انقلاب در جابهجایی دانشجویان بین‌المللی/ دانشگاه‌های آمریکایی و بریتانیایی، بازندگان دوره جدید
تغییرات اساسی آموزش عالی بین‌المللی را در آینده نزدیک درخواهد نوردید و این تحولات بیشتر به دلیل تغییرات سیاسی دراماتیکی است که همراه با برگزیت در بریتانیا، حوادث دوره ترامپ در ایالات متحده، خیزش ناسیونالیسم و بیگانه‌هراسی در اروپا، رویدادهای جدید در کشورهایی مثل مجارستان و لهستان و پشتیبانی روبه افزایش از حزب‌های دست راستی رخ داده است.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا به نقل از یونیورسیتی‌ورلدنیوز، انتخابات‌های پیش رو در فرانسه، آلمان و شاید ایتالیا ممکن است این روندها را تشدید هم بکند. حوادث تروریستی بیشتر در آمریکای شمالی هم ممکن است تاثیرات مهمی داشته باشد.
روندهای گسترده اجتماعی که امروزه در آمریکا و بریتانیا وجود دارد تغییرات بزرگی در تعامل دانشجویان، استادان و دانشگاه‌ها با یکدیگر و با دنیا به وجود خواهد آورد؛ تغییراتی که در واقع شتاب گرفتن یک روند پیشینی بوده‌اند و از قبل می‌شد حدود و واقعیات و چالش‌های دوره پیش رو را دید.
روشن است که همه بخش‌های جامعه دانشگاهی در برابر واکنش‌های نوسانی که در برخی جوامع در حال رخ دادن است مقاومت می‌کنند.
دانشگاه‌ها پای‌بند به بین‌المللی‌گرایی باقی مانده‌اند. آن‌ها می‌فهمند که دانش، امری جهانی است و دانشجویان بین‌المللی هم برای آموزش و هم در برخی موارد برای مسائل مالی مهم هستند و به کار گرفتن بهترین استعدادهایی که در سطح جهانی وجود دارند برای خدمت در دانشکده‌ها نه تنها برای تضمین کیفیت دانشکده‌ها و تنوع استعدادی و اجتماعی برای موسسه‌ها بلکه برای پر کردن شکاف‌های شغلی در جایی که نیروهای بومی در دسترس نیستند ضروری است.
کاملا غیرمحتمل است که جوامع دانشگاهی رویکرد بین‌المللی‌گرایی و جهانشهری خود را رها کنند، حتی اگر دولت‌های آن‌ها چنین کنند.
با همه این‌ها، جامعه دانشگاهی در خلا نیست و به طرز قابل توجهی تحت تاثیر روندهای اجتماعی و حتی مهمتر سیاست‌های دولتی قرار می‌گیرد که به صورت اجتناب‌ناپذیری بر عملکرد و توانایی‌های آن‌ها به عنوان بازیگران بین‌المللی تاثیر می‌گذارد.
پیشنهاد دولت دست راستی ویکتور اوربان در مجارستان علیه دانشگاه اروپایی پایتخت این کشور، یک مثال واضح است و البته این هم کاملا نامحتمل است که بحث‌های جامعه دانشگاهی در این باره اثر مهمی روی دولت‌ها و کشورهایی بگذارد که راه ملی‌گرایی مشخصی را در پیش گرفته‌اند.
تغییرات محتمل در جابهجایی
روندهای در هم تنیده در کشورهای مختلف افق آموزش عالی بین‌المللی را حداقل در میان‌مدت تغییر خواهند داد:
- جابهجایی پذیری دانشجویان بین‌المللی: نزدیک به 5 میلیون دانشجو خارج از مرزهای کشورهای اصلی خود تحصیل می‌کنند و بیشتر تخمین‌ها نزدیک به 8 میلیون دانشجویان بین‌المللی را در سال 2025 پیش‌بینی می‌کنند. کاهش جابهجایی دانشجویان بین‌المللی هم‌چنان در پیش‌بینی‌ها نیست اما انتظار می‌رود که نرخ رشد این دانشجویان در سال‌های پیش رو به چند دلیل کاهش یابد.
مطمئنا تغییرات مهمی در مقاصد این دانشجویان به وجود خواهد آمد. احتمالا کشورهایی که بیشتر از دیگران سود می‌برند کشورهای انگلیسی‌زبان دیگری مثل استرالیا، کانادا، ایرلند یا نیوزیلند خواهند بود. ممکن است جابهجایی درون‌اروپایی دانشجویان این قاره که به دنبال کشوری جایگزین برای بریتانیا می‌گردند بیشتر شود، چرا که این کشور به نسبت خود را از بازار خارج کرده است.
دوره‌های انگلیسی در اروپا افزایش خواهد یافت تا دانشجویانی که پیشتر جذب دانشگاه‌های بریتانیایی می‌شدند این دوره‌ها را برگزینند. افزایش تعداد دانشجویان بین‌المللی در هلند و انتظار افزایش این دانشجویان در ایرلند همان‌طور که قبل‌تر هم گفته شد این روند را توضیح می‌دهد و البته با افزایش جابهجایی درون منطقه‌ای در بخش‌های دیگر دنیا هم روبه‌رو خواهیم شد.
- دو کشور میزبان مهم، آمریکا و بریتانیا در مجموع 40درصد جابهجایی دانشجویان در سال 2016 را دارا بودند و احتمالا کاهش نسبت سهم خود و نیز تعداد دانشجویان را شاهد خواهند بود. چند پیمایش نظرات دانشجویانی که به صورت بالقوه برای تحصیل به کشوری دیگر عازم هستند نشان می‌دهد که تمایل دانشجویان به برگزیدن این دو کشور به عنوان مقصد خود کاهش یافته است. هم‌چنین دسترسی به این کشورها با سخت‌تر شدن کنترل‌های مرزی و قانون‌های سخت‌گیرانه برای متقاضیان ویزا کاهش خواهد یافت. درکی که دیگران از کشورها دارند نیز اهمیت دارد و با ادراک غیردوستانه‌ای که آمریکا و بریتانیا برای خارجی‌ها به وجود می‌آورند بیشتر دانشجویان به کشوری دیگر خواهند رفت یا در خانه خواهند ماند.
هر دو کشور ضرورت‌های ماندن فارغ‌التحصیلان را برای اقامت بیشتر و تصاحب یک شغل را دشوارتر خواهند کرد و این مساله هم مانع دیگری برای دانشجویان خواهد بود تا آن‌ها از همان ابتدا مقصد اولیه دیگری انتخاب کنند.
آسیا و به طور مشخص چین که حالا 400هزار دانشجوی بین‌المللی جذب کرده و از بریتانیا، آلمان و فرانسه عبور کرده است، موفقیت‌های بزرگ‌تری کسب خواهند کرد. تقریبا همه این دانشجویان در چین حالا دانشجویان کوتاه‌مدت زبان یا جویای اعتبار هستند. در آینده مشکلاتی درباره زیرساخت‌ها، محل‌های اقامت یا خدمات دیگر و کیفیت دانشگاهی به جز در چند دانشگاه برتر این کشور و البته آزادی دانشگاهی پیش خواهد آمد. این مسائل قوای افزایش تعداد دانشجویان جویای مدرک را در این کشور محدود می‌کند.
این مورد درباره هند و نیز روسیه، ترکیه و مصر هم صدق می‌کند. کشورهای آسیایی دیگر مثل ژاپن، مالزی و کره جنوبی احتمال موفقیت بیشتری خواهند داشت.
- در موضوع جابهجایی استادان، احتمال آن که یک استاد از کشورهای دیگر کار کردن در آمریکا و بریتانیا را برگزیند کاهش خواهد یافت و بخشی از این به دلیل تصوری است که از مشکلات و رفتار غیردوستانه وجود خواهد داشت و بخشی دیگر به دلیل قوانین مهاجرت و ویزای سخت‌گیرانه خواهد بود. دانشگاه‌ها ممکن است فعالانه استخدام‌های بین‌المللی و تلاش‌هایشان را ادامه بدهند اما موفقیت کمتری کسب خواهند کرد. الگوهای جابهجایی بین‌المللی استادان تغییر خواهد کرد و شاید به سمت کشورهای اتحادیه اروپا یا آسیا گرایش پیدا کند.
این بحث مطرح شده است که این تغییرات به سمت آسیا و به ویژه به سمت چین خواهد بود. حتی قبل از 2016، چین بر بازگشت دانشگاهیان خود که در خارج از این کشور ساکن شده بودند تمرکز کرده بود و برای اولین بار تلاش کرده بود استادان خارجی را استخدام کند. البته به دلیل سیستم دانشگاهی چین، این کشور احتمالا موفقیت‌های خیلی مهمی نخواهد داشت. استادان برتر تنها با حقوق زیاد جذب نخواهند شد. آن‌ها به آزادی آکادمیک، فرهنگ آزاد دانشگاهی، دسترسی آسان به اطلاعات و مشارکت در اداره دانشکده‌ها و گروه‌ها اهمیت می‌دهند.
ژاپن و کره جنوبی موفقیت‌هایی در جذب استادان خارجی داشته‌اند اما در این کشورها هم انزوای نسبی دانشگاه‌ها و فرهنگ اجتماعی مشکلاتی ایجاد می‌کند. هند از جذب استادان بین‌المللی بسیار دور است حتی اگر پراکندگی هندیان در دنیا به طرز قابل توجهی زیاد باشد.
آموزش فراملی
در طول دو دهه گذشته، شاهد رشد تدریجی تعداد ابتکارات آموزشی فراملی دانشگاه‌های غربی برای کشورهای در حال توسعه بوده‌ایم. حالا شاهد تغییری هستیم که هنوز به صورت کافی مطالعه نشده است. بسیاری از فعالیت‌های فراملی از سوی موسسه‌هایی در کشورهای در حال توسعه آغاز شده و حتی برخی از آن‌ها کشورهای توسعه‌یافته را هدف قرار داده است.
دانشگاه تکنولوژی دو مونتری در سراسر مکزیک، بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین و حتی در آمریکا مجموعه‌ها و پایگاه‌های تحصیلی دارد. دانشگاه‌های هند هم فعالیت‌های آموزشی در کشورهای دیگر را آغاز کرده‌اند. یک مثال جذاب هم ایران است که به سرعت شعبه‌های دانشگاه‌هایش را در دنیای عرب گسترش می‌دهد که به روشنی یک هدف قدرت نرم هستند.
یک انقلاب در جابهجایی بین‌المللی دانشگاهیان در حال رخ دادن است. مانند انقلاب‌های دیگر، بالا و پایین‌ها و بی‌نظمی‌های زیادی هم به وجود خواهد آمد پیش از آن که برنده‌ها آمادگی کافی برای استفاده از فرصت‌ها را پیدا کنند.
انتهای پیام/
در گفتوگوی تفصیلی با آنا تشریح شد؛
