حیدری: هدایت نقدینگی به پالایشگاه‌سازی 1 راهکار برای 2 مشکل است

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران سابقه‌ای ۴۰ ساله دارد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به بهانه‌های مختلف تحریم‌هایی علیه کشورمان اعمال شده است؛ بسیاری از این تحریم‌ها با اقبال و مشارکت کشورهای جهان همراه نبوده و ایالات‌متحده به‌تنهایی کشورمان را تحریم کرده است. تجار و مسئولان کشور برای امکان تبادل تجاری با سایر کشورها از روش‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرده‌اند اما با گذشت زمان در این ۴۰ سال گذشته تحریم‌ها از عناوین کلی به موضوعات ریز تبدیل‌شده و به‌اصطلاح مقامات آمریکایی هوشمندتر شده است؛ اما متأسفانه در این سال‌ها با وجود هوشمند شدن تحریم‌های آمریکایی، راه‌های مقابله، کم اثر کردن یا دور زدن تحریم‌ها به همان نسبت هوشمند نشده است.

یکی از تحریم‌هایی که اقتصاد کشور را با مشکل مواجه می‌کند، تحریم‌هایی نفتی است، تحریم‌های نفتی تحمیلی علیه کشورمان به سه بخش تحریم‌های ساخت و تولید، تحریم فروش و تحریم دریافت پول نفت تقسیم می‌شود. دلیل مؤثر واقع‌شدن این تحریم‌ها، مدل سنتی فروش نفت کشور است؛ به این صورت که نفت توسط امور بین‌الملل شرکت ملی نفت و در قالب محموله‌های بسیار بزرگ به مشتریان مشخصی فروخته می‌شود که رهگیری آن برای آمریکا بسیار ساده است.

به‌منظور بررسی بیشتری راه‌های مقابله و کم اثر کردن تحریم‌های نفتی گفتگویی با تعدادی از فعالان دانشجویی که در سال‌های گذشته مطالعه عمیق و تخصصی در این حوزه داشته‌اند، انجام دادیم.

در ادامه سخنان حسن حیدری، عضو شورای مرکزی بسیج دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس را می‌خوانید.

آنا: مطالبات جنبش دانشجویی در زمینه راهکارهای مقابله با تحریم نفتی چگونه باید باشد؟

حیدری: برای شناخت بهتر بحث مقابله با تحریم و بحث مطالبه‌گری در کلام مقام معظم رهبری نیاز به شناخت و عقبه‌ای دارد که آن شناخت منتج به نتیجه‌ای باید بشود؛ رهبری سالیانی است دارند مطرح می‌کنند که ما باید از فروش نفت خام فاصله بگیریم و اقتصادمان را از نفت نجات بدهیم؛ منتها وقتی می‌آییم بدنه اجرایی را بررسی می‌کنید، می‌بینید که یک اعتقاد ضعیفی نسبت به این موضوع وجود دارد و اگر نقش جنبش دانشجویی در این قضیه را بخواهیم اعلام کنیم، جنبش دانشجویی وظیفه‌اش مطالبه‌گری است. مطالبه‌گری باید انجام شود و مطالبه‌گری بعضاً تخصصی است. منتهی بعضی اوقات این مطالبه‌گری‌ها سمت و سویی سیاسی پیدا می‌کند که شکل و شمایل جالبی ندارد؛ اما جنبش دانشجویی در قضیه کاهش فروش نفت خام و فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی به نظر من انفعال خیلی بدی داشته و خودش را درگیر مسائل روزمره‌ای کرده که شاید خیلی مهم هم نباشد و خودش را به مسائل اصلی مثل همین بحث کاهش فروش نفت خام ارتباط نداده و درگیر نکرده است.

آنا: تشکل شما در این موضوع چه اقداماتی انجام داده است؟

حیدری: در راستای راه‌های مقابله با کاهش فروش نفت خام، بسیج دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس سال گذشته کارگروهی را مبنی بر کارگروه مقابله با تحریم‌ها تشکیل داده است. بنای ما بر این شد که ابتدا برای مقابله با تحریم‌ها باید شناخت داشته باشیم. لذا شروع به آسیب‌شناسی تحریم و شناخت تحریم کردیم و بعد امیدواریم که این منتج شود به بحثی تخصصی که بتوانیم برای مقابله با تحریم‌ها راهکاری عملی ارائه دهیم. این کار تا جای خوبی پیش رفت و تحریم‌های اصلی، تحریم‌های بانکی و نفتی در آن کارگروه، تخصصی بحث شد و راهکارهای اولیه بررسی شد و راهکارهای موجود و آن بحث‌هایی که سالیانی است در کشور دارد انجام می‌شود و توجهی به آن‌ها نمی‌شود و بعضاً خیلی راهکارهای مناسبی هستند، آنجا طرح شد و بنا شد آن کارگروه یک مطالبه‌گری کلی در خصوص آن مباحث انجام دهد.

آنا: نتیجه تحقیقات شما به کجا انجامید و پیشنهاد شما چیست؟

حیدری: یکی از مطالباتی که در شرایط فعلی دانشجویان می‌توانند از مسئولان داشته باشند و بالاتر از تحریم‌ها قرار دارد، بحث هدایت نقدینگی افسارگسیخته‌ای است که در کشور شاهد آن هستیم. در شرایط فعلی حدود 2000 هزار میلیارد تومان نقدینگی داریم که این نقدینگی اگر به سمت یک بازار مولد هدایت شود، آثار و برکات بزرگی خواهد داشت و الآن داریم می‌بینیم که این هدایت نقدینگی به هر سمتی هجوم می‌آورد، آن سمت را با خاک یکسان می‌کند. بعضی‌ اوقات می‌رود سراغ بانک‌ها، گاهی اوقات می‌رود در بازار سکه و ارز، گاهی می‌زند به بازار مسکن یا خودرو و مثل سیلی می‌ماند که می‌آید و همه‌چیز را با خودش می‌برد و کل اقتصاد کشور را دارد تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.

پس یکی از مطالباتی که جنبش دانشجویی می‌تواند داشته باشد هدایت نقدینگی به سمت بازارهای مولد است. یکی از پیشنهادهایی که صورت گرفته برای هدایت این نقدینگی، بحث ساخت پتروپالایشگاه‌ها با توجه به نقدینگی موجود در جامعه فعلی است. اگر این نقدینگی به سمت بازار مولد برود دو اثر ویژه برای ما خواهد داشت.

اولین اثر ویژه هدایت نقدینگی که به سمت بازار مولدی به نام پتروپالایشگاه می‌رود، کاهش فروش نفت خام است؛ موضوع کاهش فروش نفت خام سال‌هاست چه در کلام مقام معظم رهبری و چه در برنامه‌های بودجه سالیانه که تدوین‌کنندگان اقرار بر این دارند بودجه کشور وابسته به فروش نفت خام است اما هیچ اراده‌ای برای تغییر این روند مشاهده نمی‌کنیم؛ تأکید شده است.

هرسال اتفاقاتی می‌افتد اما آن اتفاقی که باید بیفتد و اقتصاد کشور را از وابستگی به فروش نفت خام نجات دهد را شاهد نیستیم.

دومین برکتی که هدایت نقدینگی برای ما خواهد داشت، در شرایط فعلی و شرایط تحریمی است که ما پتروپالایشگاه بسازیم به‌عنوان یک زیرساخت، نفت خام‌مان را تبدیل کنیم به فرآورده‌ای کنیم که قابل تحریم نیست و یا اگر قابل تحریم است، شرایطش با نفت خام فوق‌العاده متفاوت است؛ هدایت نقدینگی اگر به سمت ساخت پتروپالایشگاه برود و پتروپالایشگاه ارزش افزوده ایجاد کند، قابل تحریم نخواهد بود.

این نکته واضحی است که فروش نفت خام اگر تبدیل شود به ارزش افزوده ما از یک بشکه نفت خام حدود 6 برابر ارزش افزوده تولید خواهیم کرد و اگر حتی این 6 برابر برود به پتروشیمی‌ها، این 6 برابر بعضاً تبدیل می‌شود به ده‌ها برابر ارزش افزوده که عدد کمی نیست و می‌تواند در شرایط فعلی تحریم‌ها خیلی به کشور کمک کند.

روی دیگر ساخت پتروپالایشگاه‌ها اشتغال‌زایی است که در حوزه‌های خیلی گسترده‌ای وارد می‌شود، نظیر شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های قطعه‌سازی شامل پمپ، کمپرسور و قطعه‌هایی دیگر و باعث می‌شود که کشور به یک خودباوری و رشد فناوری برسد و بتواند با آن رشد فناوری نیازهای آینده خودش را برطرف کند.

آنا: عده‌ای معتقدند پالایشگاه‌سازی چندان سودده نیست و بعضی از پالایشگاه‌ها هزینه خوراک ورودی خود را نیز نمی‌توانند پرداخت کنند؛ نظر شما در این موضوع چیست؟

حیدری: در سؤالتان اشاره‌‌ای داشتید که پالایشگاه‌سازی آن‌قدرها هم که می‌گویند سودده نیست، این اظهارنظر خود وزیر نفت بوده است؛ چند وقت پیش دوباره یک مصاحبه‌ای که در برنامه تلویزیونی از او گرفته بودند اظهار کرده بود که «پالایشگاه‌سازی آن‌قدرها هم امر مقدسی نیست که ما بدویم دنبال پالایشگاه‌سازی»؛ به نظر من این نگاه کوتاه‌مدت و سیاسی به قضیه است. می‌گویند چون پالایشگاه‌سازی احتمالاً مدت‌زمان بهره‌برداری‌اش زیاد است و به این دولت نمی‌رسد پس فعلاً کنسل! پس ما برویم سراغ راهکارهایی که به این دولت می‌رسد و ما می‌توانیم روبان را قیچی کنیم.

این حرف وزیر نفت را اگر مقداری کارشناسی‌تر بحث کنیم که می‌گویند پالایشگاه‌سازی سودده نیست، بله در شرایط فعلی با یک عقبه ذهنی نسبت به پالایشگاه‌های موجود در کشور دارد می‌گوید که پالایشگاه‌سازی آن‌چنان مقدس نیست و سودده هم نیست، چرا؟ چون پالایشگاه‌های ما ضریب پیچیدگی‌شان آن‌قدر پایین است و محصولاتی تولید می‌کنند که ارزش‌افزوده که هیچ، ارزش کاهنده دارند ایجاد می‌کنند، نفت کوره تولید می‌کنند که قیمتش از خود نفت خام پایین‌تر است و وزارت نفت هیچ اقدامی یا هیچ برنامه‌ای برای تبدیل این نفت کوره به یک ارزش‌افزوده بهتری تا الآن نداشته است. حتی قانون‌هایی هم هست که می‌گوید از سال 2020 تولید نفت کوره‌ها باید تعطیل شوند و پالایشگاه‌ها نباید بیش از 10 درصد تولید خود را به نفت کوره اختصاص دهند.

چرا پالایشگاه‌سازی سودده نبوده دو علت دارد. یکی اینکه در گذشته بعضاً قانون‌هایی تصویب شده که ما خوراک را با تخفیف خیلی بالایی به پالایشگاه بدهیم و از آن طرف دست پالایشگاه را برای فروش محصولاتش ببندیم؛ یعنی محصولاتی که پالایشگاه تولید می‌کند را خودمان بخریم، یک یارانه خیلی گزافی به آن پرداخت کنیم و آن را در داخل کشور توزیع کنیم و این باعث شده که پالایشگاه‌های ما در شرایط فعلی برای وزارت نفت زیان‌ده باشند و سودده نباشند و وزارت نفت ترجیح می‌دهد که فروش نفت خام داشته باشد و نفت خامش را به ارزش‌افزوده تبدیل نکند.

آنا: آیا وزارت نفت اراده و برنامه‌ای برای عبور از تحریم‌های نفتی دارد؟

حیدری: اینکه وزارت نفت هیچ برنامه‌ای برای آینده کشور ندارد و اینکه آیا پالایشگاهی در دست‌ ساخت دارد یا ندارد، بله تصمیماتی گرفته‌شده منتهی آن‌قدر با عمل فاصله داشته که هیچ‌وقت منتج به نتیجه نشده است. مثالش پالایشگاه سیراف یا پالایشگاه آناهیتا بوده که این‌ها هیچ‌کدامشان به نتیجه‌ای نرسیده‌اند.

حرف ما این است که وزارت نفت چرا یک مقررات جدید را تنظیم نمی‌کند که این پالایشگاه‌هایی که می‌گوید سودده نیستند، سودده شوند. اصلاً تا حالا به این قضیه فکر کردند که ما یک مقرراتی تنظیم کنیم، پیشنهاد این است، خوراک را با قیمتی که به خارجی‌ها می‌دهید، به پالایشگاه‌های داخلی بدهید، نه پالایشگاه‌های فعلی، از پالایشگاه‌های فعلی عبور کنید، پالایشگاه جدیدی اگر می‌سازید، خوراک را با همان قیمت خارجی بدهید به پالایشگاه داخلی و از آن‌طرف دست پالایشگاه را برای فروش باز بگذارید و خودتان خریدار محصولات پالایشگاه نباشید. از این‌طرف هم سود وزارت نفت تأمین می‌شود و هم زیرساختی در کشور درست می‌شود.

آنا: آیا بازاری برای محصولات پالایشگاهی وجود دارد؟

حیدری: یکی مواردی از که مطرح شد، تأمین سرمایه برای تبدیل فرآورده و فناوری بود؛ من به آن دو بحث دیگر خیلی ورود نکنم، فقط یک اشاره کوچکی به بازار محصولات کنم. اینکه می‌گویند که اگر ما نفت خام را تبدیل به فرآورده کنیم، آیا می‌توانیم فرآورده‌مان را بفروشیم، مثل نفت خام سرمان نیاید، این‌قدر هزینه می‌کنیم برسیم به یک فرآورده‌ای بعد نتوانیم فرآورده با بفروشیم؛ مطالعاتی انجام‌شده و خیلی جالب است که بدانید در چهار کشور همسایه افغانستان، پاکستان، ترکیه و عراق، روزانه 150 میلیون لیتر فقط سه محصول بنزین، گازوئیل و نفت سفید مصرف می‌شود که اگر ما بتوانیم پالایشگاهی بسازیم که همین بازار منطقه‌ای را تأمین کنیم، می‌توانیم در این شرایط تحریمی بسیاری از مشکلات احتمالی را حل کنیم.

آنا: جمع‌بندی خود را از مباحث ارائه‌شده بفرمایید.

حیدری: به‌عنوان جمع‌بندی گلایه‌ای بکنم از مجلس شورای اسلامی، همان‌طور که رهبری هم در دیدارهایشان فرمودند که این حجم از طرح در مجلس آمریکا علیه ایران تصویب می‌شود و ایران را تحریم می‌کنند اما در مقابل مجلس شورای اسلامی در این قضیه انفعال دارد.

به نظر من در موضوعاتی مثل پتروپالایشگاه‌سازی، این‌قدر آقایان دارند انفعال به خرج می‌دهند که طرح آن به مجلس رفته اما در نوبت بیست‌ و هشتم برای رسیدگی است و هیچ اراده‌ای برای اینکه پاسخی کوبنده به این تحریم‌های نفتی آمریکا که مثل گلوگاهی است که آمریکا در دستش گرفته و مرتب فشار می‌دهد، وجود ندارد.

واقعاً گلایه‌مندم و از جنبش دانشجویی درخواست دارم که این مطالبات را جدی از مجلس شورای اسلامی پیگیری کنند.

انتهای پیام/4115/پ