اطلاع‌رسانی جشنواره خورازمی برای ثبت‌نام و دریافت طرح‌ها ضعیف است

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، محدثه درودیان متولد 1367 در تهران است. مدرک کارشناسی شیمی خود را از دانشگاه خواجه نصیر اخذ کرده است و ‌کارشناسی ارشد و دکتری خود را نیز در زمینه شیمی آلی از دانشگاه صنعتی شریف گرفته است. علاقه شدید وی باعث شد که به حوزه‌های دیگر علم نیز وارد شود.

در ادامه مصاحبه ما را با این مخترع و ایده‌پرداز می‌خوانید:

تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟

از دوره ارشد و دکتری شش طرح و مقاله داشته‌ام که بیشترشان در زمینه پلیمر بوده است اما این پلیمرها در صنایع مختلفی کاربرد دارند. یک سری از پلیمرها در صنعت روان‌کننده بتنی استفاده دارد. در دوره دکتری نیز روی پلیمرهایی کار کردم خواص رسانایی دارند و کاربردشان در زمینه‌های مختلف مانند کامپوزیت‌های رساناست. از این روش در طرح ابرخازن‌ها که در جشنواره خوارزمی معرفی شد، نیز استفاده کردم. پژوهش‌های دیگری هم که انجام دادم در زمینه مهندسی بافت، سامانه رهایش دارو و کاتالیزگر است.

آخرین اختراع یا طرحتان چه بوده است؟

آخرین طرحم معرفی روشی در تولید الکترودهای انعطاف‌پذیر با ویژگی ابرخازنی است. در واقع ابرخازن‌ها مانند باتری‌ انرژی ذخیره می‌کنند و بعدا آزاد می‌کنند اما سیستم ذخیره‌سازی آنها متفاوت است. پیش از این یک سری خازن و یک سری باتری‌ها مانند باتری لیتیومی داشتیم که دارای یک سطح توان و انرژی هستند اما همیشه شکافی در بین آنها وجود داشت. تا این که ابرخازن‌ها با ارائه توان و انرژی بالا، توانستند این شکاف را پر کنند.

ابرخازن‌ها از موادی ساخته‌ شدند که از طریق جریان‌های فارادیک و غیرفارادیکف بار را در سطح خود ذخیره می‌کنند و در صورت بسته شدن مدار، بار ذخیره‌شده را آزاد کنند. کاری که من انجام دادم در زمینه ساخت الکترودی است که بار الکتریکی را در سطح خود ذخیره می‌کنند؛ در واقع توانستم به روش مقرون به‌صرفه و بسیار ساده‌ای این الکترود را تهیه کنم. این ابرخازن‌ها هم ویژگی ابرخازن‌های قبلی را دارد و هم ارزان‌تر و ساده‌تر تهیه می‌شود.

این ابرخازن انعطاف‌پذیر است و عملا در هر کاری که نیاز به ذخیره انرژی دارد، قابل استفاده است؛ برای مثال در سیستم حمل و نقل، واگن‌های برقی و در گجت‌های پوشیدنی کاربرد دارد. می‌توان از این ابرخازن‌ها در بافت پارچه استفاده کرد تا کاربر گوشی خود موبایل را با لباسش شارژ کند. این ابرخازن در پزشکی نیز کاربرد دارد، برای مثال در باتری قلب می‌توان از آن استفاده کرد.

این طرح‌ها ثبت اختراع شده‌اند؟

پژوهش‌های من تاکنون ثبت اختراع نشده‌اند اما کارهای مقدماتی برای انتشار مقاله اخیرم در دست اجراست و تست‌ها آزمایش‌های لازم برای ثبت اختراع آن انجام شده است. باتوجه به این از شروع کار شش ماه بیشتر نگذشته است هیچ کاری هم در زمینه تجاری‌سازی آن انجام نشده است. درواقع اصلا وارد زمینه ثبت اختراع یا تجاری‌سازی نشدم.

در حال حاضر تنها تمرکزم روی کسب دانش و نحوه ساخت ماده مورد نظر است. اما اگر سرمایه‌گذاری علاقه‌ای در این زمینه داشته باشد، می‌توانم دانش مورد نیاز را در اختیارش قرار دهم تا از آن استفاده کند. تمامی طرح‌های من قابلیت صنعتی شدن را دارند اما از آنجایی که من سررشته‌ای در زمینه بازاریابی، تجاری‌سازی یا صنعتی شدن ندارم تا به حال به دنبال این کارها نرفته‌ام.

بنیاد ملی نخبگان یا صندوق حمایت چه تسهیلاتی را در اختیارتان قرار خواهند داد؟

از این موضوع اطلاع کامل ندارم چون تا به حال دنبال این کار نرفتم اما گفته‌ها حاکی از آن است که از مخترعان و ایده‌پردازان حمایت‌هایی می‌کنند. مطلع هستم در پارک‌های علم و فناوری نیز تسهیلاتی در اختیار مخترعان و ایده‌پردازان قرار می‌دهند.

آیا فضای فعلی آموزشی در دانشگاه‌ها به نوآوری یا کمک به بروز ایده‌ها کمک می‌کند؟

دانشگاه به دانشگاه و گرایش به گرایش این فضا متفاوت است؛ شرایط در مقاطع مختلف نیز متفاوت بود. درصد زیادی از این ماجرا به خود شخص بستگی دارد اما محیط آموزشی نیز عامل بسیار مهمی است. حتی این موضوع که با چه استادی هم کار می‌کنید، مهم است. تمامی شرایط باید دست به دست هم بدهند تا ایده‌پرداز و مخترع بتواند انگیزه بگیرد و نوآوری خود را داشته باشد.

البته برای بعضی از دانشجویان تنها دغدغه این است که سال‌های دانشگاه را بگذرانند و بعد به خارج کشور بروند. در دانشگاه شریف فضا کمی علمی‌تر است و کنفرانس‌های بیشتری برگزار می‌شود که این امر باعث می‌شود که دانشجو دید بازتری پیدا کند و دریابد که چه صنایعی به چه کارهایی نیاز دارد. به نظر من این امر خیلی موثر است.

شخصا معتقدم که دانشگاه نقش مهمی در این میان ایفا می‌کند و باید تلاش‌های بیشتری در این زمینه صورت گیرد. خود من در محیط دانشگاه به پلیمر علاقه‌مند شدم و توانستم در زمینه‌های مختلف تحقیق کنم و وارد حوزه‌های علمی مختلف شوم. دانشگاه تا جایی که بتواند آزمایشگاه و تجهیزات در اختیار ایده‌پرداز بگذارد اما با این وجود هنوز مشکلاتی وجود دارد و دانشجو باید دوندگی کند. این طور هم نیست که در آزمایشگاهی که در اختیار دانشجو گذاشته شده است، همه امکانات وجود داشته باشد.

برای استفاده از حداکثر امکانات، دانشجو باید بداند که هر دانشکده چه امکانات و تجهیزاتی را در اختیار دارد و بعد به دنبال اجازه استفاده از آنها بیفتد تا کارش پیش برود. حتی در بعضی موارد باید از دانشگاه‌های دیگر نیز کمک بگیرد.

موضوع بعدی بحث هزینه‌های استفاده از این تجهیزات است چرا که این امکانات به‌صورت رایگان در اختیار دانشجو قرار نمی‌گیرد. با این حال بخشی از هزینه را دانشگاه تقبل می‌کند و بخش دیگر را دانشجو باید پرداخت کند. درست است که دانشگاه حمایت‌های مالی در این زمینه می‌کند و همه هزینه‌ها با دانشجو نیست اما همه هزینه‌ها را پوشش نمی‌‌دهد. در واقع دانشگاه گرنتی را در اختیار دانشجو قرار می‌دهد و مدیریت هزینه‌ها با خود دانشجو است تا بتواند به نتیجه مطلوب برسد. کاستی‌های زیادی در این میان وجود دارد اما با تلاش می‌توان کارها را پیش برد.

دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟

در حال حاضر سر این موضوع دودل هستم؛ حس می‌کنم که می‌توانم اینجا هم کار کنم اما اگر موقعیت خوبی پیش بیاید و بدانم که استادی به‌ صورت حرفه‌ای در حوزه کاری من در دانشگاه پیشنهادی مشغول به مطالعه است، ترجیح می‌دهم که به آن دانشگاه و کشور مهاجرت کنم چرا که می‌تواند کمک زیادی برای من باشد. با این حال قصد رفتنم صددرصد هم نیست و نمی‌خواهم به هر قیمتی به خارج از کشور بروم چون می‌دانم داخل کشور هم با وجود سختی و مشکلات بسیار می‌توان کار کرد.

به نظر شما جایزه‌ای که از جشنواره خورازمی دریافت کردید چه تاثیری بر برنامه‌های علمی آینده شما دارد؟

این جایزه یک تشویق و خسته نباشید به سال‌ها تلاشی که در این راه کشیدیم، بود. به‌ خصوص در دوره دکتری که تمام کارهای پژوهشی بدون دستمزد بود. با وجود این که در دوره‌های قبلی گرانتی به دانشجویان دکتری داده می‌شد اما در زمان تحصیل ما این گرنت هم برداشته شد. به همین دلیل این جایزه مزدی بود برای تمام تلاش‌ها و خستگی‌هایم.

همچنین دریافت این جایزه انگیزه‌ای به آدم می‌دهد و به نظرم نشان‌دهنده ارزشمند بودن کار محقق است. ارزش معنوی این جایزه برای من بسیار بالا بود. با این حال در آینده مشخص می‌شود که چه کمکی می‌تواند به برنامه‌های آینده من بکند. امید زیادی دارم به این جایزه و مسیر پیشرو دارم. حتی دوستان خودم را تشویق کردم که کارهای پژوهشی خودشان را در این جشنواره معرفی کنند تا شاید نتیجه زحماتشان را ببینند. به شخصه به همه توصیه می‌کنم که در دوره‌های بعدی جشنواره شرکت کنند.

فکر می‌کنید جایزه خوارزمی چه تاثیر بر روند تجاری‌سازی محصول شما خواهد داشت؟

به شخصه تجربه‌ای در این زمینه ندارم و اطلاع دقیقی هم از روند تجاری‌سازی محصولات ندارم. اما دوستانی که در دوره‌های قبلی جشنواره خوارزمی شرکت کرده بودند، شنیده‌ام که دبیر یا مسئولان برگزارکننده جشنواره با توجه به حوزه کاربردی محصولات، آنها را به صندوق‌های وام‌دهی، آکادمی جهانی علوم یا سرمایه‌گذاران معرفی می‌کنند.

فکر می‌کنید جایزه نقدی جشنواره خوارزمی می‌تواند کارهای پژوهشی شما را تا چه مرحله‌ای پیش ببرد؟

به نظرم این امر به کاری که پژوهشگر بستگی دارد. برای برخی از محققان قیمت مواد اولیه مورد نیازشان خیلی بیشتر از این‌ها است و شاید اصلا به چشم نیاید. بعضی از تست‌ها در حوزه پزشکی یک تا دو میلیون هزینه دارند. با توجه به زمینه فعالیت من، این هزینه به نسبت خوب است. اگر بخواهم همین پروژه را ادامه بدهم و به بهبودسازی آن بپردازم، فکر می‌کنم جایزه نقدی این جشنواره می‌تواند کمک خوبی به من کند.

به نظر شما اهدای جایزه نقدی به پژوهشگران کار درستی است؟

به‌شخصه نه تنها اصلا از اهدای جایزه نقدی خبر نداشتم بلکه اصلا توقعی هم نداشتم و بعد از گرفتن جایزه متوجه شدم. در واقع بیشتر در پی اعتباری بودم که این جشنواره به مخترع یا ایده‌پرداز برتر می‌دهد. با این حال سورپرایز خوبی بود و از مسئولان تشکر می‌کنم بابت جایزه‌های نقدی. در وهله اول اعتبار این جشنواره برایم حائز اهمیت بود.

فکر می‌کنید جشنواره خوارزمی یا جشنواره‌های مشابه آن باید به چه سمت و سویی پیش رود تا بیشتر به نفع ایده‌پردازان و مخترعان باشد؟

به نظرم به سمت خوبی پیش می‌رویم. هر رویدادی چند سال به زمان نیاز دارد تا نتایج آن معلوم شود و نشان دهد که سمت و سویی که در پیش گرفته درست است یا خیر. باید به این نکته نیز دقت کرد که افرادی که در دوره‌های قبلی برنده این جوایزه شدند، الان در چه حال هستند و کارهای پژوهشی خود را تا به کجا پیش برده‌اند. نباید از نقش مهمی که داوری‌ها در این میان ایفا می‌کنند، غافل شد. اگر محقق کار خود را به‌خوبی انجام دهد می‌تواند، بازده آن را در سال‌های آتی ببیند.

یکی از مشکلاتی که درباره جشنواره خوارزمی وجود دارد، اطلاع‌رسانی برای دریافت طرح‌ها ضعیف آن است. به شخصه خبری را در این باره ندیدم و حتی در دانشگاه‌ هم معرفی نشد. من از طریق یکی از دوستان که قبلا در این جشنواره شرکت کرده بود، مطلع شدم و زمان ثبت‌نام و ارائه طرح را با جستجوی اینترنتی پیدا کردم. به نظرم اگر اطلاع‌رسانی بیشتر شود، ممکن است طرح‌های بیشتر و قوی‌تر ارائه شود.

گفت‌وگو از هانا حیدری