رأی‌گیری در مجلس شورای اسلامی به چند روش انجام می‌شود؟

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

کمیت آرای نمایندگان

ماده 115 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: مصوبات مجلس در جلسه رسمی و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران که بیش از نصف نمایندگان حاضر است، معتبر می‌باشد مگر در مواردی که در قانون اساسی یا این آیین‌نامه نصاب دیگری تعیین شده باشد.

ماده 116 تصریح می‌کند: تمامی انتخاباتی که در مجلس و کمیسیون‌ها و شعب به عمل می‌آید،‌ اعم از اینکه فردی یا جمعی باشد به استثنای انتخاب رئیس که با اکثریت مطلق عده حاضر انتخاب می‌شود و مواردی دیگری که در ای نآیین نامه حد و نصاب دیگری برای آن تعیین شده است با رأی اکثریت نسبی است و در صورت تساوی تعیین شده است با رأی اکثریت نسبی است و در صورت تساوی آرا، به تعداد مورد نیاز از منتخبان به حکم قرعه تعیین می‌شود.

اسامی تمامی نامزدها با تعداد آرای آنان توسط رئیس جلسه اعلام می‌شود.

ماده 117؛ نصاب رأی‌گیری در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه در موارد مختلف به شرح زیر است:

الف) اکثریت چهارپنجم مجموع نمایندگان:

- اصلاحات جزئی خطوط مرزی کشور (اصل هفتاد و هشتم قانون اساسی)

ب) اکثریت سه چهارم مجموع نمایندگان:

1- توقف انتخابات و ادامه کار مجلس سابق در زمان جنگ و اشغال نظامی (اصل شصت و هشتم قانون اساسی)

2- مصوبات جلسه رسمی غیرعلنی (اصل شصت و نهم قانون اساسی)

ج) اکثریت دو سوم مجموع نمایندگان:

1- تصویب درخواست مراجعه به آرای عمومی (اصل پنجاه و نهم قانون اساسی)

2- تصویب عدم کفایت رئیس جمهور (اصل هشتاد و نهم قانون اساسی)

3- تصویب تقاضای سه فوریت طرح‌ها و لوایح

د) اکثریت دو سوم نمایندگان حاضر:

1- تصویب آیین‌نامه داخلی مجلس و تفسیر آن

2- تصویب تشکیل جلسه رسمی غیرعلنی مجلس با رعایت ماده 102 این آیین‌نامه

3- تصویب تقاضای دو فوریت طرح‌ها و لوایح

4- تصویب موجوع اصل هفتاد و نهم قانون اساسی

5- اصلاح قانون برنامه توسعه در ضمن لایحه بودجه و سایر طرح‌ها و لوایح

هـ) اکثریت مطلق نمایندگان حاضر:

1- انتخاب رئیس مجلس (مرحله اول)

2- رأی اعتماد به وزیران

3- رأی عدم اعتماد به وزیران

4- طرح‌ها و لوایح و تفسیر قوانین

5- تصویب انجام تحقیق و تفحص

6- تصویب تقاضای یک فوریت طرح‌ها و لوایح

7- تغییر دستور هفتگی مجلس

8- رأی به وارد بودن سؤال نمایندگان از وزیر

9- تصویب موضوعات اصول (هفتاد و هفتم)، (هشتادم)، (هشتاد و دوم) و (هشتاد و سوم) قانون اساسی

10- تصویب وضع قوانین آزمایشی و تصویب دائمی اساسنامه سازمان‌ها توسط کمیسیون‌های مجلس و دولت طبق اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی

11- تعیین تعداد اعضای کمیته‌ها در کمیسیون‌ها

12- تصویب اعتبارنامه نمایندگانی که پرونده آنان به کمیسیون تحقیق ارجاع شده است.

13- حذف مواد، تبصره‌ها و بندها از گزارش‌کمیسیون‌ها در جلسه علنی

14- تصویب افزایش تعداد مخالف و موافق یا وقت مذاکرات طرح‌ها و لوایح مهم موضوع تبصره (1) ماده (108)

15- سایر مواردی که در این آیین‌نامه و سایر قوانین برای آنها کلمات «تصویب» یا «موافقت مجلس» آورده شده و در این آیین‌نامه نصاب آن مشخص نشده است.

و) اکثریت نسبی با حداقل رأی بیش از یک سوم نمایندگان حاضر:

1- انتخاب اعضای هیئت رئیسه شعبه

2- انتخاب نمایندگان جهت عضویت در کمیسیون تلفیق، مشترک و هیئت تحقیق و تفحص

3- انتخاب اعضای کمیسیون تخصصی، تحقیق و آیین‌نامه داخلی در شعبه

4- تصویب تغییر کمیسیون نمایندگان

5- انتخاب اعضای کمسیون ویژه در مجلس

6- انتخاب رئیس و دادستان دیوان محاسبات کشور

ز) اکثریت نسبی:

1- انتخاب رئیس مجلس (مرحله دوم) و سایر اعضای هیئت رئیسه مجلس

2- انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان

3- انتخاب رئیس و اعضای هیئت رئیسه کمیسیون و کمیته

4- انتخاب نمایندگان جهت نظارت در مجامع، شوراها و سازمان‌ها

5- انتخاب اعضای کمیته‌های هر کمیسیون

6- انتخاب 10 نفر از نمایندگان در اجرای اصل یکصدوهفتادوهفتم قانون اساسی

تبصره: نصاب رأی برای نسخ، حذف، لغو و اصلاح قوانین، نصاب تصویب آن است مگر مواردی که در این آیین‌نامه به صراحت نصاب دیگری تعیین شده باشد.

کیفیت آرا

ماده 118 تصریح می‌کند که رأی‌گیری در مجلس به یکی از روش‌های ذیل انجام می‌گیرد:

1- با دستگاه الکترونیکی

2- علنی با ورقه

3- مخفی با ورقه

4- قیام و قعود

تبصره: قبل از شروع رأی‌گیری باید متن یا موضوع مورد بحث برای نمایندگان قرائت و یا اعلام و بلافاصله رأی‌گیری انجام شود. در صورتی که متن اعلام شود و نیاز به قرائت نباشد باید متن رأی‌گیری شده در پاورقی مشروح مذاکرات به طور کامل آورده شود.

رئیس جلسه موظف است با اعلام شروع رأی‌گیری از انجام اخطار، تذکر، نطق، یا توضیح جلوگیری کند و پس از 30 ثانیه از زمان شروع رأی‌گیری به فوریت نتیجه رأی‌گیری را اعلام کند.

براساس ماده 119؛ هیئت رئیسه مجلس موظف است مجلس را به وسایل پیشرفته الکترونیکی مجهز کند تا شمارش عده حاضران در مجلس و اعلام رأی مخالف، موافق و ممتنع با وسایل مذکور ممکن و میسر گردد و نتیجه آرا را در معرض دید نمایندگان قرار دهد. در موارد نقص فنی دستگاه‌ها حداکثر برای یک هفته رأی‌گیری با قیام و قعود یا طرق دیگر انجام خواهد شد. تمدید این مهلت با تصویب مجلس است.

ماده 120 تأکید می‌کند: در مورد ذیل أخذ رأی علنی با ورقه خواهد بود:

هرگاه حداقل 10 نفر از نمایندگان به جای استفاده از دستگاه الکترونیکی و یا قیام و قعود رأی علنی با ورقه را تقاضا نمایند. ابتدا بدون بحث نسبت به درخواست، رأی‌گیری به‌عمل می‌آید و در صورت تصویب درخواست، اصل موضوع با ورقه و به طور علنی به رأی گذاشته می‌شود.

ماده 121 قانون آیین نامه داخلی مجلس می‌افزاید: در رأی علنی با ورقه، هر نماینده دارای سه نوع کارت سفید، کبود و زرد است که اسم آن نماینده روی کارت‌ها چاپ شده است. کارت سفید علامت قبول، کارت کبود علامت رد و کارت زرد علامت امتناع است.

هنگام اخذ رأی علنی با ورقه، نمایندگان کارت سفید یا کبود یا زرد خودشان را با نظارت دبیران در گلدان‌ها می‌ریزند.

تبصره: اسامی موافقان، مخالفان و ممتنعان و کسانی که در رأی‌گیری شرکت نکرده و یا بعد از اعلام أخذ رأی از تالار خارج شده‌اند، بدون اینکه در جلسه قرائت شود، در صورت مشروح مذاکرات مجلس ثبت می‌شود.

طبق ماده 122: در موارد ذیل أخذ رأی مخفی با ورقه الزامی است:

1- انتخاب اعضای هیئت رئیسه، حقوقدانان شورای نگهبان، نمایندگان مجلس در نهادها و هیئت‌ها، مجامع و شوراها و سایر انتخابات راجع به اشخاص

2- انتخابات داخلی شعب و کمیسیون‌ها

3- رأی اعتماد و عدم اعتماد به وزیران و هیئت وزیران و رأی عدم کفایت به رئیس جمهور

4- رأی نسبت به اعتبارنامه نمایندگانی که مورد اعتراض واقع شده‌اند.

تبصره: هیئت رئیسه موظف است کارت‌های مخصوصی برای رأی‌گیری مخفی تهیه و در اختیار نمایندگان قرار دهد. رأی‌گیری به وسیله هرگونه ورقه و کارتی غیر از این اوراق معتبر نخواهد بود.

ماده 123 تصریح می‌کند: در مواردی که نتیجه أخذ رأی با قیام و قعود بلافاصله توسط دو نفر از دبیران هیئت رئیسه و یا ظرف 15 دقیقه بعد از اعلام رأی مذکور توسط 25 نفر از نمایندگان حاضر د رمجلس مورد تردید باشد بدون بحث با ورقه نسبت به تردید به عمل آمده رأ‌ی گیری خواهد شد.

در صورتی که درخواست تردیدکنندگان به تصویب نصف به علاوه یک نمایندگان حاضر در جلسه برسد، نتیجه آن ملاک عمل قرار خواهد گرفت. چنانچه تردید در 15 دقیقه آخر جلسه باشد، می‌توان در جلسه نسبت به تردید رأی‌گیری کرد.

تبصره یک ماده 123 می‌افزاید: تردید کنندگان باید اسامی خود را شخصاً در برگه مخصوصی در جایگاه هیئت رئیسه و امضا نمایند.

تبصره دو خاطرنشان می‌کند: تردیدکنندگان پس از گذشت مدت 15 دقیقه از زمان رأی‌گیری نمی‌توانند از درخواست خود انصراف بدهند.

اعلام نتیجه رأی

ماده 124 می‌گوید: به مجرد اعلام أخذ رأی، توسط رئیس جلسه تعداد نمایندگان حاضر در جلسه به استناد دستگاه شمارشگر اعلام و بلافاصله أخذ رأی به عمل می‌آید. در موارد نقص فنی دستگاه شمارشگر عده حاضران مستند به شمارش اکثریت دبیران خواهد بود.

براساس ماده 125 در تمامی موارد، نتیجه رأی مجلس باید صریحاً به وسیله رئس اعلام شود:

ماده 126 تأکید می‌کند: اسامی تمامی تقاضاکنندگان رأی مخفی یا رأی علنی با ورقه در صورت مشروح مذاکرات مجلس ثبت خواهد شد.

انتهای پیام/4034/