سیاست‌گذاری‌های نامناسب وزارت علوم/ چرا دانشجویان از فعالیت‌های انجمن‌های علمی استقبال نمی‌کنند؟

به گزارش خبرنگار حوزه تشکل‌های دانشگاهی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، از ۱۶ آذر ۱۳۳۲ که خاستگاه جریان‌سازی جنبش دانشجویی محسوب می‌شود، تاکنون این جریان نقش مؤثری توأم با فرازوفرود در تاریخ تحولات ایران داشته است. کنشگری دانشجویان با مبارزات علیه استبداد پهلوی به‌خصوص در دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ آغاز شد.

پس از انقلاب نیز به‌عنوان بدنه دانشگاهی تصمیم‌گیر در مسائل حساس نقش ایفا کردند. اداره مسئولیت‌های مهم دولتی و حکومتی، اداره جنگ و تسخیر لانه جاسوسی ازجمله موفقیت‌های جنبش دانشجویی در ایران محسوب می‌شود.

بعد از جنگ با روی کار آمدن دولت‌های متعدد نیز با مطالبه‌گری‌ها در عرصه‌های مختلف نقش مؤثری در تحولات اجتماعی-سیاسی کشور داشته‌اند به‌طوری‌که جنبش دانشجویی نه‌تنها کنشگر بود بلکه به‌عنوان بازیگری قدرتمند در معادلات شناخته‌شده است که نمود آن در جریان‌سازی و اتخاذ مواضع صریح در برهه‌های حساس کشور است.

بیشتر بخوانید:

انجمن‌‌ علمی دانشجویی نقش پررنگی در خلق ایده‌های نو دارد

اما یکی از عرصه‌های جنبش دانشجویی که می‌توانند جدای از سیاسی‌کاری‌های دانشجویان، در پویایی علم ایران و زمینه‌سازی بسترهای لازم برای توسعه کشور نقش مؤثری داشته باشند انجمن‌های علمی دانشجویی هستند. به‌طورکلی تشکیل انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها و مراکز آکادمیک دارای سابقه‌ای بس طولانی است و می‌توان آن را همزاد تأسیس دانشگاه‌ها شمرد. در کشور ما نیز انجمن‌های علمی از قبل از دهه چهل فعالیت خویش را آغاز نموده‌اند. البته شمار این انجمن‌ها در حوزه علوم انسانی اندک بود؛ امّا در دهه‌های اخیر در این رشته‌ها نیز شاهد شکل‌گیری بیشتر انجمن‌ها هستیم. امروز در این حوزه نیز تعداد زیادی انجمن وجود دارد.

در کشورهای پیشرفته انجمن‌های علمی یک نوع سازمان شناخته‌شده است که به‌صورت جدی روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌شود؛ چراکه یکی از مهم‌ترین کانون‌های علمی و تأثیرگذار بر تولید علم و روند فعالیت‌های علمی محسوب می‌شوند.

اهمیت انجمن‌های علمی در سند نقشه جامع علمی کشور

ساختار سند نقشه جامع علمی کشور متشکل از ۱۳ راهبرد کلان و راهبردها و اقدامات ملی متناسب با آن راهبرد کلان است. چهارمین راهبرد کلان سند نقشه جامع علمی کشور این‌گونه بیان‌شده است: «نهادینه کردن مدیریت دانش و ابتنای مدیریت جامعه بر اخلاق و دانش بر اساس الگوهای ایرانی اسلامی در نهادهای علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی».

در راهبردهای ملی چهارمین راهبرد کلان این سند نیز به نقش انجمن‌ها و جمعیت‌ها اشاره شده و آمده است: «ساماندهی و تقویت انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی به‌منظور ایفای نقش مرجعیت علمی و ارتقای مشارکت در تصمیم‌سازی‌ها و توسعه، ترویج و انتشار علم و فناوری».

پس قانون‌گذار انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی را ازاین‌جهت مهم می‌شمارد که باعث ارتقای مشارکت در تصمیم‌سازی‌ها شده و در انتشار و ترویج علم و فناوری نیز کمک شایانی می‌توانند بکنند که درنهایت به اصلی‌ترین هدف سند نقشه جامع علمی کشور که همانا دست یافتن به مرجعیت علمی است را محقق سازند.

پس چرا از برنامه‌ها استقبال نمی‌شود؟

بااین‌حال انجمن‌های علمی دانشجویی به‌خصوص در چند سال گذشته با مشکلات متعددی مواجه شدند که در عدم استقبال، کاهش کیفیت و دلسردی فعالان این حوزه شده است. بروز این مشکلات ریشه در سیاست‌گذاری‌های وزارت علوم، مدیریت دانشگاه‌ها و نحوه فعالان انجمن‌های علمی دارد که به آن‌ها می‌پردازیم.

ساختار قدیمی و برنامه‌های تکراری انجمن‌های علمی

یکی از موارد مهم در جذب مخاطب برای برنامه‌های فرهنگی، سیاسی یا علمی دانشگاه نوآوری و ایده‌های خلاق در فعالیت‌ها است. امین صادقی دبیر دبیران سابق انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار آنا دراین‌باره گفت: شروع فعالیت انجمن‌های علمی سال 1378 است و متأسفانه بعد از گذشت 20 سال همچنان با همان ساختار فعالیت‌ها ادامه دارد، حتی در نوع برگزاری برنامه‌ها نیز برای 20 سال پیش است، مثلاً می‌بینیم هرکدام از انجمن‌ها بازدیدهای علمی، برگزاری کارگاه و... را دارند خب این کارها با همان شیوه قدیمی تکراری است اما این تجربه را داشتیم که اگر در برنامه‌ها نوآوری بوده با استقبال زیادی از دانشجویان همراه شده است.

صادقی در ادامه گفت: دانشگاه در کشور ما از جامعه تأثیر می‌پذیرد، خب با نگاهی به سطح دغدغه‌های جامعه می‌توان دریافت مردم خیلی سطحی‌نگر و سلبریتی‌پسند شده‌اند، همچنین خوراک فکری آن‌ها در حد پیام‌های کوتاه تلگرام نزول پیداکرده است خب دانشجویان از همین محیط وارد دانشگاه می‌شوند پس نباید انتظار زیادی داشت که بخواهند به فعالیت‌های علمی روی بیاورند. من آماری دارم از دانشگاه تهران که کمتر از 10 درصد دانشجویان در فعالیت‌های فرهنگی مشارکت دارند.

عدم شناخت دانشجویان از پتانسیل و ظرفیت فعالیت‌های دانشجویی

شاید بارها شما هم از دیگر دانشجویان یا اساتید خود این جمله را شنیده باشید: «وقت خود را تلف نکنید این‌ها نون و آب نمی‌شود». یکی از دلایل کاهش استقبال از برنامه‌های انجمن‌های علمی عدم شناخت دانشجویان و حتی اساتید و مدیران فرهنگی از پتانسیل فعالیت در برنامه‌های دانشجویی است. اساتید که خیلی می‌توانند در بینش دانشجویان تأثیر بسزایی داشته باشند متأسفانه برخی از آن‌ها با نگاه نادرست و صرف پژوهشی و تولید مقاله دانشجویان خود را از فعالیت در انجمن‌های علمی نهی می‌کنند که این خود جای آسیب‌شناسی است.

این در حالی است دانشجویانی که در فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه همکاری می‌کنند یا در نشریات قلم می‌زنند به دلیل کنشی که بین آن‌ها با افراد مختلف و نگاه‌های مختلف دارند، یادگیری کارهای تیمی و مدیریت بحران باعث کسب مهارت‌های بیشتر نسبت به کلاس‌های درس می‌شوند بنابراین در آینده کاری خود نیز موفق‌تر هستند به‌طوری‌که نمونه‌های زیادی از مدیران کشوری، کارآفرینان، اساتید و... وجود دارد که علت موفقیت خود را فعالیت در برنامه‌های دانشجویی دانسته‌اند؛ اما دانشجویان زیادی نسبت به این دست از فعالیت‌ها یا شناخت ندارند یا بی‌توجه هستند. به‌عنوان‌مثال جشنواره حرکت و تیتر فرصت خوبی برای دیده شدن استعداد دانشجویان فعال علمی است که حتی بسیاری از دانشجویان از آن بی‌خبر هستند.

سیاست‌گذاری‌های نامناسب وزارت علوم

علی‌اصغر خلیلی دبیر اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم دامی و صنایع غذایی کشور در گفتگو با خبرنگار آنا دراین‌باره بیان کرد: ما هرمی متشکل از دانشگاه، صنعت و دولت داریم ارتباط دانشگاه و صنعت و همچنین دولت و صنعت دوطرفه است اما ارتباط دانشگاه با دولت یک‌طرفه است آن‌هم محدود می‌شود به بودجه دادن دولت به دانشگاه درنتیجه ما نه در دولت می‌توانیم سهیم باشیم که اظهارنظر کنیم، دانشمندان ما نیز در میزهای تصمیم‌گیری جایگاهی ندارند پس درنتیجه دانشگاه هم در تصمیم‌گیری دولت نقشی ندارد این باعث می‌شود وقتی در تصمیم‌گیری جایگاهی نداریم با صنعت هم در ارتباط نیستیم درنتیجه اشتغال دانشجویان و سرمایه‌گذاری‌های دوطرفه شکل نمی‌گیرد و در آخر باعث دلسردی بین دانشجویان می‌شود.

همچنین به‌علاوه بر مشکلات بودجه‌ای انجمن‌های علمی و در اولویت نبودن در وزارت علوم، یکی از اساسی‌ترین مشکلات فعالین این حوزه سیستم اداری قدیمی دانشگاه‌ها است که گاهی کسب مجوز برای برنامه را از برگزاری خود برنامه سخت‌تر می‌کند و درنهایت عاملی مهم در دلسردی دانشجویان برای فعالیت در انجمن‌های علمی شده است.

همین‌طور قرارگیری انجمن‌های علمی ذیل معاونت فرهنگی که اکثر نهادهای دانشجویی زیر نظر این معاونت است، خود مانعی برای رشد انجمن‌های علمی شده است چراکه در این صورت هم بودجهٔ کمتری به انجمن‌های علمی اختصاص می‌یابد و هم به حاشیه می‌روند. لذا بهتر آن است با توجه به اهمیت نقش آن‌ها در توسعه و ترویج علم ذیل معاونت علمی پژوهشی دانشگاه باشند.

انتهای پیام/4133/پ