تقویم هجری شمسی را چه کسی و چه طور تنظیم کرد؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا، مریم ملی؛ تا به حال به این فکر کرده‌‏اید تقویمی که با آن سال نوی‏مان را جشن می‎گیریم و روزها و شب های‎مان را می‎گذارنیم ابداع چه کسی است؟ شاید اولین پاسخی که توی ذهن‎تان بیاید خیام باشد! خیام به همراه چند دانشمند دیگر که آن‏ها هم سهم مهمی در نوشتن تقویم داشتند، کار نوشتن تاریخ رسمی کشور را تمام کرد. مبدأ این تقویم، سال به تخت نشستن «جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی» بود و چون این اقدام مهم به فرمان او انجام شده بود اسم تقویم را «جلالی» گذاشتند که یک جورهایی ادای احترام به او باشد.

 بر خلاف تصور خیلی از ما کسی به نام جلالی، دخالتی در نوشتن تقویم جلالی نداشته و در واقع یک تیم که خیام هم جزوی از آن بوده و به سرگروهی  ابوالفتح عبدالرحمان منصور خازنی سال‌ها برای نوشتن و تنظیم این تقویم زحمت کشیدند. حتما شنیده‎اید که تقویمی که امروز بر اساس آن روزهای‎مان را می‎گذرانیم همین تقویم جلالی است و خب زحمتش را هم جناب خیام بزرگوار و دوستانش کشیده اند اما این طور نیست!

 چیزی که امروز تقویم رسمی کشور ماست را کسی به نام «میرزا عبدالغفارخان نجم الدوله» تنظیم کرده است، او استاد ریاضی دار‌الفنون بود و با ۱۳ سال تلاش توانست ارتباطی بین تقویم جلالی و زمان هجرت پیامبر از مکه به مدینه برقرار کند و تقویمی جدید در اختیار مردم بگذارد. مبدا گاه‎شماری هجری شمسی یعنی دقیقا همانی که ما امروز استفاده می‎کنیم از زمان هجرت پیامبر محاسبه می‎شود و آغاز سالش اولین روز بهار است.

 تقویم نجم الدوله در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور انتخاب می‎شود و نوع محاسبات اصلی‎اش برای گاه‎شماری مشابه همان تقویم جلالی است و تنها مبدا محاسبه و جزییات کمی در آن متفاوت است. سال‎ها بعد ماه های آن تقویم را که نام‎های عربی داشتند ( حوت، حمل، ثور و ..) را به نام‌های فارسی (فروردین، اردیبهشت، خرداد و ...) تغییر داده شد.