بازار چک‌های بی‌محل کساد می‌شود

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی آنا، امروز آیین رونمایی از سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) با حضور اعضای شورای پول و اعتبار در ساختمان بانک مرکزی برگزار شد.

در حال حاضر چک ها به صورت غیر متمرکز در شعب بانک ها صادر می شود و در اختیار مشتریان قرار می گیرد اما با استفاده از سامانه صیاد صدور چک در همه بانک ها و موسسات مالی و اعتباری مجاز کشور به صورت یکدست و استاندارد خواهد شد.

در شیوه سابق ممکن بود خللی بوجود آید و بر اثر مشکل یا سهل انگاری برای کسی که سابقه چک برگشتی دارد و یا حساب او مسدود شده است مجدداً دسته چک صادر شود اما با سامانه صیاد یک شماره منحصر به فرد بر روی هر برگ چک درج می شود که دریافت کننده چک می تواند این رقم را به سامانه پیامکی بانک مرکزی ارسال کند و در همان لحظه از سوء سابقه صاحب چک مطلع شود.

اگر مشکلی وجود داشته باشد همان لحظه گیرنده پیامک مطلع می شود و می تواند قبل از اینکه چک را دریافت کند معامله را قطعی نکند، این موضوع اطمینان نسبی به افراد می دهد که اصالت چک اطمینان بخش است و ضمن آنکه وضعیت صاحب چک استعلام شده است.

اما مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی امروز در حاشیه مراسم رونمایی از سامانه صیاد گفت: چک های مورد استفاده در شبکه بانکی کشور در حال حاضر متکثر است و در طرح ها، رنگ ها و اندازه های مختلفی توسط مشتریان بانک ها مورد استفاده قرار می گیرد که طرح صیاد با هدف یکپارچه سازی و استانداردسازی چک ها طراحی و اجرا شده است. در این پروزه به دنبال هویت بخشی به چک به عنوان یک اوراق بهادار همچون اسکناس هستیم و علاوه بر یکسان سازی طرح ظاهری چک ها، به برگه های چک صیاد ویژگی های امنیتی نیز افزوده شده است.

رحیمی در باره ویژگی های امنیتی چک های صیادی عنوان کرد: برای چک های صیادی سه سطح ویژگی امنیتی تعریف شده است. در سطح اول سری و سریال های چک به صورت برجسته چاپ شده که با لمس قابل تشخیص است. در سطح دوم ویژگی های امنیتی نگاه کردنی مانند واتر مارک و طرح مخفی در برگه چک وجود دارد که این دو سطح به راحتی توسط عموم مردم قابل تشخیص است. در سطح سوم نیز ویژگی های امنیتی حرفه ای به چک ها افزوده شده که قابل تشخیص توسط ابزارها است و برای بانکداران و اشخاصی که استفاده مستمر و مکرری از چک ها دارند قابل استفاده است.

ناصر حکیمی معاون فناوری های نوین بانک مرکزی نیز در برنامه تیتر امشب با اشاره به سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک موسوم به «صیاد» و با بیان اینکه فیزیک و ظاهر این نوع چک با چک های دیگر متفاوت است، گفت: همچنین در چک «صیاد» شناسه 16 رقمی بر روی تک تک برگه های چک به صورت منحصر به فرد چاپ می شود که افراد می توانند از طریق آن استعلام کنند که آیا صادر کننده این چک سوء سابقه موثر در زمینه چک دارد یا خیر؟

حکیمی ادامه داد: افراد برای این منظور شناسه 16 رقمی را به سامانه پیامکی ارسال می کنند و این سامانه اطلاعات لازم از جمله مشخصات چک و داشتن یا نداشتن سوء سابقه صادر کننده چک را می دهد.

وی با اشاره به اینکه اشخاصی وجود دارند که به صورت حرفه ای چک بلامحل صادر می کنند، گفت: هدف نخست طرح «صیاد» این است که تا آنجا که می شود جلوی این کار گرفته شود.

معاون فناوری های نوین بانک مرکزی گفت: با فعال شدن سامانه صیاد در حجم چک های برگشتی تعدیل می شود.

حکیمی با اشاره به اینکه سامانه چکاوک و صیاد مکمل هم هستند، افزود: سامانه چکاوک برای پردازش الکترونیکی چک است و موجب شد چک ها در همه کشور در مدت 24 ساعت در بانک ها به حساب خوابانده و پاس شود یعنی چکاوک به جای خود چک، اطلاعات الکترونیکی و تصویر چک را جابجا می کند اما صیاد بر روی صدور چک متمرکز است و ظاهر چک ها هم تغییر می کند.

وی در پاسخ به این پرسش که با فعال شدن سامانه «صیاد» تکلیف دسته چک های قدیمی چه می شود؟ گفت: چک های قدیمی که صادر شدند کاملا معتبرند و از اردیبهشت سال 1397 این چک ها فقط باید در بانک خودشان پاس شوند و مشکلی به وجود نمی آید.

حکیمی افزود: بانک ها فراخوان می دهند که دسته چک های قدیمی را پس بیاورند و جای آن دسته چک های «صیاد» بگیرند.

ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید «صیاد» اعتبار را به چک باز می گرداند.

وی معتقد است: سامانه «صیاد» از ابتدای درخواست دسته چک تا مرحله نقد شدن، آن را تحت نظارت قرار داده و مشکلات مربوط را برطرف خواهد کرد.

سیف تاکید کرد: در حال حاضر سالانه به طور متوسط بیش از 120میلیون قطعه چک عادی در مبادلات روزانه مردم رد و بدل می شود که ارزش آن بیش از 6 میلیون میلیارد ریال است.

رئیس کل بانک مرکزی در ادامه ابراز امیدواری کرد که با استقرار سامانه صیاد و رفع مشکلات فعلی چک آبرو و اعتبار به چک بازگردد و شاهد افزایش بکارگیری این ابزار در مبادلات و رونق کسب و کار باشیم.

موضوع ساماندهی وضعیت چک از سال 1394 با طراحی سامانه ملی چکاوک مورد توجه بانک مرکزی قرار گرفت و در ادامه آن سامانه صیاد با هدف اعتبارسنجی یکپارچه، کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته چک پیش از صدور، استعلام وضعیت عملکرد صادرکننده چک ازجانب گیرنده آن، استانداردسازی ابعاد، جانمایی اقلام اطلاعاتی و ویژگی‌های امنیتی برگه چک ازجانب بانک مرکزی طراحی شده است.

سامانه صیاد به صورت ۲۴ ساعته از طریق سامانه پیامکی به درخواست های استعلامی پاسخ خواهد داد و شماره این سامانه پیامکی به زودی از طریق بانک مرکزی به اطلاع عموم خواهد رسید. همچنین از تاریخ رونمایی برگه چک های صیادی برای متقاضیان دسته چک صادر می شود و تاریخ ۱۵ اردیبهشت نیز زمان جایگزینی چک های صیادی با دسته چک های قدیمی است. یکی دیگر از ویژگی های صیاد امکان درخواست دسته چک از طریق اینترنت است.

لازم به ذکر است صیاد هیچ گونه تغییری در قوانین و مقررات مربوط به چک ایجاد نمی کند و در بعد فرآیندی و فنی از طریق اصلاح رویه ها را اصلاح می کند.