صدای پای بحران در شرق آسیا می‌آید

گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا- حنیف غفاری: کشور‌های آمریکا، فیلیپین، استرالیا و ژاپن دیروز یکشنبه با هدف اعلامی تقویت روابط نظامی خود در برابر گسترش نفوذ چین، رزمایش دریایی مشترک برگزار کردند. این رزمایش در حالی برگزار شد که بحران‌های بالقوه در شرق آسیا، اندک‌اندک جای خود را به بحران‌های بالفعل و آشکار داده است.

«هنری کسینجر» استراتژیست و نظریه‌پرداز مشهور حوزه سیاست خارجی آمریکا در ماه‌های قبل از مرگ خود، نتوانست نگرانی بی‌پایانش را نسبت به شکل‌گیری جنگ جهانی سوم با محوریت واشینگتن و پکن کتمان کند. حتی کسینجر در سفری غیررسمی به پکن، بر لزوم تنش‌زدایی میان نسل جدید کمونیست‌های چین و مقامات آمریکایی تأکید کرد. بااین‌حال، اکنون شاهد تصاعد بحران میان طرفین و تشدید آن هستیم. 

کلیت برگزاری این مانور نشان می‌دهد که استراتژی «خلق گره‌های کور راهبردی» از سوی آمریکا و متحدانش در نظام بین‌الملل کماکان به دستورالعمل اصلی سیاست خارجی واشینگتن تبدیل شده است

اگرچه تایوان تبدیل به کانون اصلی منازعه میان پکن- واشینگتن شده، اما واشینگتن پای بازیگران دیگری مانند توکیو، سئول، کانبرا و مانیل را به این مجادله خطرناک باز کرده است. در مقابل، پکن به‌خوبی دریافته است که دیگر نمی‌تواند صرفاً در قالب «بازدارندگی نظامی» معادلات پیرامونی خود را ترسیم و تنظیم کند. چینی‌ها اکنون علاوه بر حوزه بازدارندگی، در عرصه اقدام نیز گام‌هایی برداشته‌اند و در آینده‌پژوهی‌های منطقه‌ای خود، جنگ تایوان را نه به‌عنوان یک احتمال، بلکه به‌مثابه یک واقعیت در نظر می‌گیرند. بازتاب این نگاه را در موضع‌گیری‌های صریح ماه‌های اخیر مقامات چینی ازجمله رئیس‌جمهور این کشور و دیگر مقامات ارشد حزب کمونیست مشاهده می‌کنیم.

برگزاری رزمایش نظامی مشترک چهار کشور مخالف چین در شرق آسیا، موضوعی نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت. صحنه برگزاری این رزمایش دریای مورد مناقشهٔ چین جنوبی است که پکن ادعای مالکیت آن را دارد. همین مسئله می‌تواند منجر به واکنش چینی‌ها شود. از سوی دیگر، کلیت برگزاری این مانور نشان می‌دهد که استراتژی «خلق گره‌های کور راهبردی» از سوی آمریکا و متحدانش در نظام بین‌الملل کماکان به دستورالعمل اصلی سیاست خارجی واشینگتن تبدیل شده است و حضور یا عدم حضور دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در مسند قدرت تأثیری در آن ندارد.

شبه‌جزیره کره، تایوان، دریای چین جنوبی، تبت و هنگ‌کنگ جملگی مناطقی هستند که هر یک استعداد تبدیل‌شدن به یک کانون واقعی منازعه در شرق آسیا را دارا هستند. در این میان، مقامات آمریکایی درصدد ایجاد و مدیریت نوعی «بحران مدیریت‌شده» در این منطقه هستند، فارغ از آنکه لزوماً خلق یک بحران از سوی کاخ سفید و متحدانش به معنای توان هدایت و مدیریت این بحران در زمان حال و آینده نخواهد بود.

رویکرد کنونی آمریکا در شرق آسیا بیانگر آن است که کاخ سفید هنوز ازآنچه در جریان جنگ اوکراین گذشته و منجر به زمین‌گیر شدن ناتو در آسیای مرکزی و اروپای شرقی شده درس نگرفته است. باید دید که این بازی خطرناک تا کدام نقطه پیش خواهد رفت، اما مسلماً چین خود را برای همه سناریو‌های محتمل و ممکن در آینده آماده ساخته است.