تاکتیک جدید اردوغان برای رسیدن به قدرت

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از المانیتور، اخیرا یک گروه از زنان و مردان میان‌سال که به روستای زیبای آیوالیک در ساحل دریای اژه سفر کرده بودند با صحنه عجیبی روبه‌رو شدند. امام این مسجد به روستاییان گفته بود غریبه‌ها در حال ورود به روستا هستند و درهای منزل را به روی آنها باز نکنید.

مسافران روستای آیوالیک، کسانی بودند که در کمپین «نه به رفراندوم» فعالیت می‌کنند. این رفراندوم کار جدیدی را آغاز کرده و طی آن با اعزام اعضای خود به مناطق غیرشهری سعی بر اثرگذاری بر آرای عمومی مردم ترکیه دارد. افراد روستا به اعضای کمپین گفته بودند اگر رفراندوم رای نیاورد کمک‌های به بازنشستگان قطع خواهد شد.

موضوع مسجد آیوالیک تنها نمونه از این دست در ترکیه نیست. امروز کسی با این موضوع مخالفتی ندارد که مساجد بدل به مراکزی برای کمپین انتخاباتی اردوغان در مورد رفراندوم روز 16 آوریل (27 فروردین) این کشور شده است. مخالفان اردوغان بسیاری از این موارد را ضبط کرده‌‌اند. برای مثال حسین گولک امام جماعت مسجد مشهور منطقه عمرانیه استانبول در سخنانی که از سوی مخالفان به صورت تصویری ضبط شده می‌گوید: «روز انتخابات، سنگین‌ترین رای از سال 1994 را خواهیم داد.» وی مخالفان نظام ریاستی را در ترکیه را «عده‌ای نادان» خطاب کرده بود.

قرار است طی رفراندوم قانون اساسی در ترکیه، نظام سیاسی این کشور از نظام پارلمانی به نظام ریاستی که توام با اختیارات زیاد به رئیس‌جمهوری است تغییر کند.

در ترکیه 85 هزار مسجد به صورت رسمی به ثبت رسیده است. این مساجد از نظر اداری تحت نظارت و مدیریت بخشی به نام «دیانت» هستند. این بخش از نظر اداری زیرمجموعه دفتر نخست‌وزیری ترکیه به شمار می‌آید.

بخش دیانت سرمایه مالی و انسانی مساجد را تامین می‌کند و به این شکل، دولت نه تنها هزینه‌های مساجد را تامین می‌کند بلکه عملا با پرداخت دستمزد امامان مساجد آنها را به کارمندان خود تبدیل کرده است.

سازماندهی امامان مساجد درباره رفراندوم قانون اساسی به گونه‌ای است که اگر آنها حامی رفراندوم نباشند ممکن است به عنوان حامی جریان فتح‌اله گولن شناخته شده و به مجازات برسند. فتح‌الله گولن، رهبر مذهبی مشهور ترکیه که در تبعید خود خواسته در ایالت پنسیلوانیا آمریکا زندگی می‌کند از سوی دولت اردوغان به عنوان عامل اصلی کودتای نافرجام جولای سال گذشته (مرداد 95) شناخته می‌شود. اتهامی که گولن آن را به شدت رد می‌کند.

برخی از امامان جمعه نیز سعی می‌کنند با تبلیغات به شدت رادیکال از عقاید مذهبی مراجعه‌کنندگان به مساجد سوء استفاده کنند. برای نمونه تصاویر ضبط شده از سوی مخالفان، امام مسجدی را نشان می‌دهد که طی سخنانش مخالفان رفراندوم را کافر لقب می‌دهد.

المانیتور با 14 امام از مساجد آنکارا و استانبول گفت‌وگو کرده است. برخی از آنها گفته‌اند اگر تبلیغاتی به سود رفراندوم نداشته باشند احساس می‌کنند که کارشان را از دست بدهند.

شدت استفاده اردوغان و حزبش از مساجد برای تبلیغات سیاسی باعث شده است که جریان کاملا مذهبی با عنوان مسجد خیابانی به راه افتد. مسجد خیابانی منظور مکانی برای اجرای مناسک مذهبی است بدون آنکه سخن سیاسی در آن گفته شود. هواداران این جنبش در خیابان جمع شده و مناسک مذهبی نظیر نماز را به جا می‌آورند.

استفاده بخش دیانت ترکیه از مساجد به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای ترکیه شدید گزارش می‌شود. در این مناطق به دلیل نبود نظارت‌های غیردولتی و عدم گسترش رسانه‌های مجازی، امام مساجد تقریبا سخنان مذهبی را با سخنان سیاسی به سود رفراندوم تغییر داده و مساجد را کاملا به پایگاه‌های سیاسی تبدیل کرده‌اند.

مجموعه این وقایع یادآور انتقاد مخالفان اردوغان از اوست که رئیس‌جمهوری این کشور را متهم به استفاده ابزاری از همه امور از جمله مسائل مذهبی برای دستیابی به مقاصد سیاسی است.

ترجمه هانا اسمخانی