آیین‌های باستانی روزهای پایانی سال که تا حدودی فراموش شده‌اند

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، به هفته پایانی سال رسیدیم و همه آرزوی داشتن سالی شادتر و مفیدتر را داریم. ایرانیان باستان در این روزها، رسم و رسوم جالبی داشته‌اند تا شادی‌شان برای نو شدن سال، بیشتر و بیشتر شود. رسومی که این روزها تا حدودی فراموش شده‌اند و بعضی‌هایشان هم کلاً تغییر ماهیت داده‌اند. در ادامه مروری بر چند مورد از جالب‌ترین آیین‌های باستانی پایان سال خواهیم داشت که برای بالا بردن روحیه نشاط و شادی در جامعه، می‌توانند پیشنهادهای خوبی باشند. رسومی که ریشه در فرهنگ غنی ایرانی دارند و اهداف جالبی هم پشت اجرا کردن هر کدامشان وجود دارد.

کاشت سبزه، نخستین آیین نوروزی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در روزگاران گذشته، اولین آیین نوروزی مربوط به 25 روز پیش از نوروز بوده است. در کتاب محاسن و اضداد آمده: «25 روز پیش از نوروز در میدان‌های شهر، 12 ستون از خشت خام برپا می‌شد و به ترتیب بر هر ستون تخمی کاشته می‌شد» و نخستین آیین نوروزی کاشت سبزه بود. در گذشته سبزه‌ها به واسطه برکت و فزونی محصول کاشته می‌شد و در 13 نوروز به آب می‌انداختند تا تلفیقی برای افزایش نعمت و برکت باشد.

رسم خانه تکانی از 15 روز مانده به چهارشنبه سوری

از جشن اسفندگان و کاشت سبزه که می‌گذریم، وقت آن است غبار از خانه‌ها پاک کنیم. آغاز این رسم را 15 روز مانده به چهارشنبه سوری آورده‌اند. نام این آیین خانه تکانی بوده است. گویی خانه را می‌تکانیم تا غبار از آن برگیریم و نظم و آرامش را بر خانه استوار می‌کنیم تا آماده میزبانی شویم. آیینی که هدفش نشان دادن اهمیت رفت و آمد با فامیل و جویا شدن از حال و احوال آن‌ها به خصوص بزرگ‌های هر خاندان است.

رسم چهارشنبه سوری که خیلی تغییر کرده است

یکی از رسومی که همچنان پابرجاست، چهارشنبه سوری است اما بر سر اهداف این آیین، نظرات متفاوتی مطرح شده است. طبق این آیین، مردم آتش می‌افروختند و به دور آن حلقه می‌زدند و ترانه زمزمه می‌کردند. البته شادروان «ذبیح بهروز»، پژوهشگر فرهنگ ایرانی این آیین را مرتبط با سیاوش و گذار او از آتش می‌داند و «هاشم رضی» نیز تأکید می‌کند در آخرین چهارشنبه سال از آتش می‌گذرند تا خاطره سیاوش به منظور دفاع از عفت و پاکدامنی جاودان باقی بماند. این رسم حالا ابعاد عجیبی پیدا کرده که هیچ  تناسبی با اهداف اولیه‌اش ندارد.

پنج شنبه آخر سال مربوط به درگذشتگان است

طبق این رسم، بازماندگان پس از انجام آیین‌های نوروزی و در آخرین پنج شنبه سال با خیرات و خوراکی‌ها که غالباً دارای بوی بسیاری است مانند حلوا به سوی مقابر می‌روند که به نام «پنج شنبه غریبان» از آن یاد می‌شود. پس از این آیین بلافاصله خود را برای جشن و سرور آغاز سال نو آماده می‌کنند.

نمایش‌های جذاب میرنوروزی

تا پیش از فرارسیدن نوروز؛ آیین‌های دیگری هم برگزار می‌شده که امروزه کاملاً فراموش شده‌اند؛ «میر نوروزی» از این دست آیین است. در این نمایش فردی از عامه مردم که تحت شرایطی زمام صوری امور را به دست می‌گیرد، محض مضحکه و تفریح به تخت می‌نشیند و دستور می‌راند. طی این چند روز به عزل و نصب و حبس و جریمه و مصادره‌ای دستور می‌دهد تا عمر این سلطنت چند روزه به پایان رسد. این نمایش چند نفره برگزار می‌شد و غیر از میر، وزیر مشاور (پیرمردی بذله گو)، وزیر دست راست و وزیر دست چپ، میرزا (منشی)، مرد گوپال زیوین ( ابلاغ گر فرمان)، خدمتگزاران، رامشگران و وشکه رن (دلقکی بود که همه را مورد تمسخر قرار می‌داد جز میر) نقش آفرینی می‌کردند.

آیین تخم مرغ نوروزی

رسم «تخم مرغ نوروزی» یک بازی بود که وجودش تداعی برکت و فزونی بوده است. این رسم پیش از نوروز تا 13 فروردین انجام می‌شد به گونه ای که تخم مرغی را در مشت با دو انگشت شست و پهلویی می‌گرفتند، تخم مرغ‌ها را به هم می‌کوبیدند، سر هر کدام می‌شکست، دارنده‌اش باخته بود و باید بقیه تخم مرغ‌ها را به برنده‌اش می‌داد. هدف از این کار، ایجاد سرگرمی بوده است.

تهیه هدیه نوروزی توسط بزرگ‌های هر خاندان

از دیگر رسوم پیش از نوروز، تهیه «هدیه نوروزی» است که گرفتن آن از دست پیر چه از لحاظ سنی یا خرد و اندیشه معمول بوده و برای فرد شگون می‌آورد که عیدی دادن به کودکان هم جزئی از همان رسم گذشته است.

آخرین رسم پیش از نوروز

آخرین رسم پیش از نوروز «حمام نوروزی» است. پیش از آن که سفره هفت سین چیده شود، همه اعضای خانواده باید تن خود را بشویند و پاک و منزه حاضر شوند. احتمال دارد رسم آبپاشان که در برخی منابع در رسوم نوروزی آورده‌اند، ریشه حمام پیش از نوروز باشد.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/4028/