انتقال آب دریاچه وان به دریاچه ارومیه در تضارب آراء/ وقتی ترک‌ها خودشان پیشنهاد می‌دهند

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، دریاچه ارومیه که روزگاری با وسعتی حدود 6 هزار کیلومتر به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از لحاظ مساحت در ردیف بیست و پنجمین از فهرست دریاچه‌های بزرگ دنیا شناخته می‌شد، از اواسط دهه 80 به سمت خشکی رفته و حتی در معرض خشک شدن کامل قرار گرفت.

دریاچه ارومیه به‌واسطه تنوع زیستی موجود در زمره یکی از 9 ذخیره‌گاه زیست‌کره قرار داشت و همچنین حوزه آبریز آن با داشتن دشت‌هایی همچون دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه  به‌عنوان یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در کشور محسوب می‌شد.

اهمیت زیست‌محیطی این دریاچه در سال 92 مسئولان کشور را بر آن داشت تا در قالب تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و از طریق همکاری و مشارکت صاحب‌نظران ملی و منطقه‌ای با برنامه‌ریزی‌های جامع جلوی خشک شدن آن را بگیرند.

با توجه به کاهش میزان بارش‌های سال‌های گذشته یکی از راهکارهایی که به‌منظور جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه مطرح می‌شود، بحث انتقال آب‌های بین‌المللی است.

اخیراً در نشست خبری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست موضوع انتقال آب از دریاچه وان ترکیه مطرح شد موضوعی که حرف و حدیث‌های زیادی را در ارتباط با مواردی همچون صرفه اقتصادی انتقال و یا ویژگی‌‌های شیمیایی مبداء و همچنین پایبندی ترک‌ها به تعهداتشان مطرح شده است.

عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است ارتفاع دریاچه وان ۴۵۰ متر بالاتر از دریاچه ارومیه بوده و فاصله میان این دو دریاچه ۱۶۵ کیلومتر است؛ با توجه به مطالعاتی که از چهار سال پیش در ستاد احیای دریاچه ارومیه آغاز شده به این نتیجه رسیدیم که انتقال آب از وان به‌عنوان یک گزینه مطرح شود.

وی با بیان این‌که ارتفاع آب در دریاچه وان بالا آمده و مشکلاتی را برای اکوسیستم منطقه به وجود آورده است، گفت: بروز چنین شرایطی در ترکیه امکان توسعه کشاورزی در آن منطقه با مشکل مواجه کرده و در صورتی‌که ما به چند سؤال علمی در ارتباط با آن پاسخ دهیم موضوع مذاکره را با ترکیه مطرح خواهیم کرد. (بیشتر بخوانید)

در انتقال آب دریاچه وان به ارومیه ملاحضات زیست‌محیطی در مقصد مورد توجه قرار گیرد

حمید سرخیل، عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست در خصوص این طرح معتقد است ترکیبات شیمیایی دریاچه وان ترکیه منعی برای انتقال آب آن به دریاچه ارومیه ایجاد نمی‌کند ولی در ارتباط با این طرح می‌بایست ملاحظات اجتماعی در مبداء و ملاحظات زیست محیطی در مقصد مورد توجه قرار گیرد.

وی در گفتگویی که با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا اظهار کرد: PH دریاچه ارومیه ۷.۲ تا ۷.۶ است و موادی که در دریاچه ارومیه موجود است با ترکیبات دریاچه وان مشابه است ولی نکته‌ای که در این ارتباط وجود دارد این است که میزان شوری آب دریاچه ارومیه در حال حاضر۳۴۰ گرم در لیتر است که این میزان بیش از ۱۰ برابر دریاچه وان است که انتقال این آب در رقیق کردن آب دریاچه ارومیه تأثیر دارد و می‌تواند غلظت شوری آن را تا حد نرمال آن پایین بیاورد.

سرخیل با بیان این‌که علیرغم ملاحضات هیدرولوژیکی و همچنین مسائل اقتصادی، موضوع ملاحظات اجتماعی در مبداء از اهمیت خاصی برخوردار است، گفت: در پروژه‌های انتقال آب بین‌المللی موضوعاتی همچون مباحث قومی، اجتماعی و منطقه‌ای، مهاجرت، توسعه مصرف‌گرایی، افزایش شهرنشینی و حقابه‌های اجتماعی از مباحثی است که در ملاحظات اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد.

این کارشناس ژئوفیزیک زیست‌محیطی و اکتشاف منابع آب تصریح کرد: حفاری‌های غیرمجاز اطراف دریاچه وان توسط کشاورزها و باغدارها باعث شده آب شیرین از آب‌خوان‌ها به سمت مزارع رفته و با تخلیه سفره‌آب‌ها آب شور دریاچه به‌سمت آب‌خوان‌ها هجوم بیاورد و این موضوع کار انتقال آب را با معضلاتی مواجه می‌کند.

وی افزود: در صورت اجرایی شدن این طرح و حتی نبود مشکلات و ملاحظات اجتماعی موضوعاتی همچون تغییر کیفیت و حجم آب، تغییرات آب و هوا، مسائل مربوط به پسماندها، تغییر و تهدید تنوع زیست منطقه، ورود گونه‌های مهاجم به مقصد از جمله مواردی است که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست همچنین به مسائلی که احتمالاً دریاچه ارومیه با انتقال آب دریاچه وان با آن مواجه خواهد بود، سخن به میان آورد و گفت: اجرای این طرح از لحاظ موجودات آبزی تأثیری بر ارومیه نخواهد داشت ولی پایین آمدن میزان شوری آب دریاچه ارومیه باعث ورود گونه‌های جدیدی همچون پرنده‌های مهاجر را می‌تواند به دریاچه ارومیه افزایش دهد که این موضوع می‌تواند بر اکوسیستم دریاچه و چرخه‌های زیستی آن تأثیر گذارد. (بیشتر بخوانید)

برای احیای دریاچه ارومیه قسمت شمالی از جنوبی باید جدا شود

در این میان رحیم حب نقی، رئیس دانشگاه ارومیه در ارتباط با این طرح معتقد است در صورت اجرایی شدن این طرح پل شهید کلانتری می‌بایست ادامه پیدا کرده و قسمت شمالی را از جنوبی جدا کند و آب دریاچه وان تنها به بخش شمالی آن بریزد و آب قسمت جنوبی از رودخانه‌های داخلی تأمین شود.

وی در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا با بیان این‌که برای انتقال آب دریاچه وان باید پل شهید کلانتری ادامه پیدا کرده و دریاچه ارومیه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کند، گفت: با توجه به این‌که 16 رودخانه از قسمت جنوبی وارد دریاچه ارومیه می‌شوند، این بخش آب معمول خود را دریافت خواهد کرد و تنها آب دریاچه وان نیاز ارومیه را در بخش شمالی تأمین می‌کند.

رئیس دانشگاه ارومیه با اشاره به این مطلب که همه قبول دارند که با این بارندگی‌ها و تغییرات به وجود آمده در شرایط اقلیمی فعلی، دریاچه ارومیه به اندازه 6 هزار کیلومتر نخواهد رسید، افزود: یک واقعیت مطرح است و آن این‌که قسمت جنوبی دریاچه ارومیه خشک شده و حتی با بارندگی‌های اخیر به اندازه قابل قبولی نرسیده است ولی با تقسیم دریاچه به دو قسمت شمالی و جنوبی 16 رودخانه‌ای که به قسمت جنوبی می‌ریزد می‌تواند تراز آن را در این بخش به سطح معقولی برساند.

حب نقی خاطرنشان کرد: تغییر اکولوژیک در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده و دریاچه پر شده از نمک‌هایی که در عمق آن رسوب کرده و آن را پر کرده‌ و ستاد احیا قصد دارد با اجرای چنین طرح‌هایی از وقوع طوفان‌های نمک جلوگیری کنند.

وی در خصوص لزوم استفاده از آب دریاچه وان در قسمت شمالی نیز گفت: با توجه به این‌که آب این دریاچه قلیایی است در صورتی‌که آب وان با کل آب دریاچه ارومیه مخلوط شود جلبک‌ها و تک‌سلولی‌ها را در آن از بین می‌برد.

ترک‌ها خودشان طرح انتقال آب دریاچه وان به ارومیه را مطرح کردند

این در حالی است که مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، عنوان کرد که با توجه به بالا آمدن آب دریاچه وان ترک‌ها خودشان در این خصوص اعلام آمادگی کردند و ما به این پروژه تنها به‌عنوان یک سوپاپ اطمینان نگاه می‌کنیم و اصلاً در برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه، انتقال آب دریاچه وان دیده نشده است.

وی در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا با بیان این‌که بارش‌های سه سال پیش ما 200 میلی‌متر بود که در طی حدود 13 هزار سال گذشته کمترین بارش 180 میلی‌متر بوده است و اگر بخواهد این روند ادامه پیدا کند ما باید فکری به حال دریاچه کنیم، گفت: ما همچون پروژه انتقال آب خزر و رود ارس موضوع انتقال آب دریاچه وان را هم در دست مطالعه داریم ولی مانند پروژه انتقال آب خزر و ارس که مردود شد فعلاً این طرح نه پذیرفته شده و نه مردود اعلام شده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: دلیل منتفی شدن انتقال آب خزر این بود که آب خزر به‌دلیل نوع نمک آن عمر دریاچه ارومیه را به 50 سال کاهش می‌داد و همچنین انتقال آب ارس نیز به‌علت هزینه بالای انتقال آن صرفه اقتصادی نداشت.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در خصوص نحوه اجرای طرح انتقال آب دریاچه وان به ارومیه نیز اظهار کرد: دریاچه ارومیه در قسمت شمالی شور و در بخش جنوبی شیرین‌تر است و در این‌باره ایده این است که بخش شمالی و جنوبی را از هم جدا کرده و انتقال آب دریاچه وان صرفاً به‌سمت شمال باشد.

تجریشی تصریح کرد: با پیاده شدن این طرح قسمت جنوبی دریاچه ارومیه خصوصیات آب دریاچه ارومیه را داشته و قسمت شمالی دارای خصوصیات دریاچه وان.

وی با اشاره به این مطلب که ما در صورت اجرای این طرح به‌دنبال تداوم ابدی آن نیستیم، گفت: ما در طرح انتقال آب دریاچه وان به دریاچه ارومیه به دنبال انتقال همیشگی آن نیستیم و فقط می‌خواهیم در یک بازه زمانی 6 تا 7 ساله آب وارد دریاچه شده و احیا صورت بگیرد و پس از آن برنامه‌ریزی‌های دیگری را برای حفظ آن خواهیم داشت.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اذعان کرد: سطح آب دریاچه وان بالا آمده و اختلاط به‌طور کامل در آن صورت نگرفته و این موضوع به مرگ ماهی‌های آن منجر شده است به همین دلیل ترک‌ها خودشان این پیشنهاد را مطرح کرده‌اند.

شایان ذکر است با توجه به اظهارات مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب‌های بین‌المللی چندان در اولویت ستاد احیای دریاچه ارومیه نیست و این ستاد بیشتر در تلاش است تا با برنامه‌ریزی‌های جامع و بهره‌گیری از منابع داخلی این دریاچه را از مرگ حتمی نجات دهد.

انتهای پیام/4105/پ