در گفتوگو با آنا بررسی شد؛
حکیمی‌پور در گفتگو با آنا:
دولت نباید در ادغام بانک‌ها دستپاچه عمل کند/ چالش‌های ادغام بزرگ
مدیر اسبق بانک سپه با اشاره به لزوم دقت در ادغام بانک‌های نظامی گفت: بانک مرکزی بر روند ادغام فقط باید نظارت کند.
گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، موضوع ادغام بانک‌های نظامی از سال گذشته مطرح بود و از اواسط امسال، شکل جدی‌تری به خود گرفته است، بر این اساس خبرگزاری آنا سعی در ایجاد بستر تعاملی هم‌افزا بین اقتصاددانان، نخبگان و مدیران بانکی کشور دارد تا از این طریق علاوه بر پرداختن به موضوعات موردنظر مردم به مسائل تخصصی این ادغام نیز پرداخته شود.
آنچه در پی می‌آید حاصل گفتگو با دکتر ابوالقاسم حکیمی‌پور، اقتصاددان و مدیر اسبق بانک سپه است که می‌خوانید.
*تعدد بانک‌ها به صلاح کشور نیست
آنا: چرا در کشور تعداد بانک‌ها زیاد است؟ آیا این تعدد نوعی برتری محسوب می‌شود؟
حکیمی‌پور: از اواخر سال 90 به‌طور شگفت‌انگیزی اجازه تأسیس بانک‌ها داده شد و حتی سازمان‌هایی که دارای استقلال اجرایی خاصی بودند نیز شروع به تأسیس بانک و یا مؤسسات مالی کردند ولی این فقط یک اشتیاق ساده بود که مدیریت نشد و موجب به‌هم‌ریختگی اوضاع پولی کشور شد زیرا بانکداری یک صنعت است و آدم‌های مخصوص خودش را می‌خواهد. بانکداری این نیست که مردم بیایند تنها قبض آب و برق‌شان را بدهند یا سپرده جذب کنند و از آن‌طرف تسهیلات بدهند، صرفاً این نیست.
آنا: چرا بانک‌ها در شرایط فعلی با مشکلاتی در حوزه سرمایه و بدهی مواجه شده‌اند؟
حکیمی‌پور: یک مقدار به خاطر این است که مطالبات معوق دارند و نمی‌توانند وصول کنند و دیگر اینکه مطالباتی دارند که بنام تسهیلات تکلیفی از سوی مقام بالاتر به آنها دستور داده شده مثلاً دستور داده می‌شود به فلان استان تسهیلات بدهید با نرخ بهره پایین و بعد هم وصول نمی‌شود. یک مشکل دیگر آن است که در حدود بالای 230 هزار میلیارد تومان دولت به سیستم بانکی بدهکار است. حدود 150 هزار میلیارد تومان هم به بانک مرکزی بدهکار است و این بدهی دولت بر سیستم بانک‌هایی مانند بانک‌های نظامی اثر منفی خواهد گذاشت.
*سیستم بانکی باید مستقل عمل کند
آنا: چرا این وضعیت سوء مدیریت منابع مالی به‌صورت رویه‌ای در سیستم بانکی ما جاافتاده است؟
حکیمی پور: در کشورهای توسعه‌یافته سیستم بانکی مستقل است ولی در کشور ما این استقلال وجود ندارد. هر موقع پول بخواهند، از آن‌طرف هم بانک مرکزی وارد عمل می‌شود اینکه آیا این پول پشتوانه دارد جای بحث خودش را دارد ولی اساساً دخالت عملی بانک مرکزی و خارج شدن از حیطه نظارت و داوری، نتایج خوبی برای اقتصاد کشور به دنبال نخواهد داشت.
*بانک مرکزی درگیر مشکلات مدیریتی است
آنا: آیا بانک مرکزی مستقل شود این مشکلات کم خواهند شد؟
حکیمی‌پور: خیر، دادن استقلال به بانک مرکزی با این ساختار فعلی اشتباه است چون این ساختار باید تغییر کند، آدم‌هایی که درونش هستند، مدیرانی که درونش هستند این‌ها درواقع توسط خارج از سیستم بانکی و اقتصادی کشور جذب شده‌اند و در اتاق‌های دربسته خط‌مشی‌گذاری می‌کنند. نظریه‌هایی که دنبال می‌کنند ممکن است با مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه ما هم‌خوانی نداشته باشد بنابراین با شکست مواجه می‌شود. در نظریه‌ها، وقتی در یک کشور توسعه‌یافته پیاده می‌شود پدیده‌های اجتماعی فرهنگی را دیگر نمی‌بیند، می‌گوید این نظریه باید این‌طوری پیاده شود، ابزارش این است، امکاناتش این است. حال اگر آن نظریه‌ها را تماماً تقلید کنیم در جامعه پرتلاطم با اشکالات بسیار زیادی روبه‌رو می‌شود بنابراین اولین شروع این است که خط‌مشی‌گذاران اقتصادی و به‌ویژه بانکی ما باید شرایط جامعه را بدانند. یعنی صرفاً یک تئوریسین نباشند، تئوریسینی باشد که مسائل جامعه را بداند. متأسفانه خط‌مشی‌گذاران اقتصادی ما، مسائل جامعه را ثابت فرض می‌کنند، بنابراین ناهنجاری‌ها را نمی‌بینند.
*انتصابات ناصواب بلای جان سیستم بانکی
آنا: این مشکلات عمده سیستم بانکی کشور بیشتر در چه حوزه‌هایی است؟
حکیمی‌پور: سیستم بانکی ما فعلاً مریض است، هم از بُعد نرم‌افزاری و هم از بُعد سخت‌افزاری. نرم‌افزاری یعنی مدیرانی که در اتاق‌های دربسته تصمیم می‌گیرند و حتی در اتاق‌های دربسته فکر می‌کنند، ممکن است 30 سال سابقه داشته باشند ولی 30 سال حفظ وضعیت موجود کرده‌اند. آخرین مدلی که فاجعه به بار آمد برادرزاده‌ای بود که به‌عنوان معاون ارزی یک بانک انتخاب شد ایشان یک روز کار ارزی نکرده بود و یا در موردی دیگر یکی از مدیران سابق بانک مرکزی هرگز اعتقادی به مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره بسیاری از بانک‌ها نداشت، من نظرم این است که انتخاب مدیران باید حتماً بر مبنای شایسته‌سالاری باشد.
*بانک سپه، بانک نظامی نیست
آنا: آیا بانک سپه به‌عنوان مقصد ادغام بانک‌های نظامی، گزینه خوبی است؟
حکیمی پور: بانک سپه هم دو سالی است که با مشکلات انباشته‌ای روبه‌رو است که از کارآمدی آن به‌عنوان مقصد ادغام می‌کاهد و از طرفی سپه دیگر بانک نظامی نیست و اکنون کمتر از 10 درصد سپرده‌هایش مربوط به بخش نظامی است، قبل از انقلاب این بانک نظامی بود و افسران نظامی هم مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره‌اش بودند، ولی درحال‌حاضر این بانک کمتر از 10 درصد از سپرده‌هایش توسط نیروهای نظامی تأمین‌شده است که درواقع مقدار زیادی نیست.
* قبل از ادغام، حسابرسی از بانک‌های نظامی انجام شود
آنا: بدون توجه به بانک مقصد، چه قدم مهمی باید در ابتدای کار برداشته شود؟
حکیمی‌پور: این بانک‌ها حسابداری‌شان با حسابداری بانک سپه تفاوت دارد بنابراین باید کار تحقیقاتی انجام شود تا سپرده‌های مردم و سودهایش سر جایشان بماند و نباید به‌جای اینکه ابرویش را درست کنند چشمش را هم کور کنند.
حسابداری این بانک‌های نظامی در چارچوب قانون بانکی رعایت نمی‌شد حالا می‌خواهند در یک بانک دولتی که 90 سال قدمت دارد و چارچوب مشخصی در آن است، ادغام شوند. یعنی یک سیستم بانکی که ازنظر اصول حسابداری و مدیریت مورد سؤال است وارد یک بانکی شوند که دارای استاندارد در این کار است و این یعنی بروز مشکلات فراوان در زمان ادغام.
*اتاق فکر کلید کار است
آنا: به‌این‌ترتیب باید از کجا شروع کرد؟
حکیمی‌پور: نیاز به اتاق فکر دارد، نقاط ضعف و قوت دیده شود تیمی از کارشناسان بانک سپه از این بانک‌ها بازرسی کنند تا وضعیت تسهیلاتش ، وضعیت منابع و مصارفش و سودی که داده‌اند مشخص شود.
*شفافیت بر سرعت ارجحیت دارد
آنا: آیا این بازرسی اولیه زمان ادغام را طولانی نخواهد کرد؟
حکیمی پور: خیر مشخص شدن همه موارد بالا به شفافیتی منجر می‌شود که می‌تواند رویه آسان‌تر ادغام را به دنبال داشته باشد، و از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم و از صفر شروع نکنیم.
*مشکلات سپه قبل از ادغام حل شود
آنا: آیا در سپه بستری برای این ادغام وجود دارد؟
حکیمی پور: نه، خود سپه مشکل منابع انسانی دارد و مدیرانی که در آنجا هستند مثلاً وزارت اقتصاد معرفی می‌کند این فرد عضو هیئت‌مدیره بشود و می‌شود. بانک سپه یک بانک فوق‌العاده قدیمی است، بنابراین کارکنانش می‌بینید که پس از 20 سال فرد دیگری ظرف چند ماه آمده و عضو هیئت‌مدیره شده دیگر انگیزه‌ای نخواهند داشت، و این موضوع به بدنه کارشناسی سپه لطمه زده است و به همین دلیل دولت نباید دستپاچه و شتاب‌زده به ادغام در سپه عمل کند.
*چه نهادی نظارت بر ادغام را برعهده گیرد؟
آنا: چه نهادی باید این کار را انجام دهد تا به شفافیت لازم در هر بانک رسید؟
حکیمی پور: طبق قانون بانکداری اسلامی، شورای عالی بانک‌ها متولی این کار است و بانک مرکزی هم در کنار وزارت اقتصاد و دارایی واحدی دارد به‌نام نظارت بر بانک‌ها که رئیسش هم معاون مدیرکل بانک مرکزی است که البته در حال حاضر این قدرت اجرایی را ندارند ولی برای ایجاد بستر امن برای ایجاد شفافیت در فرآیند ادغام این‌ها باید هر چه زودتر فعال شوند.
*وظیفه بانک مرکزی نظارت است
آنا: آیا در فرآیند ادغام باید بانک مرکزی عملاً وارد این کار شود؟
حکیمی پور: این روش جواب نداده است زیرا قبلاً بانک مرکزی در شرایط مشابه در مورد دیگر وارد عمل شد که درواقع تأثیر بسیار مخربی بر اقتصاد کشور داشت و موجب شد پایه پولی کشور رشد کند و به دنبال آن تورم رشد کرد به نظام وقتی مشکلی در بانکی محرز شد این را به حیثیت سیستم بانکی گره نزنیم و آن را قبول کنیم و قبول این موضوع خود در به کار گرفتن رویه‌های دیده‌شده برای آن موضوع سهولت اجرایی فراهم می‌کند. ولی به نظر من این کار برای بانک مرکزی یک مقدار اکراه دارد و نگران اعتماد مردم نسبت به سیستم بانکی است.
*فقط ادغام بانک‌ها مطرح نباشد
آنا: آیا این ادغام روی صنعت بیمه هم تأثیر خواهد داشت؟
حکیمی پور: صنعت بیمه هم یک صنعت خاص خودش است. بانک‌ها دیدند مشکل دارند شرکت‌های بیمه ایجاد کردند که سودده باشند، ولی در عمل به دلیل مشکلاتی که در خود بیمه کشور وجود داشت این راه مؤثر واقع نشد و البته باید توجه داشته باشید که فقط بیمه نیست و در خیلی از زمینه‌های دیگر نیز نیاز به همان اتاق فکر، بازرسی و کار دقیق به دور از عجله است.
انتهای پیام/4083/پ
انتهای پیام/
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
