صبر، استقامت و پشتکار در پژوهش عوامل موفقیت زوج جوان مخترع

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا از کرج، ابوالفضل حاجی‌حیدر و سمیه قادرمرزی از اعضای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی-علوم باغبانی گرایش بیوتکنولوژی و ژنتیک مولوکولی محصولات باغبانی این دانشگاه موفق به ثبت اختراع خود در زمینه بهینه‌سازی و تکثیر موسیر بومی از طریق کشت‌بافت در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور همراه با دریافت تأییدیه علمی از سازمان پژوهش‌­های علمی و صنعتی ایران به منظور تجاری‌سازی و تولید انبوه این گیاه برای نخستین‌بار در کشور شدند.

عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در گفتگو با آنا در توضیح این اختراع خود گفت: موسير Allium stipitatum گیاهی تک لپه از تيره نرگس Amaryllidaceae و جنس آلیوم يكي از مهم‌ترين و اقتصادی­‌ترين سبزی­‌های پیازی در ايران است، اينگونه خوراكی بوده و از خصوصيات دارويي بسيار مهمي برخوردار است. استفاده از کشت بافت به‌­منظور تکثیر انبوه و تولید تجاری گیاه موسیر بومی ایران تاکنون گزارش نشده است.

سمیه قادرمرزی افزود: در این پژوهش روش تکثیر درون‌شیشه‌ای کارآمد به‌منظور تکثیر گونه A. stipitatum از طریق تکثیر صفحه پایگاهی پیاز بررسی شد و در ابتدا ریزنمونه­‌های صفحه پایگاهی پیاز به منظور استقرار بر روی دو محیط کشت MS و ½MS با غلظت­‌های مختلف هورمون‌­های  BA و NAA و IAA و زغال فعال کشت شدند.

عضو باشگاه پژوهشگران جوان واحد کرج درباره نتایج به دست آمده گفت: نتایج نشان داد بیشترین تعداد ساقه (4.66) در محیط کشت حاوی یک میلی­گرم در لیتر هورمون BA به همراه 0.5 میلی‌گرم در لیتر NAA به­‌دست آمد و همچنین بیشترین رشد طولی ساقه­‌ها (6.32 سانتی­متر) در تیمار هورمونی حاوی 2 میلی­گرم در لیتر BA و یک میلی­گرم در لیتر NAA مشاهده شد. بیشترین تعداد ریشه­‌ها (1.66) و همچنین بیشترین طول ریشه­‌ها (2.55 سانتی­متر) در تیمار هورمونی حاوی یک میلی­گرم در لیتر IAA به همراه یک گرم بر لیتر زغال فعال به‌دست آمد. به‌­منظور سازگاری گیاهان از تیمارهای مختلف کوکوپیت، پرلیت و پیت موس استفاده شد که تنها 60 درصد گیاهان کشت شده در تیمارهای کوکوپیت، پرلیت و پیت‌موس با نسبت­‌های (1:1:1 و 1:2:1) زنده ماندند و به گلخانه انتقال و به‌­طور طبیعی در گلخانه رشد کردند. این پژوهش می­‌تواند راهگشایی برای تکثیر سریع این گیاه در حال انقراض باشد.

دیگر عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج نیز در گفتگو با آنا با تأیید این مطالب اظهار کرد: گونه (Allium stpitatum) ثبت شده در این اختراع از لحاظ ساختار ژنتیکی و فیزیولوژیکی تفاوت­‌های قابل‌توجهی با گونه (Allium hirtifolium Boiss.) دارد.

ابوالفضل حاجی‌حیدر  ادامه داد: ریشه‌­یابی تفاوت دو گونه A. stipitatum و A. hirtifolium Boiss.، تفاوت در ساقه و تخمدان و معنی لاتین آن است که در گونه A. stipittum (stipitatum) تخمدان دارای تیغه میانی بوده و پهنک برگ دارای کرک می­‌تواند باشد یا نباشد. در صورتی‌که در گونه A. hirtifolium Boiss. (hirtifolium) برگ‌­ها دارای کرک و پرز است. همچنین عوامل مختلفی در کشت بافت گیاهان مؤثر است. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌­ترین عوامل ساختار ژنتیکی است. با توجه به تفاوت­‌های ساختاری دو گونه و پاسخ‌­های متفاوت به شرایط کشت درون‌شیشه‌­ای، روش تکثیر نیز متفاوت است.

وی با تأکید بر روش تحقیقی این پژوهش افزود: در اختراع ثبت‌شده از بذر برای تکثیر موسیر استفاده شده است و با توجه به اینکه این گیاه به ندرت بذر می­‌دهد و بذر آن دارای خواب است، باید پس از یک دوره سرما در شرایط طبیعی و در پاییز کاشته شود تا خواب بذر شکسته شود. خواب بذر موسیر از سختی پوسته بذر آن بر اثر عدم نفوذ آب و گازها ناشی می­‌شود. به­‌علاوه پوسته ممکن است قابل نفوذ باشد؛ ولی مقاومت مکانیکی زیادی در برابر خروج ریشه از خود نشان می‌دهد و یا جوانه‌نزدن از وجود مواد بازدارنده در پوسته بذر ناشی می­‌شود.

این پژوهشگر جوان بیان کرد: بنابراین بهره‌برداری از پیاز موسیر از طریق کاشت بذر مدت زمان زیادی را طلب می­‌کند تا پیاز به اندازه مورد نظر برسد. همچنین این گیاه دگرگشن بوده و توسط زنبور عسل گرده‌افشانی آن صورت می­‌گیرد، در نتیجه بذر تولیدشده خصوصیات گیاه‌­های دیگر را نیز از نظر ژنتیکی داراست و تفرق صفات شکل می­‌گیرد. در حالی که در اختراع ما از ریزنمونه صفحه پایگاهی پیاز موسیر (قسمت اصلی پیاز) برای تکثیر سریع این گیاه استفاده شده و هیچ‌گونه تفرق صفاتی شکل نمی­‌گیرد و گیاه تولیدشده از نظر خصوصیات ژنتیکی یکسان است.

وی تصریح کرد: در این اختراع تکثیر سریع موسیر از طریق صفحه پایگاهی پیاز، تعداد پیازچه تولید شده، باززایی پیازچه، ریشه‌­زایی (تعداد ریشه و طول ریشه) و سازگاری آن در شرایط گلخانه و مزرعه بررسی شده است.

حاجی‌حیدر که متولد سال 65 است با بیان به نحوه آشنایی خود با خانم قادرمرزی در دانشگاه و در مراحل تدوین پایان‌نامه دانشجویی خود به آنا گفت: در مراحل کار با همکلاسی‌ام خانم سمیه قادرمرزی همکار بودم که در تمام مشکلات و سختی‌­های این راه خیلی خالصانه کمکم کرد تا بتوانم به مقصد برسم و در نهایت هم با هم ازدواج کردیم.

این مخترع جوان از تجربه کار در رشته‌های دیگر مانند دکوراسیون داخلی، تدریس و تالیف کتاب‌های کمک درسی نیز سخن گفت و ادامه داد: اوایل در ارتباط با بیوتکنولوژی گیاهی که از گرایش‌­های رشته کشاورزی است، پژوهش می­‌کردیم و برای چند مرکز پژوهشی رزومه ارسال کردیم که با وجود رزومه مناسب با توجه به نبود بستر مناسب در ارتباط با شغل همراه با رشته تحصیلی شرایطی برای استخدام پیش نیامد.

وی به روند آغاز کارهای تحقیقاتی خود اشاره کرد و گفت: مراحلی از کار پایان‌نامه در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کرج انجام شد و در آنجا با دکتر زارع کاریزی سرپرست گروه بیوتکنولوژی پژوهشکده آشنا شدیم که رزومه بسیار قوی داشت، ما هم به این فکر افتادیم که رزومه خودمان رو ارتقا بدهیم و برای این کار با آقای زارع کاریزی در میان گذاشتیم و وی مراحل کار را توضیح داد و از سختی­‌های آن گفتند ولی ما تصمیم داشتیم تا رو به جلو حرکت کنیم.

حاج‌حیدر از تأثیراتی که موقعیت‌ها و افراد مختلف در روند انگیزشی آنها داشتند نیز مطالبی بیان کرد و ادامه داد: ترم دوم کارشناسی ارشد در یکی از کلاس­‌های درسی با عنوان روش تحقیق، استاد (کامبیز بقالیان) یک جمله‌­ای گفت که جرقه‌­ای را در من ایجاد کرد. وی گفت «برای انجام کارهای پژوهشی باید در کنار استادان خیلی خوب و عالی کار کرد تا سطح شما هم نسبت به آنها سنجیده شود»، در زمینه بیوتکنولوژی ما هم افتخار این را داشتیم که بهترین استادان راهنما، مشاور و داور را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در کنار خود داشته باشیم.

این پژوهشگر جوان ادامه داد: همین مسئله باعث شد تا پایان‌نامه خود را بررسی روی گیاه موسیر انتخاب کنم که هم خواص دارویی بسیاری دارد و هم گیاه بومی ایران است، هرچند که اکنون در معرض انقراض گرفته است. چون موضوع خوبی انتخاب شد و مراحل آزمایش هم در دو مرکز تحقیقاتی معتبر انجام شد، تصمیم گرفتم که از این پایان‌نامه علاوه بر مقاله­‌های علمی-پژوهشی استخراج شده، دستورالعمل ثبت اختراع نیز به ثبت برسانم. تمام مراحل کار با هزینه شخصی انجام شد که برای این پایان‌نامه با عنوان بهینه‌سازی کشت بافت و انتقال ژن به موسیر بومی ایران (Allium stipitatum) با استفاده از ژن گزارشگر gus مبلغ 22 میلیون ریال به مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران پرداخت شد و تا پایان مراحل کار نیز از هیچ بخش یا نهادی هیچ‌گونه تسهیلاتی دریافت نشد.

سمیه قادرمرزی نیز با مروری بر نخستین ثبت اختراع خود به آنا گفت: نخستین اختراع ما با موضوع بهینه‌سازی و تکثیر سریع گیاه موسیر بومی (Allium stipitatum) از طریق کشت بافت بود که برای ثبت و داوری آن مشکلات زیادی وجود داشت که با صبر، حوصله و پیگیری­‌های بسیار بالاخره به پایان رسید و توانستیم دستورالعمل این روش را ثبت کنیم. بعد از ثبت نخستین اختراع به فکر دومین ثبت اختراع افتادیم تا روش اول را تکمیل کنیم و دومین ثبت اختراع ما با موضوع فرآیند بهینه‌سازی کشت بافت و انتقال ژن گزارشگر GUS به موسیر بومی، برای ثبت به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور فرستادیم که مجدداً مشکلات و دشواری­‌های زیادی در میان راه وجود داشت؛ ولی با صبر و شکیبایی این دستورالعمل و روش تکمیلی نیز به ثبت رسید.

وی با بیان برنامه‌های آتی خودشان اظهار کرد: اکنون نیز دو دستورالعمل دیگر را در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با موضوع­‌های فرآیند تکثیر سریع گیاه تاتوره تماشایی از طریق کشت‌بافت و فرآیند تولید ریشه‌­های مویین در گیاه دارویی تاتوره تماشایی به ثبت رسانده‌ایم و دو ثبت اختراع دارای تأییدیه علمی هستند و مابقی مراحل اداری را طی می­‌کنند.

قادرمرزی با ابراز رضایت از فعالیت‌های علمی و پژوهشی و راهی که پیموده‌­اند، گفت: راضی هستیم ولی انتظار داریم تا هم دانشگاه و هم بخش­‌های مرتبط از جمله پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کرج از جوان­‌های خلاق، مبتکر و فعال بیشتر استفاده کنند تا بتوان تولیدات کشاورزی را به بهترین شکل به تجاری‌سازی و بخش اقتصادی متصل کرد.

وی به انجام امور پژوهشی به صورت تیمی برای کسب موفقیت اشاره و تأکید کرد: اکنون بازار فعالیت­‌های کارآفرینی بهتر شده؛ ولی هیچگونه حمایتی از طرف نهادهای دولتی از نظر پشتیبانی و اعطای تسهیلات صورت نمی‌­گیرد و اگر جوان علاقه­‌مندی بخواهد کارآفرینی انجام بدهد، با مشکلاتی مانند دریافت‌نکردن تسهیلات و وام کافی و یا نبود حمایت مناسب جامعه و صنعت از ایده­‌های نو روبه‌رو خواهد شد که باید با صبر و استقامت بر تمام این مشکلات غلبه کند و ناامید نشود.

این دو مخترع جوان کشور با بیان برخی مشکلات عرصه تولید و فعالیت، مهم‌ترین آنها را در اختیار نداشتن آزمایشگاه، زمین کشاورزی و گلخانه و مشکلات تجاری‌سازی محصول برشمردند.

به گزارش آنا، این دو جوان موفق عامل اصلی پیشرفت‌شان در این رشته را تعامل با استادان صاحب‌نظر و بهره‌مندی از رهنمودها و راهنمایی‌های آنان عنوان کرده و تصریح کردند: در این راه پرفراز و نشیب الگوی اصلی و انگیزه اصلی پیشرفت‌شان در زندگی پدرها و مادرهای‌شان بوده‌اند.

این دو پژوهشگر از استاد راهنمای خود مسعود توحیدفر و استادان برجسته دانشگاهی سیدمهدی میری، محمدرضا بی­‌همتا (دومین دانشمند برتر علوم کشاورزی در ایران در سال 1392)، امیر­رضا زارع کاریزی و پژمان مرادی قدردانی کردند و از حمایت‌های محمدحسن برهانی‌فر رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و سیداحسان شیرنگی معاون پژوهشی و سایر مسئولان این دانشگاه نیز تشکر کردند و انتظار خود را از مسئولان دولتی، استفاده از جوانان علاقه­‌مند و برتر در زمینه­‌های تخصصی در مراکز آموزشی و پژوهشی عنوان کردند و اینکه اگر شخصی رزومه قوی داشت حتماً وی را در بخش پژوهش، تولید و تجارت به کار بگیرند.

این زوج مخترع به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جویای کار توصیه کردند براساس بازار کار کشور رشته تحصیلی خود را انتخاب کنند تا بهتر بتوانند به بازار کار بپیوندند و به فارغ‌التحصیلان جویای کار نیز توصیه کردند که ناامید نباشند و سعی کنند تا بهترین توانایی خود را ارائه بدهند و مطمئن باشند که بهترین اتفاق برای‌شان خواهد افتاد.

انتهای پیام/4103/4062/