بررسی یکی از ادوار تاریخ تعلیم و تربیت جهانی در یک کتاب

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، کتاب «مکتب تعلیم و تربیت حفصیان» نوشته محمدرضا شهیدی پاک استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است که یکی از ادوار تاریخ تعلیم و تربیت جهانی را به تصویر کشیده است که بر بخش بزرگی از دنیا از جنوب اروپا از آندلس تا مرزهای مصر در نظام آموزشی ملل و جوامع اسلامی در قرون‌وسطی حاکم و برقرار بود.

این کتاب سهم تمدن اسلامی و جوامع مسلمان در تعلیم و تربیت جهانی در قرون‌وسطی را نشان داده است. یکی از دستاوردهای جهانی تمدن اسلامی ارائه سیستم و دیسیپلین و نظام تعلیم و تربیت و به تعبیر ابن‌خلدون صنعت و سند تعلیم است.

پژوهش، این گزارش، در مورد تحقیقات مؤلف در یکی از نظامات تعلیم است که تا پایان قرون‌وسطی مشغول کار بوده است و نقش اساسی در استمرار آموزش و علوم در رنسانس اروپا ایفا کرده است. این نظام آموزشی که جامع سیستم‌های آموزشی ملل مسلمان پیش از خود است در منطقه افریقیه که امروز آن را شمال آفریقا می‌خوانند به‌وسیله دولت حفصیان، پدید آمد، گستردگی زمانی و مکانی و دامنه موضوعات تعلیم و تربیت و تنوع ساختار و گونه‌های متفاوت نهاد آموزشی در سیستم آموزش‌وپرورش دوره 400 ساله حکومت حفصیان به حدی است که باید از مکتب تعلیم و تربیت حفصیان یاد کرد، این مکتب فهرست کاملی از همه موضوعات آموزش‌وپرورش اسلامی در چندین قرن پیش از ظهور دولت حفصیان است.

اگر محققی در حوزه تاریخ آموزش‌وپرورش به دنبال نمونه‌ای متکامل از سیستم تعلیم و تربیت در آخرین دوره آن در تمدن اسلامی باشد، این مسئله را در نظام تعلیم و تربیت در عهد دولت حفصیان (629- 980) پیدا می‌کند. در این دوره 400 ساله، محقق با ساختار و گونه‌های نهاد آموزش در جوامع اسلامی از مکتب‌خانه و جامع و مسجد و شیوهای تدریس و تعلیم و سنن آموزشی و رفتارهای پرورشی و تربیتی و برنامه و متون درسی، آشنا می‌شود و به اندازه کافی اسناد و مدارک کتبی در اختیار او قرار دارد و تاریخ جهانی آموزش به نقش دولت حفصیان در توسعه تعلیم و انتقال سنن آموزش و علوم و معارف به اروپا تصریح کرده است. یکی از فارغ‌التحصیلان مسلمان این نظام تعلیم حفصیان در جامع زیتونه تونس، قسطنطین است که نقش اساسی در انتقال پزشکی از تمدن اسلامی به سالرنو ایتالیا داشت.

دوره حفصیان یکی از ادوار تاریخ آموزش‌وپرورش در ایران و اسلام است که در عهد تأسیس دولت حفصیان صورت گرفت و به اوج شکوفایی نظام تعلیم اسلامی رسید، نظم آموزشی حاکم بر آن به حدی بود که همسایگان اروپایی حفصیان را با انقلاب آموزشی مواجه ساخت. دولت حفصیان مدتی کوتاه بر سراسر مغرب و آندلس حکومت کردند و سپس دامنه دولت آن‌ها به پایتخت آن‌ها تونس و الجزایر و لیبی محدود شد، این دولت بر مبنای انتقال سیستم آموزشی آندلسی از شبه‌جزیره ایبری (پرتغال و اسپانیا) دوره اسلامی بنا شد و دولت آموزش بود، نمونه فارغ‌التحصیل این نظام کلاسیک آموزش اسلامی ابن خلدون است که تمدن اسلامی را صاحب صنعت تعلیم دانسته است او در کتابی بیوگرافی آموزشی خود را ثبت کرده است.

اهمیت مکتب تعلیم و تربیت حفصیان که می‌توان نام مدرسه و مکتب تعلیم و تربیت بر آن نهاد، در این است که شکل کاملی از سیستم کلاسیک آموزش و تعلیم و تربیت اسلامی در عهد آن‌ها ارائه شده است.

انتهای پیام/4028/