شیخ فضل‌الله نوری از پیشگامی در مشروطه‌خواهی تا مشروطه مشروعه

رجب علیزاده به‌مناسبت سالگرد رحلت آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در قائم‌شهر اظهار کرد: نام و یاد فضل‌الله نوری مساوی است با انقلاب مشروطه و وی یکی از پیشگامان جنبش و قیام مشروطه‌خواهی در ایران بود.

وی مشروطه را حاکمیت قانون تعریف کرد و افزود: در عصر بی‌خبری قرار داشتیم و نیاکان ما در 113 سال پیش به‌دنبال مشروطه بودند و جامعه ما به‌دلیل داشتن حاکمان مستبد و پادشاهان نالایق از این نوآوری و دوره جدید محروم بود.

عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه اسلامی واحد قائم‌شهر گفت: مشروطه با مفهوم عدالت‌خواهی و شعارهای علما، تجار، بازرگانان و عامه مردم در ایران رقم خورد و با تحصن معترضان در بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی که به مهاجرت اولیه مشهور است، انجام شد؛ اما آنان پس از مدتی به درخواست دولت از تحصن دست برداشتند و ری و بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی را ترک کردند.

علیزاده تصریح کرد: در آن زمان حاکمیت عین‌الدوله و علاءالدوله به عهد خود وفا نکردند و مردم به رهبری روحانیون راهی قم شدند و در آنجا تحصن کردند که در تاریخ به‌عنوان مهاجرت کبری شناخته شد. در همین زمان نهضت سیاسی اجتماعی مشروطه سرعت مضاعف گرفت و مردم تهران از فقدان حضور علما و بزرگان شهر دچار ترس و هراس شدند که دست‌های پنهانی مردم را ناخواسته به سفارت انگلستان هدایت کرد.

وی اظهار کرد: در فقدان حضور روحانیون، واژه عدالت‌خانه به مشروطه و مشروطه‌خواهی بدل شد و دست‌های پنهان استعمار انگلیس برای اینکه خواست مردم را که رهایی از استبداد محمدعلی شاه بود، منحرف کنند در روز نخست با چاپلوسی، زبان‌بازی و در ترفندی ذهن و فکرشان را تصرف و به سمت و سویی که خودشان می‌خواستند، هدایت کردند و به این ترتیب شعار مشروطه‌خواهی در آنجا در دهان مردم گذاشته شد.

عضو هیئت علمی گروه معارف واحد قائم‌شهر از قول یکی از تاریخ‌نگاران عصر مشروطه گفت: در آن زمان 10 هزار نفر جمع شده بودند و انگلیس هم از سر تملق و چاپلوسی آغوشش را برای آنها باز کرده بود و از مردم پذیرایی کرد. در حقیقت به‌دنبال محبت و سرپناه‌دادن به مردم نبود، فقط می‌خواست در شرایط مقتضی انقلاب مشروطه را به کج‌راهه بکشد.

علیزاده مطرح کرد: با گذشت 14 سال شاهد آن بودیم که چگونه نقشه‌های آنها به بار نشست و سوم اسفند 1299 انگلیس توانست در ایران کودتا کند و دولت مدرن و شبه‌مدرن بعدها سال 1304 با عزل احمدشاه آخرین پادشاه قاجاریه موفق شد رضاشاه را روی کار بیاورد.

وی علل و عوامل کمک‌کار این نقشه و ترفند انگلیس را فقدان فرهنگ گفتگو بین روشنفکران عنوان کرد و افزود: عالمان دینی آن زمان دو دسته شدند، یک دسته مشروطه‌خواه بودند مانند علامه نائینی که با روشنفکران ارتباط نزدیک‌‌تری داشت تا به عالمان دیگر و دسته دیگر مانند شیخ فضل‌الله نوری که خواهان مشروطه مشروعه بود و می‌گفت مشروطه‌ای که ما به‌دنبال آن بودیم، مشروطه‌ای بود که از دل اسلام برآید یا با احکام و قوانین شرعی مخالفت نداشته باشد، این مشروطه‌ای که روشنفکران دنبال آن هستند سر از بی‌دینی و لامذهبی درخواهد آورد.

عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم‌شهر اظهار کرد: شیخ فضل‌الله نوری با مشروطه آن زمان که مانند طفلی بود که هنوز درست راه رفتن را نیاموخته است، مخالفت کرد و بعد از دو سه سال توسط محمدعلی شاه، مجلس شورای ملی به توپ بسته شد و بسیاری از نمایندگان آسیب و بقیه به خارج از کشور متواری شدند.

علیزاده تصریح کرد:‌ محمدعلی شاه با این کار خود بسیاری از مراجع و بزرگان در نجف و عراق را عصبانی کرد و در توجیه کار خود، خودش را پشت اسلام و مسلمانی پنهان کرده و گفت «من چون دیدم مشروعیت دارد از بین می‌رود، آمدم مشروطه‌خواهان و مجلس را به توپ بستم» که با عتاب علما مواجه شد و مراجع گفتند این را ما باید تشخیص دهیم، دین در خطر است و این به‌دلیل تمامیت‌خواهی و انسان‌طلبی خودت بود نه اینکه دلت برای دین سوخته باشد.

وی گفت: مشروطه بسیار ناکام ماند و فاتحان تهران آمدند و شیخ فضل‌الله را که به‌عنوان یک عالم پرنفوذ و در عین حال مخالف مشروطه‌خواهان بود از خانه‌اش بردند و حبس کردند و در میدان توپخانه به‌عنوان فرد مخالف نظام مشروطه معرفی و حکم اعدامش را صادر کردند.

عضو هیئت علمی واحد قائم‌شهر مطرح کرد: با توجه به ناکامی مشروطه باید بپذیریم که دستاورد بسیار خوب و مثبتی به‌عنوان آگاهی و آگاهی‌بخشی به مردم داشت که بعد از هفت سال زمینه یک خیز سیاسی و جنبش همگانی به‌عنوان انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) ایجاد کرد.

انتهای پیام/4121/4103/