چرا خارش مسری است؟

هانا حیدری، گروه علم و فناوری آنا، به گفته دانشمندان، این یافته‌ها اولین شواهدی هستند که نشان می‌دهند «خارش اجتماعی مسری» در جوندگان نیز وجود دارد. علاوه بر این، آنالیزهای عصبی پژوهشگران نشان می‌دهند که خارش اجتماعی مسری در مغز موش‌ها سخت‌افزاری شده است.
ژوفنگ چن، محقق ارشد این پژوهش و سرپرست مرکز تحقیقات خارش در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس، در این باره می‌گوید: «وقتی یکی از موش‌ها دید که موش دیگری خودش را می‌خاراند، درست مانند یک آدم، شروع به خاراندن خود کرد».
محققان می‌گویند، در انسان‌ها حتی اشاره به اسم شپش نیز باعث می‌شود فرد احساس خارش کند. در سال 2013 مطالعه‌ای صورت گرفت که نشان می‌دهد، میمون رزوس وقتی میمون دیگری را در حال خاراندن خود می‌بیند یا حتی اگر ویدئویی از میمون دیگر در حال خاراندن خود ببیند، احساس خارش می‌کند و شروع به خاراندن خودش‌ می‌کند.
چن و همکارانش برای بررسی این موضوع که آیا این رفتار در موش‌ها نیز وجود دارد یا خیر، موش‌ها را در محفظه‌ای مشرف به محفظه موشی قرار دادند که دارای خارش مزمن بود. همچنین این دانشمندان برای گروهی از موش‌ها، ویدئویی از موشی با خارش مزمن پخش کردند. به گفته چن در هر دو مورد، موش‌های ببیننده شروع به خاراندن خود کردند.
پژوهش زیرکانه

به گفته پژوهشگران وقتی موش‌ها خارش می‌گیرند، اسکن‌های مغزی از این جوندگان افزایش فعالیت مغز را در ساختاری به نام «هسته مرکزی سوپراکیامتیک» یا SCN، که زمان به خواب رفتن و بیدار شدن حیوان را کنترل می‌کند، نشان می‌دهند.
در حینی که موش‌ها هم‌نوع خزدارشان را در حال خاراندن خود می‌‌بینند، سلول‌ها در SCN یک ماده شیمیایی به نام «مسکن گاسترین پپتید» یا «GRP» را آزاد می‌کند. در سال 2007 چن و همکارانش در پژوهشی که نتایج آن در مجله نیچر منتشر شد، GRP را به عنوان فرستنده کلیدی در سیگنال‌دهی خارش بین پوست و نخاع معرفی کردند.
اما امکان دارد GRP تنها بر خارش اجتماعی تاثیر داشته باشد، این ماده شیمیایی باعث می‌شود موش جوری رفتار کند گویی هم‌نوعش را در حال خاراندن خود می‌بیند. وقتی که تیم پژوهشی با استفاده از تکنیک‌های خاصی رهاسازی GRP و گیرنده‌ای که به آن متصل می‌شود را متوقف کردند، پژوهشگران متوجه شدند که این بار موش‌ها با دیدن موش دیگری که خود را می‌خاراند، شروع به خاراندن خود نکردند. اما این موش‌ها هنوز احساس خارش را داشتند چراکه پس از تزریق هیستامین، ماده خارش‌آور، شروع به خاراندن خود کردند.

نکته جالب توجه اینجاست که GRP به خودی خود خارش اجتماعی را آغاز می‌کند. هنگامی که پژوهشگران GRP بیشتری را به مرکز SCN جوندگان تزریق کردند، موش‌ها به مدت یک ساعت به شدت خود را خاراندند، در صورتی که حتی موش‌ دیگری که در حال خاراندن خود باشد در دیدرس آنها نبود.
این یافته ممکن است به دانشمندان کمک کند که درک بهتری از مدارهای مغزی که رفتارهای اجتماعی مسری را کنترل می‌کنند، پیدا کنند. هنوز کاملا روشن نیست که چرا برخی از حیوانات دارای خارش اجتماعی مسری هستند. هرچند این امر می‌تواند نوعی مکانیزم حفاظتی باشد.
چن در این باره می‌گوید: «ممکن است که وقتی تعداد زیادی از موش‌ها درحال خاراندن خود هستند، نوعی هشدار برای باقی موش‌ها باشد که این محل پر از حشره است. پس بهتر است قبل از اینکه خیلی دیر بشود شروع به خاراندن خود کنید».
یکی دیگر از موضوعاتی که هنوز به صورت راز باقی مانده است، این است که چرا بسیاری از حیوانات از جمله انسان، میمون، گرگ، سگ و حتی طوطی‌های دم دراز گرفتار رفتار اجتماعی مسری دیگری به نام « خمیازه کشیدن» هستند. اخیرا دانشمندان موفق به پیدا کردن یک سرنخ در این باره شده‌اند: خمیازه کشیدن اجتماعی بیشتر در محیط‍‌های دوستانه و خانوادگی روی می‌دهد تا در میان غریبه‌ها. این امر نشان می‌دهد خمیازه کشیدن اجتماعی با احساس همدلی ارتباط نزدیکی دارد. در مقابل، خارش اجتماعی مسری هیچ رابطه‌ای با احساس همدلی ندارد.

منبع: livescience