، می‌توان روح تازه‌ای به کالبد این آثار زخم دیده بخشید.

فریدون اللهیاری افزود: اولویت بازسازی، مرمت و احیا، با آثار معروفی است که به ثبت جهانی رسیده‌اند. در همین حال قرار است مرمت و نگاه‌داری بخشی از بناهای تاریخی به بخش خصوصی واگذار شود تا به گفته مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور این سازمان از بازسازی، مرمت و حفظ و نگاه‌داری دائمی این بناهای تاریخی مطمئن شود.

وی درباره مصوبه رئیس‌جمهور افزود: با این که هنوز مصوبه 40 میلیارد تومانی دولت برای مرمت آثار تاریخی تخصیص نیافته است، اما کار بازسازی و مرمت را آغاز کرده‌ایم. این کار به مرمتگرانی که مجوز رسمی و مورد تائید اداره کل دارند، سپرده‌شده است. این مرمتگران در یک فرآیند مناقصه شرکت و پس از تائید طرح‌های پیشنهادی آنها توسط اداره کل میراث فرهنگی، فعالیت خود را آغاز می‌کنند.

لزوم مطالعات پژوهشی

معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در جریان این بازدید با اشاره به این که طرح‌های میراث فرهنگی، کوچک اما بسیار حساس و زمان‌بر است، گفت: بناهای اصفهان مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی هستند و امکان دارد در جریان مرمت به مطالعات پژوهشی نیاز داشته باشند؛ برخی از این مطالعات بین شش تا هفت ماه به طول می‌انجامد.

علی کامیابی اختصاص اعتبار لازم به پروژه‌های مرمتی برای مطالعات، تحقیق و عملیات اجرایی را ضروری دانست و گفت: بهترین زمان اختصاص اعتبار به طرح‌ها، فصل‌های گرم سال است، اما متأسفانه اعتبارات مرمتی در فصل‌های سرد اختصاص می‌یابد.

رونق گردشگری

یک کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، تسریع در روند مرمت بناهای تاریخی اصفهان و حتی افزایش میزان ورود گردشگران به این شهر را ضروری دانست وگفت: با توجه به برنامه ششم توسعه ـ که به نقش گردشگری در رونق اقتصاد توجه ویژه‌ شده است ـ باید همه دستگاه‌های مربوطه دست به دست هم بدهند و در جهت حفظ و احیای آثار تاریخی و میراث فرهنگی تلاش کنند.

چکاوک ناصری با اشاره به این‌که صنعت گردشگری، نقش پررنگی در رونق اقتصادی استان اصفهان دارد، افزود: گردشگران داخلی و خارجی با هدف بازدید از بناهای تاریخی به اصفهان سفر می‌کنند و اگر این بناها در معرض تخریب و نابودی قرار گیرند، صنعت گردشگری این استان از رونق خواهد افتاد. وی تصریح کرد: عده زیادی از مردم اصفهان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در صنعت گردشگری مشغول کار هستند و در صورت بی‌توجهی به میراث فرهنگی، شاهد کاهش ورود گردشگران به اصفهان خواهیم بود.

وی معتقد است: آثاری چون میدان نقش جهان و چهل‌ستون نیازمند مرمت‌ اساسی هستند که البته با صرف بودجه‌ ویژه انجام‌پذیر است. سرمایه‌گذاری در بخش میراث فرهنگی و گردشگری نه‌تنها بازگشت‌پذیر است بلکه ابعاد مثبتی همچون ترویج فرهنگ و هنر را به دنبال خواهد داشت. در همین حال، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان در گفت‌وگو با جام‌جم، از وصول نیمی از اعتبار مصوب سفر ریاست جمهوری برای مرمت آثار تاریخی اصفهان خبر می‌دهد.

ناصر طاهری با اشاره به این که کل مبلغِ مصوب 40 میلیارد تومان است و در حال حاضر 20 میلیارد تومان آن وصول شده است،‌ می‌گوید: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در حال برنامه‌ریزی برای چگونگی هزینه کرد این مبلغ است.

وی با بیان این که این مبلغ متعلق به سراسر استان اصفهان است، می‌افزاید: ما همه آثار و بناهایی را که قرار است مرمت شوند، دسته‌بندی کرده‌ایم و برخی بناهای تاریخی را در اولویت قرار داده‌ایم.

اولویت‌بندی مرمت بناهای تاریخی اصفهان

معاون میراث فرهنگی استان اصفهان با تاکید بر این که آثار ثبت شده بین‌المللی استان در اولویت مرمت است،‌ می‌گوید: بناهایی مانند مجموعه میدان نقش جهان، کاخ چهلستون و مسجد جامع اصفهان در صدر فهرست مرمت اداره کل قرار دارد. سایر آثار تاریخی استان مانند مساجد، کلیساها، کنیسه‌ها، پل‌های تاریخی، برج‌های کبوتر، بقاع متبرکه، معابر تاریخی، کاروانسراها و آب‌انبارها نیز با اعتبار تخصیص یافته در مراحل بعدی مرمت خواهد شد.